Έχει γίνει παραδεκτή η παραπάνω αλήθεια χωρίς καμία αντίρρηση και από κανέναν όπου γης. Η ανάγκη για ορθολογική χρήση και εξοικονόμηση, για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης διατυπώνεται στις πλέον επίσημες αποφάσεις του ΟΗΕ και της Ε.Ε.
«Θα αποφεύγαμε την κατασκευή δύο μονάδων των 400 MW, αν εφαρμόζαμε στη χώρα μας τις οδηγίες της Ε.Ε.», επισημαίνουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Μόνο στον οδοφωτισμό, το δυναμικό εξοικονόμησης σε όλη την Ευρώπη εκτιμάται σε 38 δις kwh ετησίως, που αντιστοιχεί σε λιγότερες μoνάδες παραγωγής συνολικής ισχύος 9.500 MW! Η μείωση των εκπομπών CO2 ανέρχεται σε 32 εκατ. τόνους. Στη χώρα μας, το δυναμικό αυτό εκτιμάται, πολύ συντηρητικά, σε 800 εκατ. kwh το έτος και ισχύ ίση με 200MW.
Aκόμη, έχει εκτιμηθεί ότι το δυναμικό εξοικονόμησης, σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ 15193, στο φωτισμό των μικρών καταστημάτων λιανικής όλης της χώρας ανέρχεται σε 5 δις kwh ετησίως. Η εκμετάλλευση αυτού του δυναμικού θα μειώσει την αναγκαία ισχύ κατά 1000 MW! (βλ. καινοτόμο σχέδιο ΜΙΚΡΕΝΕΡΓΕΙΝ).
Αν υπολογίσουμε αυτό το δυναμικό σε ρήτρες ρύπων που δε θα επιβληθούν, έχουμε κέρδος περί τα 100 με 120 εκατ. € κάθε χρόνο.
Μόνο από αυτά τα παραδείγματα, περιορισμένα στο πεδίο του φωτισμού, γίνονται αντιληπτά αφενός το μέγεθος του ανεκμετάλλευτου, εγχώριου, καθαρού «κοιτάσματος», που είναι η εξοικονόμηση ενέργειας και η μη σπάταλη διαχείρισή της και αφετέρου η απόλυτη προτεραιότητα για την εκμετάλλευσή του. (βλ. εισήγηση κ. Κώστα Μανιατόπουλου, Προέδρου του ΙΕΝΕ στην ημερίδα της ΓΕΝΟΠ/ΔΕΗ 18/12/2008).
Η Ευρώπη με τις αποφάσεις της, εκφράζοντας βάσιμες ανησυχίες για την κλιματική αλλαγή, έθεσε μέχρι το 2020 το στόχο του 20% εξοικονόμησης ενέργειας, καθιστώντας υποχρεωτική την οδηγία 32/2006 «περί βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης κατά την τελική χρήση». Για τη χώρα μας, στο κομμάτι της ηλεκτρικής ενέργειας, αυτό σημαίνει εξοικονομούμενη ισχύς της τάξης των 2.400 MW.(βλ. σημ.), συντηρητικότατο μέγεθος, αν κρίνουμε από τα 1.200 MW του δυναμικού βελτίωσης στον φωτισμό.
Αλλά και από καθαρά οικονομική άποψη, πέραν της περιβαλλοντικής, οι επενδύσεις για βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης είναι από τις πλέον συμφέρουσες, καθώς οι αποσβέσεις τους, με την προϋπόθεση των σωστών μελετών, στη χειρότερη περίπτωση δεν ξεπερνούν τα 4 έτη, όταν για τα φωτοβολταϊκά είναι 7-8 έτη μαζί με την επιδότηση.
