Η Δυσλεξία είναι μια μαθησιακή δυσκολία που γίνεται ολοένα και πιο αντιληπτή από τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς αφού η ακαδημαϊκή επιτυχία αποκτά αυξανόμενη σημασία σήμερα, με την αύξηση των κοινωνικών και επαγγελματικών απαιτήσεων. Δεν είναι αναπηρία αλλά όπως και στην περίπτωση του Άινσταιν που είναι ίσως ο διασημότερος δυσλεκτικός, απαιτεί ειδική αντιμετώπιση.
Όταν το παιδί πάει στο σχολείο ή ακόμα από το προ-αναγνωστικό στάδιο ακόμα παρατηρείται βραδύτητα στην εκμάθηση και μειωμένη ποιότητα ανάγνωσης και γραφής. Τα παιδιά συνήθως έχουν φυσιολογική ή και ανώτερη νοημοσύνη και ευχέρεια προφορικού λόγου. Γιαυτό και ο ορισμός της Δυλεξίας αναφέρεται στην συνύπαρξη ειδικών μαθησιακών διαταραχών της Ανάγνωσης και του Γραπτού λόγου σε επίπεδο χαμηλότερο της πραγματικής του ηλικίας κατά περίπου 2 χρόνια, παρά την φυσιολογική νοητική ικανότητα και το επαρκές σχολικό περιβάλλον ενώ ο προφορικός λόγος και η άρθρωση είναι φυσιολογικά. Παρουσιάζεται περίπου στο 3% του πληθυσμού και οφείλεται σε διαταραχές της μετανάστευσης των νευρικών κυττάρων κατά την εμβρυογένεση με αποτέλεσμα την δυσκολία επεξεργασίας και αποδικωποιήσης γραπτών πληροφοριών.
Τα χαρακτηριστικά είναι η διστακτική, επίπονη, προβληματική, αργή και διακεκομμένη ανάγνωση. Παρατηρείται η αναστροφή, επανάληψη ή πρόσθεση γραμμάτων και συλλαβών, σύγχυση παρόμοιων οπτικά γραμμάτων όπως «α» με «ο» ή «β» με «δ», ή παρόμοιων ακουστικά γραμμάτων όπως «β» με «φ», παράλειψη μικρών λέξεων, δυσκολία ανάγνωσης μεγάλων λέξεων, μονότονη φωνή, ελλειπής κατανόηση κειμένου, καθρεπτική γραφή, αναστροφή γραμμάτων όπως το «ε» με το «3». Πολλές φορές φαίνεται να «μαντεύουν» , να συμπληρώνουν το κείμενο με παραπλήσιες φωνητικά ή νοηματικά λέξεις δηλαδή υπάρχει αντικατάσταση λέξεων ή παρόμοιων γραμμάτων (πλένω-πλέγω), αντιστροφή (τα –ατ), πρόσθεση ή παραλείψεις συλλαβών ή/και λέξεων και συντακτικά λάθη. Η κατανόηση του κειμένου είναι ελλειπής. Μπορεί να συνδυάζεται με δυσγραφία, δυσαριθμησία, υπερκινητικότητα/διάσπαση προσοχής, αδεξιότητα και έλλειψη οργάνωσης.
Η γραφή είναι συνήθως δυσανάγνωστη, ασταθής και ασυνεχής. Άλλοτε μπορεί να είναι μεν κατανοητή αλλά με πολύ μικρούς χαρακτήρες και πολύ αργή ενώ το παιδί εμφανίζεται να μην είναι σίγουρο για την χρήση αριστερού ή δεξιού χεριού, να είναι αμφιδέξιο ή να γράφει κατοπτρικά και υπάρχει δυσκολία στην οργάνωση. Επηρεάζει εμφανώς τη δυνατότητα έκφρασης του ατόμου αφού η καθαυτώ διαδικασία γραφής απαιτεί μεγάλη προσοχή χρόνο και ενέργεια ξεχνώντας τί ήθελε να γράψει. Στα πλαίσια δυσλεκτικής δυσγραφίας υπάρχει ακατανόητη αυτόματη γραφή, φτωχόςπροφορικό συλλαβισμός αλλά καλές επιδόσεις στην αντιγραφή γραπτού κειμένου και στο σχέδιο.
Αν συνυπάρχει δυσαριθμησία, δηλαδή δυσκολία στα μαθηματικά, παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στην επίλυση προβλημάτων, στη διενέργεια των βασικών μαθηματικών πράξεων (πρόσθεση, αφαίρεση, πολλαπλασιασμός, διαίρεση) και δυσκολία στην αναγνώριση των μαθηματικών συμβόλων. Υπάρχει δυσκολία στην αντίληψη εννοιών όπως ποσότητας, ταξινόμησης και ομαδοποίησης αλλά και κατανόησης του συστήματος αρίθμησης και του μηδενός. Παρατηρείται συχνά ανικανότητα κατανόησης χάρτη και παραστάσεων λόγω της αδυναμίας αντίληψης οπτικών συμβόλων.
Η δυσλεξία που δεν τυχαίνει πρώιμης παρέμβασης οδηγεί σε ψυχολογικά προβλήματα, φτωχό λεξιλόγιο και περιορισμένο εύρος γνώσεων. Συναισθηματικά γίνεται όλο και πιο δύσκολο να εκφράσουν το τι νιώθουν και έχουν έλλειψη αυτοπεποίθησης ενώ συχνά τα αποκαλούν «τεμπέληδες» ή πιστεύουν ότι πάσχουν από νοητική υστέρηση.
Η διάγνωση της δυσλεξίας απαιτεί ειδικό νευροαναπτυξιακό έλεγχο, λεπτομερές ιστορικό, εκτίμηση της νοητικής ικανότητας και ειδικές γλωσσικές και μαθησιακές δοκιμασίες.
Η αντιμετώπιση της δυσλεξίας διαρκεί όλη τη ζωή του ατόμου και δεν θεραπεύεται με την κλασσική έννοια αλλά απαιτεί ειδικές πολυαισθητηριακές τακτικές για να εκμεταλλευόμαστε όλες τις δυνατότητες του παιδιού. Ο λογοθεραπευτής παίζει βασικό ρόλο ενώ οι εκπαιδευτικοί πρέπει να ενημερώνονται, να δίνεται μεγάλη σημασία στην προφορική εξέταση και εκπαίδευση καθώς και στην επιεικέστερη βαθμολόγηση. Πρέπει να δίνεται περισσότερος χρόνος στο παιδί και μπορεί να χρησιμοποιείται μαγνητόφωνο ή υπολογιστής εντός της τάξης. Η εκπαίδευση πρέπει να είναι δομημένη, συστηματική, πολύπλευρη και με ξεκάθαρες οδηγίες και παραδείγματα. Πρέπει να θυμόμαστε ότι η δυσλεξία απαιτεί συλλογική προσπάθεια για την αντιμετώπισή της, μεταξύ των ειδικών, των γονέων, των εκπαιδευτικών, του παδιού και την κατάλληλη νομοθετική ρύθμιση από την Πολιτεία.
