Με πολλές μαντινάδες στο μυαλό τους και με μια “βαλίτσα” όνειρα για τη ζωή τους, έστω και χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά από την ιδιαίτερη πατρίδα τους, πριν από δύο και πλέον αιώνες, οι πρώτοι Κρητικοί πατούσαν το πόδι τους στη μακρινή Ωκεανία.
Εκεί, στις στοές των μεταλλείων της ξένης, απέραντης μα φιλόξενης γης ανακάλυψαν τη “χρυσή” ευκαιρία για ένα καλύτερο αύριο, της έδωσαν “σάρκα και οστά” και κατάφεραν να εξελιχθούν, σήμερα, σ’ ένα από τα πλέον δραστήρια και σημαντικά “κομμάτια” του Ελληνισμού στη μακρινή αυτή ήπειρο. Την ιστορία αυτών των ανθρώπων, των συντέκνων του, “συμπύκνωσε” σ’ ένα λεπτομερές έργο 400 και πλέον σελίδων ο Σωκράτης Τσουρδαλάκης, ο οποίος αν κι έχει κάνει την Αυστραλία θετή του πατρίδα, δεν ξεχνά ποτέ την κρητική καταγωγή του.
Το βιβλίο “Οι Κρήτες της Ωκεανίας από το 19ο αιώνα”, καρπός επίπονης οχταετούς έρευνας και συγγραφής, είναι ένα πολύτιμο “εργαλείο” γνώσης ενός πολύ σημαντικού κομματιού της ελληνικής παροικίας στους Αντίποδες. Λειτουργεί ως η πρώτη επίσημη καταγραφή του εποικισμού της Αυστραλίας από τους Κρήτες. Κατά την πολύχρονη έρευνά του, ο κ. Τσουρδαλάκης, ερεύνησε ενδελεχώς αρχεία Κρητικών και μη συλλόγων της Αυστραλίας, κατέγραψε μνήμες, εξασφάλισε πολύτιμα έγγραφα και φωτογραφίες-τεκμήρια της ζωής και της δράσης των Κρητών μεταναστών της Αυστραλίας. Οι Κρήτες της Αυστραλίας- αναφέρει στο βιβλίο του ο κ. Τσουρδαλάκης- είναι ένα από τα πολυπληθέστερα κομμάτια της Ελληνικής Παροικίας στους Αντίποδες. Το 50% ζουν στη Μελβούρνη και περίπου το ήμισυ αυτών προέρχονται από το νομό Χανίων.
Ποιοι ήταν όμως οι πρώτοι Κρήτες που κατέφθασαν στην Αυστραλία; Ο Γεώργιος Ντόκος ήταν ο πρώτος Κρητικός στη Βικτώρια που ξεμπάρκαρε στη Μελβούρνη το 1848. Αρχικά, έσκαβε για χρυσάφι στη βορειοδυτική Βικτώρια, ενώ το 1864 ήταν στο Hill End της Νέας Νοτίου Ουαλίας και έψαχνε για χρυσάφι μαζί με άλλους Έλληνες.
Στη Μελβούρνη, οι Κρήτες άρχισαν να οργανώνονται από νωρίς σε κοινότητες και σωματεία. Έπειτα από πολλές ζυμώσεις, τελικά, το Μάρτιο του 2008 συγκροτήθηκε η Παγκρήτιος Ένωση Μελβούρνης, με τη συνένωση δύο σωματείων: της Παγκρητίου Αδελφότητας, με έτος ίδρυσης το 1977 και του Συλλόγου Ρεθεμνιωτών “ΑΡΚΑΔΙ”, που ιδρύθηκε το 1972.
Στο Σίδνεϊ, οι Κρήτες άρχισαν να οργανώνονται το 1958, ενώ Κρήτες πάτησαν το πόδι τους και στην Κουηνσλάνδη, με πρώτο τον Κωνσταντίνο Βογιατζή, το 1852. Η μεγάλη μάζα των Κρητικών έφτασε στην Κουηνσλάνδη, όπως και στις άλλες πολιτείες της Αυστραλίας μετά το 1955.
Στη Νότιο Αυστραλία, ο πρώτος Κρητικός φαίνεται πως ήταν ο Μιλτιάδης Μπιτζανάκης ή Μπιτζάνης από την επαρχία Κισάμου, κοσμογυρισμένος ναυτικός. Στην περιοχή της πρωτεύουσας δεν αναφέρονται πολύ πρώιμοι Κρητικοί. Οι περισσότεροι άρχισαν να καταφτάνουν στην Καμπέρα μετά το 1950 και ήταν λίγοι, ιδιοκτήτες μικροεπιχειρήσεων. Άλλοι εργάστηκαν στις οικοδομές και στα υδροηλεκτρικά έργα του Snowy Mountain και μερικοί σε κρατικές υπηρεσίες. Οι πρώτοι Κρήτες της Δυτικής Αυστραλίας- σύμφωνα με μια γραπτή μαρτυρία, το 1895- ήταν τρεις, που εργάζονταν στα εκεί χρυσωρυχεία. Δεν υπάρχουν, ωστόσο, στοιχεία για την “ταυτότητά” τους. Αν και το Fremantle της Δυτικής Αυστραλίας είναι το πρώτο λιμάνι που συναντούσαν ερχόμενοι στην Αυστραλία, εντούτοις δεν προσέλκυσε πολλούς Έλληνες. Αυτό συνέβη και μετά το 1955, τα χρόνια της μεγάλης μετανάστευσης, όπου οι περισσότεροι κατευθύνθηκαν στις ανατολικές περιοχές της Αυστραλίας.
Στην Τασμανία, σ’ αυτό το καταπράσινο νησί νοτίως της Αυστραλίας ζουν σήμερα περίπου 2500-3000 Έλληνες. Απ’ αυτούς, περίπου 80 είναι Κρητικοί. Οι περισσότεροι πήγαν από τη Μελβούρνη και το Σίδνεϊ μετά το 1955 και ασχολήθηκαν με μικροεπιχειρήσεις. Το 1971 δημιουργήθηκε η Κρητική Αδελφοτητα Hobart και Τασμανίας και παρά το γεγονός ότι η εκεί Κρητική Παροικία ήταν μικρή, είχε αρκετά οργανωμένη Αδελφότητα, με αξιόλογη κοινωνική δράση.
Στη βόρεια επικράτεια, ο πρώτος Κρητικός που πήγε στο Ντάργουιν, το 1918, ήταν ο Ηρακλειώτης Γιάννης Σφακιανάκης, ο οποίος αρχικά εμπορευόταν αλάτι, κατόπιν ασχολήθηκε με το ψάρεμα, ενώ το 1950 επέστρεψε μόνιμα στην Κρήτη. Οχτώ χρόνια αργότερα, συστάθηκε η “Κρητική Αδελφότητα Darwin”. Το 1927 ιδρύθηκε στην πόλη Wellington η “Πανελλήνια Ένωση Νέας Ζηλανδίας”, το 1949 δημιουργήθηκε η “Ελληνική Ορθόδοξη Κοινότητα” και το 1960 οργανώθηκε η Ένωση Κρητών Νέας Ζηλανδίας.
Η Κρητική παροικία της Αυστραλίας με περισσή λαμπρότητα γιορτάζει κάθε χρόνο τις “δικές” της επετείους, όπως τη Μάχη της Κρήτης και την Ολοκαύτωση του Αρκαδίου, με τη συμμετοχή πολλών Αυστραλών βετεράνων της μάχης.
