Η επιβολή ενός ελάχιστου ποσού ανάληψης μέσω των ATM’s και των γκισέ, σύμφωνα με όλες οι ενδείξεις, είναι ένα έκτακτο μέτρο που μοιάζει αναπόφευκτο. Και αυτό επειδή, από τα μεσάνυχτα της Παρασκευής μέχρι και σήμερα, έχουν «φύγει» από τις τράπεζες κεφάλαια της τάξης των 700 εκατ. ευρώ, τα οποία αναμενόταν να παραμείνουν στο τραπεζικό σύστημα αυτό το σαββατοκύριακο.
Περισσότερες εκροές από την υπάρχουσα ρευστότητα
Επίσης, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας να μην αυξήσει την έκτακτη χρηματοδότηση μέσω του ELA, κάτι που αποτελούσε πάγια τακτική της, σημαίνει ότι οι τράπεζες, ενδεχομένως, να μην διαθέτουν επαρκή ρευστότητα για να αντιμετωπίσουν τη φυγή των κεφαλαίων και άρα να εξυπηρετήσουν τους καταθέτες τους.
Η επιβολή, λοιπόν, περιορισμών στη διακίνηση, μέσω τραπεζών, των χρημάτων, έχει ως στόχο να αντιμετωπιστούν οι ιδιαίτερα αυξημένες αναλήψεις από τους Έλληνες καταθέτες που θεωρούν ότι ο κίνδυνος για τις αποταμιεύσεις τους αυξήθηκε μετά την ανακοίνωση της διενέργειας δημοψηφίσματος.
Πρακτικά, εάν οι τράπεζες δεν αντιμετωπίσουν τον πανικό των καταθετών που σπεύδουν να σηκώσουν τα χρήματά τους, θα ξεμείνουν από κεφάλαια και ως άμεση συνέπεια θα χρεοκοπήσουν. Έτσι, μοναδική μέθοδος αντιμετώπισης του κινδύνου αυτού που αντιμετωπίζουν οι τράπεζες είναι η επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών.
Οι περιπτώσεις της Κύπρου και της Ισλανδίας
Όπως συνέβη στην Κύπρο το 2013 και στην Ισλανδία το 2008, η επιβολή capital control μπορεί να πραγματοποιηθεί άμεσα. Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, δεν αποκλείεται να χρειαστεί οι τράπεζες να κατεβάσουν ρολά για να προετοιμαστούν για την λειτουργία σε καθεστώς επιβολής περιορισμών ρευστότητας. Αυτό, άλλωστε συνέβη στην Κύπρο το 2013 οπότε οι τράπεζες έμειναν κλειστές 12 ημέρες.
Επίσης, η επιβολή κεφαλαιακών περιορισμών σημαίνει ότι οι καταθέτες δεν θα μπορούν να «σηκώνουν» παρά ένα ελάχιστο ποσό. Για παράδειγμα, στην Κύπρο οι αναλήψεις για πολίτες είχαν περιοριστεί στα 300 ευρώ την ημέρα, ενώ είχε μπει μηνιαίο «πλαφόν» 5.000 ευρώ στα εμβάσματα. Οι επιχειρήσεις έπρεπε να λάβουν ειδική έγκριση για την μεταφορά ποσών στο εξωτερικό άνω των 5.000 ευρώ, καθώς έπρεπε να αποδείξουν ότι το ποσό αυτό ήταν απαραίτητο για την λειτουργία των εταιρειών τους. Ακόμη οι τουρίστες δεν μπορούσαν να εγκαταλείψουν την Κύπρο, έχοντας χρήματα αξίας άνω των 1.000 ευρώ.
Η διάρκεια των capital control εξαρτάται από την πορεία των διαπραγματεύσεων μεταξύ Αθήνας και δανειστών. Πάντως στην Κύπρο κράτησε δύο χρόνια, ενώ στην Ισλανδία οι κεφαλαιακοί περιορισμοί ήρθησαν επτά χρόνια μετά από την εφαρμογή τους.
Σε κάθε περίπτωση, σύμφωνα με τους οικονομολόγους, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί αποτελούν τεράστιο πλήγμα για την οικονομία, επειδή οδηγούν σε «πάγωμα» των επενδύσεων, ενώ οι άμεσες ξένες επενδύσεις γίνονται με το σταγονόμετρο.
Ακούστε την εκτίμηση του οικονομολόγου Δημήτρη Τσαγκάρη για τις εξελίξεις:
