Σύνταξη – επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Στοιχεία που κρύβονται βαθιά στους κορμούς αρχαίων δέντρων αποκάλυψαν ότι το περασμένο καλοκαίρι ήταν το πιο ζεστό του βορείου ημισφαιρίου, τα τελευταία 2000 χρόνια.
Το περασμένο έτος είχε ήδη επιβεβαιωθεί ως το θερμότερο στον κόσμο που έχει καταγραφεί – με μεγάλη διαφορά – τουλάχιστον από το 1850, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Όμως οι δακτύλιοι δέντρων, που καταγράφουν πληροφορίες για τη θερμοκρασία πολύ πιο πίσω από ό,τι ακόμη και τα Βικτωριανα επιστημονικά αρχεία, δείχνουν τώρα πόσο πρωτόγνωρες ήταν οι καυτές θερμοκρασίες του περασμένου έτους. Οι ερευνητές λένε ότι οι θερμοκρασίες τον περασμένο Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο ήταν σχεδόν 4 βαθμούς υψηλότερες από το πιο κρύο καλοκαίρι πριν από δύο χιλιετίες.
Οι επιστήμονες του κλίματος έχουν δείξει επανειλημμένα ότι οι παγκόσμιες θερμοκρασίες αυξάνονται ραγδαία τις τελευταίες δεκαετίες. Σύμφωνα με το όργανο του ΟΗΕ για το κλίμα, η τελευταία φορά που ο κόσμος ήταν σταθερά τόσο ζεστός μπορεί να ήταν πριν από περισσότερα από 100.000 χρόνια. Αυτά τα συμπεράσματα προέρχονται από αρχεία όπως πυρήνες πάγου και ιζήματα βαθέων υδάτων, τα οποία μπορούν να δώσουν μια καλή ένδειξη του γεωλογικού παρελθόντος της Γης, αλλά δεν μπορούν να εντοπίσουν μεμονωμένα χρόνια ή ακόμη και δεκαετίες πολύ πίσω στο χρόνο.
Για αυτό, οι δακτύλιοι δέντρων είναι ιδιαίτερα πολύτιμοι. Δεν δείχνουν μόνο την ηλικία του δέντρου, αλλά και καταγράφουν λεπτομερείς πληροφορίες για την κατάσταση του κλίματος κάθε χρόνο καθώς μεγαλώνουν. «Αυτή είναι η ομορφιά των αρχείων των δακτυλίων των δέντρων», δήλωσε στο BBC News ο Ulf Büntgen, καθηγητής ανάλυσης περιβαλλοντικών συστημάτων στο Πανεπιστήμιο του Cambridge και συν-συγγραφέας της μελέτης.
Οι επιστήμονες εξέτασαν ζωντανά δείγματα καθώς και απολιθώματα, από τις ευρωπαϊκές Άλπεις έως τα ρωσικά βουνά Αλτάι. Επικεντρώθηκαν στα δέντρα που ζουν σε υψόμετρο, όπου ο αντίκτυπος της καλοκαιρινής ανάπτυξης θα ήταν πιο ξεκάθαρος. Σε τέτοια μέρη οι δακτύλιοι είναι συνήθως πιο φαρδιοί τα θερμότερα χρόνια, όταν υπάρχει μεγαλύτερη ανάπτυξη, και πιο λεπτοί τα πιο κρύα χρόνια.
Χρησιμοποιώντας τις εννέα χρονολογίες δακτυλίων δέντρων με τη μεγαλύτερη ευαισθησία στη θερμοκρασία, οι ερευνητές έχουν δημιουργήσει μια εικόνα των καλοκαιρινών θερμοκρασιών που χρονολογούνται πριν από δύο χιλιετίες για το βόρειο τμήμα του πλανητη, εκτός των τροπικών.
Χρησιμοποιώντας ένα τόσο μεγάλο σύνολο δεδομένων – που περιέχει πολλές χιλιάδες δέντρα σε διαφορετικά μέρη του ημισφαιρίου – οι ερευνητές μπορούν να είναι πιο σίγουροι ότι το αρχείο τους αντιπροσωπεύει το πώς έχουν αλλάξει οι θερμοκρασίες, καλύτερα από ότι οι περισσότερες τοπικές διαταραχές όπως οι ασθένειες.
Οι συγγραφείς συνδύασαν το μακροπρόθεσμο αρχε;iο δακτυλίων δέντρων με σύγχρονα δεδομένα θερμοκρασίας. Διαπίστωσαν ότι το καλοκαίρι του 2023 ήταν κατα 2,07C θερμότερο από την «προβιομηχανική» περίοδο 1850-1900. Σε σύγκριση με το ρεκόρ του πιο κρύου καλοκαιριού το έτος 536, το περασμένο καλοκαίρι ήταν 3,93 βαθμούς θερμότερο.