Μετά από αυτά αναρωτιέται κανείς τι εμποδίζει την κατάρτιση ενός εθνικού προγράμματος εξοικονόμησης ενέργειας και την υλοποίησή του, παρά τα οφέλη και την οικονομικότητά του; Τι αναγκάζει έναν από τους πλέον αρμόδιους στην ενέργεια, τον κ. Μανιατόπουλο, να λέει στην ημερίδα της ΓΕΝΟΠ, ότι δεν είναι σήμερα επιτεύξιμες ούτε οι υποχρεώσεις μας προς την Ε.Ε. ούτε η οικονομική χρήση ενέργειας, ούτε η προώθηση των ΑΠΕ;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι:
1. Η εύκολη λύση. Θεωρείται ευκολότερη η επιλογή παραγωγής και μεταφοράς μιας kwh ενέργειας από την εξοικονόμησή της, η οποία απαιτεί συντονισμό προσπαθειών δεκάδων χιλιάδων ατόμων σε όλη τη χώρα. Απαιτεί ενέργειες ευαισθητοποίησης, ενημέρωσης, κατάρτισης, συντονισμού και διαχείρισης. Αντίθετα, για τη λήψη μιας απόφασης για ένα σταθμό παραγωγής ηλ. ενέργειας χρειάζονται μερικές δεκάδες άνθρωποι. Οι μεγάλες εταιρίες προμήθειας εξοπλισμού και κατασκευής ενός σταθμού, επειγόμενες για άμεσες πωλήσεις και κέρδη, χωρίς καμία ευαισθησία για το περιβάλλον, την εθνική οικονομία, αλλά και τη δημιουργία χιλιάδων νέων θέσεων εργασίας, πιέζουν διοικήσεις και κυβερνήσεις για την εύκολη λύση.
2. Η μη εμπιστοσύνη στον τεχνικό κόσμο. Το ΤΕΕ ακόμη από το 1993 έχει συντάξει εθνικό σχέδιο για την εξοικονόμηση ενέργειας, ιδιαίτερα στον κτιριακό τομέα, που αγνοήθηκε με ευθύνη της πολιτείας, η οποία δεν κατάφερε ποτέ να δημιουργήσει σταθερές και μόνιμες δομές διοίκησης και διαχείρισης των μεγάλων θεμάτων, με χαρακτηριστικά αξιοκρατίας, συνέχειας και συνέπειας. Έχουμε μία γραφειοκρατική-διοικητική διαδικασία χωρίς απαιτήσεις ευρείας επιστημονικής και τεχνικής κατάρτισης, με αποτέλεσμα να επικρατούν οι κάθε μορφής ανίδεοι, προχειρολόγοι ή επιτήδειοι, κυνηγοί του εύκολου χρήματος χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα. Η γνώση και η σε βάθος μελέτη έχουν εξοστρακιστεί, με αποτέλεσμα να είναι π.χ. κάποιος ευχαριστημένος με εξοικονόμηση 15% όταν υπάρχει δυνατότητα για 40%.
3. Η απροθυμία του τομέα της ηλεκτρενέργειας. Τα μέτρα εξοικονόμησης συμβάλλουν στη μείωση των αιχμών στο ηλεκτρικό μας σύστημα με πολύ ευεργετικές επιδράσεις στην αποφυγή σημαντικών επενδύσεων για παραγωγή και μεταφορά ενέργειας. Με την παντελή όμως έλλειψη νέων διαχειριστικών και νομοθετικών θεσμών αλλά και συγκεκριμένων δεσμεύσεων, ο τομέας της ενέργειας δεν έχει κανένα κίνητρο που να τον οδηγεί στη λήψη μέτρων εξοικονόμησης και βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης. Η ΔΕΗ θεωρεί λανθασμένα ότι με την εξοικονόμηση θα μειωθούν τα κέρδη της, ενώ, αν υπολογίσει τη μείωση των επενδύσεων σε νέες μονάδες και δίκτυα και τα έσοδά της από τη νέα δραστηριότητα που πρέπει να αναπτύξει στον τομέα της εξοικονόμησης, θα είναι πολλαπλά κερδισμένη. Χωρίς να υπολογίσουμε την αξία των «λευκών πιστοποιητικών», που θα αφαιρείται από τις ρήτρες των ρύπων.
