Σύνταξη – Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Καθώς η Νορβηγία γίνεται η πρώτη χώρα που εγκρίνει την εξόρυξη σε βαθιά ύδατα, οι επιστήμονες ανησυχούν, αλλά οι υποστηρικτές της επιμένουν ότι θα βοηθήσει στην ενεργειακή μετάβαση.
Τι είναι η εξόρυξη βαθέων υδάτων;
Η εξόρυξη της βαθιάς θάλασσας περιλαμβάνει την εξόρυξη στερεών ορυκτών πόρων από τον βυθό της θάλασσας, σε βάθη μεγαλύτερα από 200 μέτρα. Τεράστιες περιοχές αυτής της ανεξερεύνητης αβύσσου, ιδιαίτερα στον Ειρηνικό Ωκεανό, είναι γεμάτες με πολυμεταλλικούς όζους, πλούσιους σε μαγγάνιο, νικέλιο, χαλκό, κοβάλτιο και άλλα ιχνοστοιχεία. Ορυκτά βρίσκονται επίσης κοντά σε υδροθερμικές πηγές και σε υποβρύχια βουνά.
Γιατί υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την εξόρυξη σε βαθιά ύδατα;
Ο αγώνας για τη μείωση των εκπομπών άνθρακα για την καταπολέμηση της παγκόσμιας θέρμανσης έχει οδηγήσει σε αυξανόμενη ζήτηση για χαλκό, κοβάλτιο, νικέλιο και άλλα σπάνια μέταλλα που απαιτούνται για την ενεργειακή μετάβαση. Το 2040, η παγκόσμια ανάγκη για πολλά από αυτά τα μέταλλα, που χρησιμοποιούνται για μπαταρίες ηλεκτρικών οχημάτων, ηλιακούς συλλέκτες και ανεμογεννήτριες, θα είναι διπλάσια από αυτή που είναι σήμερα, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.
Η ζήτηση για χαλκό, για παράδειγμα, αναμένεται να διπλασιαστεί, από 25 εκατομμύρια τόνους το 2020, σε 50 εκατομμύρια έως το 2050. Οι υποστηρικτές της εξόρυξης βαθέων υδάτων ισχυρίζονται ότι μια τεράστια επέκταση της εξόρυξης στην ξηρά θα προκαλούσε περαιτέρω περιβαλλοντικό όλεθρο: η εξόρυξη του βυθού της θάλασσας είναι λιγότερο καταστροφική, λένε. Οι επικριτές λένε ότι η εξόρυξη ξηράς θα συνεχιστεί και ότι η εξόρυξη βαθέων υδάτων θα προκαλέσει «μη αναστρέψιμη βλάβη» στη θαλάσσια ζωή και τα συστήματα.
Ποιες είναι οι πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις;
Οι επιστήμονες έχουν προειδοποιήσει για μεγάλης κλίμακας, σοβαρή και μη αναστρέψιμη βλάβη στα παγκόσμια ωκεάνια οικοσυστήματα, που ήδη απειλούνται από τις κρίσεις του κλίματος και της βιοποικιλότητας, εάν προχωρήσει η εξόρυξη βαθέων υδάτων. Τον Ιούλιο, μια ομάδα επιστημόνων ανακάλυψε 5.000 νέα είδη στο βυθό βαθέων υδάτων – άγνωστα στην επιστήμη – τα οποία ζουν σε μια πλούσια σε ορυκτά περιοχή του Ειρηνικού Ωκεανού, γνωστή ως ζώνη Clarion-Clipperton, που στοχεύεται από εταιρείες εξόρυξης βαθέων υδάτων.
Μελέτες έχουν δείξει ότι η εξόρυξη κάτω από 200 μέτρα μπορεί να προκαλέσει επιβλαβή θόρυβο, κραδασμούς, νέφη ιζημάτων και φωτορύπανση. Μια πρόσφατη μελέτη που εξέτασε τις δοκιμές γεώτρησης στην Ιαπωνία, έδειξε ότι οι πληθυσμοί των ζώων μειώνονται εκεί όπου πραγματοποιείται η εξόρυξη και αφήνει ένα πολύ ευρύτερο αποτύπωμα από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως. Υπάρχει επίσης ο κίνδυνος διαρροών καυσίμων και άλλων χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται.
Ποιες χώρες αντιτίθενται και ποιες υποστηρίζουν την εξόρυξη βαθέων υδάτων;
Πέρυσι, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Σουηδία και η Ιρλανδία προσχώρησαν σε χώρες που ζητούσαν μορατόριουμ, παύση ή απαγόρευση της εμπορικής εξόρυξης βαθέων υδάτων. Τα 24 κράτη που εμπλέκονται περιλαμβάνουν τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ισπανία, τη Βραζιλία, τη Νέα Ζηλανδία, τον Καναδά, την Κόστα Ρίκα, τη Χιλή, τον Παναμά, το Παλάου, τα Φίτζι και τις Ομόσπονδες Πολιτείες της Μικρονησίας. Ο Γάλλος πρόεδρος, Emmanuel Macron , υποστηρίζει την πλήρη απαγόρευση της.
Κατασκευαστές αυτοκινήτων όπως η BMW και η Volvo, και η κατασκευάστρια μπαταριών αυτοκινήτων Samsung, έχουν δεσμευτεί να μην χρησιμοποιούν ορυκτά βαθέων υδάτων στα οχήματα τους.
Η πρόσφατη έγκριση της Νορβηγίας για εξόρυξη βαθέων υδάτων στα εθνικά της ύδατα την θέτει σε αντίθεση με το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία έχει πιέσει για παύση για περιβαλλοντικούς λόγους.
Ποιος ελέγχει τον βυθό της βαθιάς θάλασσας;
Η Διεθνής Αρχή για τον Βυθό της θάλασσας (ISA), ένα παράλληλο όργανο του ΟΗΕ που αποτελείται από κράτη μέλη, ρυθμίζει τις δραστηριότητες στον βυθό της θάλασσας σε περιοχές πέρα από τις εθνικές δικαιοδοσίες. Τον Ιούνιο του 2021, το μικρό νησιωτικό κράτος του Ναούρου ενημέρωσε τον ISA για την πρόθεσή του να ξεκινήσει εξόρυξη σε βαθέα ύδατα, γεγονός που προκάλεσε επιτάχυνση της ολοκλήρωσης των κανονισμών του ISA. Αφού απέτυχε να καταλήξει σε συμφωνία το 2023, ο ISA έχει τώρα περιθώριο έως το 2025 να οριστικοποιήσει τους κανονισμούς που θα μπορούσαν να αποφασίσουν εάν και πώς οι χώρες μπορούν να προχωρήσουν σε εξόρυξη στα βαθιά διεθνή ύδατα.
