Η Τζοκόντα, εκτός από αινιγματικό χαμόγελο είχε και… υψηλή χοληστερίνη. Ένα σημάδι κοντά στην κόγχη του αριστερού της ματιού και ένα άλλο στη ράχη του δεξιού της χεριού, που αποτύπωσε ο Λεοντάρντο Ντα Βίντσι, αποκαλύπτουν τα «προσωπικά δεδομένα» της υγείας της Μόνα Λίζα. Το σημάδι στο μάτι είναι ένα ξανθέλασμα, ενώ το σημάδι στο χέρι είναι ένα ξάνθωμα, που αποτελούν ενδείξεις δυσλιπιδαιμίας.
Το «μυστικό» της Τζοκόντα αποκάλυψε ο παθολόγος Αναστάσιος Καψαλιάρης, σε ανακοίνωσή του, με θέμα τις εξωκαρδιακές εκδηλώσεις των δυσλιπιδαιμιών, την οποία παρουσίασε, σήμερα, στο 11ο Πανελλήνιο Συνέδριο Αθηροσκλήρωσης, που διεξάγεται στη Θεσσαλονίκη.
«Οι δυσλιπιδαιμίες είναι διαταραχές (ποσοτικές ή ποιοτικές) του μεταβολισμού των λιποπρωτεϊνικών σωματιδίων -LDL, χυλομικρά, HDL, VLDL- που μεταφέρουν τα λιπίδια στον οργανισμό» εξήγησε ο κ. Καψαλιάρης.
Εκδηλώσεις των δυσλιπιδαιμιών είναι η αθηροσκλήρωση που σχετίζεται με τη στεφανιαία νόσο, τα αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια και την περιφερική αγγειοπάθεια. Υπάρχουν, όμως, και οι εξωκαρδιακές εκδηλώσεις, που εντοπίζονται στους τένοντες, το δέρμα, τους οφθαλμούς και το πεπτικό σύστημα.
«Η εναπόθεση χοληστερόλης, εκτός της καρδιάς και των αγγείων, είναι οι εξωκαρδιακές εκδηλώσεις. Η πρώιμη αναγνώριση των εξωκαρδιακών εκδηλώσεων των δυσλιπιδαιμιών συντελεί στην έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της αθηροσκληρωτικής νόσου. Γι αυτό, αν δει κανείς κίτρινα σημάδια στα βλέφαρά του ή αν δει ογκίδια στον αχίλλειο τένοντα ή στη ράχη του χεριού του θα πρέπει να ενημερώσει τον γιατρό του.
Συνήθως, βέβαια, όλα μπορούν να τα δουν έγκαιρα και οι παιδίατροι, γιατί εμφανίζονται πιο έντονα σε γονιδιακές διαταραχές χοληστερίνης, που εμφανίζονται από την παιδική ηλικία. Υπάρχουν παιδιά με υψηλή χοληστερίνη, που φαίνεται από εκδηλώσεις στο δέρμα. Το γεροντότοξο, επίσης, είναι μια σημαντική βλάβη, μια λευκή περιφέρεια γύρω από τον κόρη του ματιού. Σε ηλικιωμένους είναι κάτι φυσιολογικό, αλλά όταν εμφανίζεται σε άτομα κάτω των 40 ετών είναι εκδήλωση δυσλιπιδαιμίας, είναι βλάβη εκτός καρδιάς. Όσο περνούν τα χρόνια, υπάρχει η καχυποψία του κόσμου σχετικά με τη χοληστερίνη. Εγώ ως κλινικός γιατρός, από την καθ’ ημέρα πράξη, βλέπω ότι ασθενείς που έχουν υψηλή χοληστερίνη είναι αυτοί που τελικά παθαίνουν τα καρδιακά νοσήματα. Η χοληστερίνη είναι υψηλή, όταν είναι πάνω από 200, αλλά η εκτίμηση γίνεται σε συνδυασμό με παράγοντες κινδύνου. Μόνη της η υψηλή χοληστερίνη δεν λέει κάτι. Λέμε για την ολική χοληστερίνη, αλλά αν το δούμε λίγο πιο σοβαρά, πρέπει να κοιτάμε τα επίπεδα της κακής χοληστερίνης και για τι ασθενή μιλάμε. Άλλο υγιής, άλλο διαβητικός, άλλο στεφανιαίος ή υπερτασικός» ανέφερε στο Αθηναϊκό Πρακτορείο ο κ. Καψαλιάρης.
Οι εξωκαρδιακές εκδηλώσεις δυσλιπιδαιμιών
Τα ξανθώματα, όπως εξήγησε ο κ Καψαλιάρης, που είναι μία εξωκαρδιακή εκδήλωση των δυσλιπιδαιμιών, αποτελούνται από ινώδη συνδετικό ιστό και αφρώδη κύτταρα, με άφθονα σταγονίδια λίπους στο κυτταρόπλασμά τους και εντοπίζονται συχνότερα στους τένοντες, στους συνδέσμους και τις περιτονίες.