Όπως πολλά κρύα χρόνια, το 536 επηρεάστηκε από μια μεγάλη ηφαιστειακή έκρηξη που έβαλε περισσότερο θείο στην ατμόσφαιρα, βοηθώντας στην ψύξη του πλανήτη.
Η ηφαιστειακή δραστηριότητα έχει επίσης συνδεθεί με ψυχρότερες περιόδους όπως η Μικρή Αντίκα Μικρή Εποχή των Παγετώνων τον 6ο αιώνα και η Μικρή Εποχή των Παγετώνων, η οποία διήρκεσε περίπου από το 1350 έως το 1850. Το πιο ζεστό καλοκαίρι – πριν από τη βιομηχανική εποχή – που έδειξε η ανακατασκευή του δακτυλίου δέντρων, ήταν το έτος 246 αλλά οι ερευνητές λένε ότι ακόμη και αυτό δεν πλησιάζει την πρόσφατη θερμοκρασία. Οι συγγραφείς λένε ότι ακόμη και λαμβάνοντας υπόψη τις μεγάλες αβεβαιότητες, το καλοκαίρι του 2023 ξεπέρασε αυτό το εύρος φυσικής μεταβλητότητας του κλίματος κατά τουλάχιστον 0,5C.
Οι ερευνητές λένε ότι οι πληροφορίες των δακτυλίων δέντρων είναι μια τεράστια προσθήκη σε αυτά που γνωρίζουμε για το μεταβαλλόμενο κλίμα μας κατα την διάρκεια της Ιστορίας.
Ακόμη και την περίοδο 1850-1900, υπήρχαν μόνο 58 μετεωρολογικοί σταθμοί που κατέγραφαν θερμοκρασίες σε όλο τον κόσμο, με 45 από αυτούς στην Ευρώπη. Ως αποτέλεσμα, οι θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μπορεί στην πραγματικότητα να έχουν υπερεκτιμηθεί, λόγω του τρόπου με τον οποίο έγιναν αυτές οι μετρήσεις. Η νέα μελέτη δείχνει ότι αυτό σημαίνει πως ο κόσμος μπορεί στην πραγματικότητα να έχει θερμανθεί περίπου κατά ένα τέταρτο του βαθμού περισσότερο από ό,τι συνήθως αναφέρεται.
Οι ερευνητές λένε ότι οι ενώ οι ανθρώπινες δραστηριότητες είναι υπεύθυνες για τη συντριπτική πλειοψηφία της καλοκαιρινής ζέστης του 2023 πολύ πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, σημειώνουν ότι οι θερμοκρασίες έχουν ενισχυθεί από το Ελ Νίνιο.
Αυτό το φυσικό μοτίβο του κλίματος βλέπει τα ζεστά νερά να έρχονται στην επιφάνεια του Ειρηνικού και να συμβάλλουν στην αύξηση της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας παγκοσμίως.
Το Ελ Νίνιο παρατηρήθηκε για πρώτη φορά από ψαράδες της Νότιας Αμερικής τον 17ο αιώνα, αλλά τα δεδομένα των δακτυλίων δέντρων βοηθούν να φανεί ότι χρονολογείται πολύ πιο πίσω στο χρόνο.
Το πιο πρόσφατο επεισόδιο Ελ Νίνιο βοήθησε να γίνει το 2023 η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί, αλλά επειδή συνεχίστηκε στις αρχές του 2024, μπορεί επίσης να κάνει και το 2024 ζεστό σε επίπεδα ρεκόρ.
Οι συγγραφείς τονίζουν ότι το βασικό συμπέρασμα από την εργασία τους είναι η ανάγκη για ταχεία μείωση των εκπομπών αερίων που θερμαίνουν τον πλανήτη. «Όσο περισσότερο περιμένουμε, τόσο πιο ακριβό και πιο δύσκολο θα είναι να μετριαστεί ή ακόμα και να σταματήσει αυτή η διαδικασία και να την αντιστρέψουμε», δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας, καθηγητής Jan Esper στο Πανεπιστήμιο Johannes Gutenberg, στη Γερμανία.
«Αυτό είναι τόσο προφανές», πρόσθεσε. «Θα πρέπει να κάνουμε όσο το δυνατόν περισσότερα, το συντομότερο δυνατό».
Πηγή: BBC News