4. Τα φορολογικά έσοδα. Ως γνωστόν, το κράτος εισπράττει ένα μεγάλο μέρος των εσόδων του από τη φορολογία των καυσίμων. Ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικής στενότητας, το υπ. Οικονομικών είναι το τελευταίο που θα επιδείξει ενδιαφέρον για στήριξη πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας. Αντίθετα, η αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας και καυσίμων οδηγεί σε αύξηση των εσόδων του δημοσίου. Η στάση αυτή όμως είναι εντελώς στενόμυαλη, καθόσον αγνοεί τη μεγάλη ανάπτυξη στην οικονομία που θα φέρει η ενεργοποίηση -για την επίτευξη του μεγάλου στόχου της εξοικονόμησης- δεκάδων χιλιάδων επιστημόνων, τεχνικών, επαγγελματιών, μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων, εμπόρων κ.λ.π, και η οποία τελικά θα αυξήσει πολλαπλά τα έσοδα του κράτους.
Προτάσεις & Προοπτικές: Ένα στρατηγικό σχέδιο εξοικονόμησης ενέργειας με ορίζοντα 20ετίας που θα δραστηριοποιήσει όλες τις υγιείς δυνάμεις της χώρας και θα δώσει ώθηση στην ανάπτυξη και την καλύτερη απάντηση στην οικονομική κρίση πρέπει να περιλαμβάνει:
Πλήρη εναρμόνιση στο ελληνικό δίκαιο των οδηγιών 91/2002 και 32/2006 της Ε.Ε. και άμεση προώθησή τους.
Φορολογικά και οικονομικά κίνητρα για όλες τις εφαρμογές και χρήσεις μέτρων-τεχνολογιών εξοικονόμησης ενέργειας και οικονομικής χρήσης της.(π.χ. όχι μόνο επίδομα θέρμανσης, αλλά και μόνωσης).
Tιμολογιακή πολιτική που θα αποθαρρύνει τη σπατάλη και θα ενθαρρύνει την οικονομία στην ενέργεια.
Άμεση ψήφιση του νόμου για τις Συμβάσεις Ενεργειακής Απόδοσης με τη ΧΑΤ (χρηματοδότηση από τρίτους).
Εκστρατείες ενημέρωσης των πολιτών για τη σημασία του στρατηγικού σχεδίου και τα κίνητρα μέτρων εξοικονόμησης.
Με την κατάρτιση του στρατηγικού σχεδίου εξοικονόμησης, ο στόχος του 20% μέχρι το 2020 θα φανεί πολύ προσιτός και ρεαλιστικός, αρκεί να το υλοποιήσουμε με συνέπεια, χωρίς γραφειοκρατικές αγκυλώσεις και με εμπιστοσύνη στον κόσμο της επιστήμης και της εργασίας, που δε θέλει να βλέπει τη χώρα του ουραγό στην αντιμετώπιση των μεγάλων προκλήσεων του καιρού μας.
Χ. Χρηστίδης
τ. Δ/τής ΔΕΗ
Δ.Σ. Ελληνικής Επιτροπής Φωτισμού
Σημ. Για πόσο όγκο «κοιτάσματος» μιλάμε; Αν το μεταφράσουμε σε τόνους λιγνίτη της περιοχής Πτολεμαΐδας έχουμε, για τις 8 μονάδες των 300 MW που θα αποφύγουμε με την εξοικονόμηση του 20%, οικονομία 32 εκατ. τόνων λιγνίτη το έτος. Επιβραδύνεται έτσι σημαντικά η εξόρυξη των λιγνιτών, οι οποίοι θα περιμένουν τις νέες μονάδες που δε θα ρυπαίνουν όσο οι σημερινές και θα αποδίδουν περισσότερο.