«Τα ξανθώματα μπορεί να είναι τενόντια, οζώδη, επίπεδα παλαμιαία ή εξανθηματικά. Τα τενόντια ξανθώματα είναι δηλωτικά βαριάς υπερχοληστερολαιμίας και εντοπίζονται κυρίως μεταξύ των ινών των τενόντων. Τα οζώδη ξανθώματα είναι μεγάλα ερυθροκίτρινα οζίδια του δέρματος, που εντοπίζονται κυρίως σε αγκώνες, γόνατα και γλουτούς – κυρίως στα παιδιά, αποτελούν ένδειξη βαριάς υπερχοληστερολαιμίας και αθηροσκληρωτικής αγγειοπάθειας, αλλά υποχωρούν με υπολιπιδαιμική αγωγή. Τα επίπεδα παλαμιαία ξανθώματα οφείλονται σε εναπόθεση χοληστερόλης στις παλαμιαίες γραμμώσεις, χαρακτηρίζονται από κιτρινοπορτοκαλί κηλίδες και αποτελούν παθογνωμονικά της οικογενούς δυσ-βητα-λιοπορωτεϊναιμίας. Τα εξανθηματικά ξανθώματα είναι μικρές θηλωματώδεις δερματικές βλάβες, περιέχουν τριγλυκερίδια, έχουν κίτρινο χρώμα στο κέντρο και κόκκινο στην περιφέρεια, εμφανίζονται στις επιφάνειες των άκρων και τους γλουτούς. Υποχωρούν με τη ελάττωση των τριγλυκεριδίων» ανέφερε ο κ. Καψαλιάρης.
Εκδηλώσεις δυσλιπιδιαιμίας στα μάτια είναι το γεροντότοξο, τα ξανθελάσματα και η αμφιβληστροδειδική λιπιδαιμία. Το γεροντότοξο είναι ένα υπόλευκο τόξο από εναπόθεση εστεροποιημένης χοληστερόλης στο κάτω ημικύκλιο του κερατοειδούς και οφείλεται είτε σε οικογενή υπερχοληστερολαιμία είναι σε πολυγονιδιακή υπερχοληστερολαιμία. Η εμφάνιση σε ηλικία μικρότερη των 40 ετών, όπως επισήμανε ο κ. Καψαλιάρης, σχετίζεται κατά 80% με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, ενώ στους νεαρούς άντρες συσχετίζεται με εμφάνιση στεφανιαίας νόσου.
Τα ξανθελάσματα είναι επίπεδα ξανθώματα του δέρματος των βλεφάρων, περιέχουν εστέρες χοληστερόλης, οφείλονται σε πολυγονιδιακή υπερχοληστερολαιμία ή σε οικογενή υπερχοληστερολαιμία (40%). Μόνο το 50% των ασθενών με ξανθελάσματα έχουν υπερλιπιδαιμία και γι αυτό γίνεται διάκριση από την οικογενή ξανθωμάτωση των βλεφάρων.
Η αμφιβληστροειδική λιπαιμία παρατηρείται, όταν τα τριγλυκερίδια είναι περισσότερο από 2000mg/dl, ο βυθός του ματιού είναι ωχρός και τα αγγεία του αμφιβληστροειδή είναι λευκά.
Εκδηλώσεις δυσλιπιδιαμιών από το πεπτικό είναι η παγκρεατίτιδα, το λιπώδες πάγκρεας και το λιπώδες ήπαρ. Όταν τα τριγλυκερίδια νηστείας είναι περισσότερα από 800mg/dl προδιαθέτουν σε υποτροπιάζουσες κρίσεις οξείας οιδηματώδους παγκρεατίτιδας από την παιδική ηλικία. Το λιπώδες πάγκρεας βρέθηκε ότι συσχετίζεται με τις αυξημένες τιμές της ολικής χοληστερόλης, των τριγλυκερίδιων και της LDL (κακή χοληστερίνη), αλλά δεν βρέθηκε να συσχετίζεται με την HDL (καλή χοληστερίνη). Το λιπώδες ήπαρ χαρακτηρίζεται από συσσώρευση λίπους σε ποσοστό μεγαλύτερο από το 5% των ηπατοκυττάρων, ενώ δεν υπάρχει κατανάλωση αλκοόλ περισσότερο από 20gr ημερησίως και άλλα αίτια ηπατικής νόσου.
Προσβάλλει 20-40% του γενικού πληθυσμού και κυρίως άτομα με παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου.
