Σε αντίθεση με τον ρεαλισμό και την ηθική των ενηλίκων, η παιδική φαντασία πλάθει τον δικό της κόσμο, αφαιρεί τα δύσκολα και προσθέτει τα ευχάριστα, φέρνοντας αυτόν στα δικά της μέτρα.

Μπορούμε να πούμε ότι η εποχή του «ψέματος» έρχεται στα παιδιά ταυτόχρονα με την κατάκτηση της γλώσσας. Η γλώσσα επιτρέπει στο παιδί να εκφράσει με τον δικό του τρόπο αυτά που συμβαίνουν μέσα του και γύρω του, αλλά και να τα «πλάσει» σύμφωνα με τις ανάγκες του, να δοκιμάσει τα όριά του και τα όρια των άλλων.

Πώς να αντιδράσουμε;

– Τα «μικρά» ψέματα μπορούν να αντιμετωπιστούν με ελαφρότητα και χιούμορ. Το παιδί που λέει ότι έπλυνε τα χέρια του, ενώ τα βλέπουμε άπλυτα, θα σκάσει στα γέλια, αν μυρίσουμε τα χέρια του και, σουφρώνοντας τη μύτη, του πούμε: «Πάλι το βρομοσάπουνο πήρες, γιατί δεν δοκιμάζεις και το μοσχοσάπουνο;».

– Ένα «μεγάλο ψέμα» καλό είναι να συζητείται, γιατί σίγουρα δεν ειπώθηκε χωρίς λόγο. Θα πρέπει να μιλήσετε το συντομότερο με το παιδί σας, χωρίς ύφος κηρύγματος, να του πείτε ότι μάθατε για το ψέμα του και να του εξηγήσετε για ποιους λόγους δεν είναι καλό να λέμε τέτοια ψέματα.

– Oρισμένα πιο «σκόπιμα» ψέματα, ιδιαίτερα μεγαλύτερων παιδιών, μπορεί να απαιτούν -εκτός από τη συζήτηση- και κάποιου είδους τιμωρία, ώστε τα παιδιά να καταλάβουν ότι τα ψέματα μπορεί να έχουν δυσάρεστες συνέπειες.

– Δεν χρειάζεται να δραματοποιούμε τα πράγματα. Πριν πανικοβληθούμε και αρχίσουμε να βλέπουμε το παιδί μας σαν μελλοντικό εγκληματία, καλό είναι να λάβουμε υπ’ όψιν μας κι άλλα «σημάδια»: όταν «κάτι σοβαρό τρέχει με το παιδί», τότε συνήθως τα ψέματα συνοδεύονται κι από άλλα προβλήματα, όπως ένταση, επιθετικότητα ή, αντίθετα, κλείσιμο στον εαυτό του.

– Από 0 έως 6-7 ετών

Τα παιδιά «μπερδεύουν» την πραγματικότητα με τον κόσμο της φαντασίας τους, γι’ αυτό και δεν μπορούμε, στη φάση αυτή, να μιλάμε για ψέματα. Η περιοχή του εγκεφάλου που μας επιτρέπει να ξεχωρίζουμε το πραγματικό από το φανταστικό δεν έχει ωριμάσει ακόμη. Γι’ αυτό, τα μικρά παιδιά πιστεύουν συχνά ότι έχουν ζήσει πραγματικά κάτι που είδαν στον ύπνο τους ή φαντάστηκαν.

– Από 6-7 έως 12 ετών

Τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας γίνονται αισθητά στα παιδιά, οπότε ξέρουν πότε λένε ψέματα και πότε αλήθεια. Παρ’ όλα αυτά, τα ψέματα εξακολουθούν να είναι ένα προσιτό μέσο για να «επηρεάσουν» τα πράγματα και να αποφύγουν ή να αποτρέψουν δυσάρεστες καταστάσεις.

– Από 12 ετών

Στην εφηβεία, τα ψέματα λέγονται εντελώς συνειδητά πια και συνήθως με ξεκάθαρο σκοπό. Καθώς μεγαλώνει η ανάγκη των παιδιών για αυτονομία και ιδιωτικότητα, τα ψέματα μπορεί να είναι ένας τρόπος να ξεφύγουν από τον έλεγχο των γονιών.

Πηγή: Vita