Επιμέλεια: Στέλιος Βασιλούδης
Οι εταιρείες παροχής υπηρεσιών του Λονδίνου καρπώνονται μεγάλες αμοιβές από το ενδιαφέρον της Μέσης Ανατολής για τον αθλητισμό. Οι ακτιβιστές λένε ότι επωφελούνται από το sportswashing.
Ονομάστηκε το «καλοκαίρι της Σαουδικής Αραβίας» – μια τεράστια ένεση χρημάτων που παρέσυρε μερικούς από τους πιο διάσημους ποδοσφαιριστές της Ευρώπης προς το πρωτάθλημα του βασιλείου και απειλεί να αλλάξει για πάντα το πιο δημοφιλές άθλημα στον πλανήτη. Σε λίγο περισσότερο από τρεις μήνες, το εγχώριο πρωτάθλημα ποδοσφαίρου της Σαουδικής Αραβίας, το Saudi Pro League, έγινε από σχεδόν άγνωστο στο εξωτερικό, το θέμα της ημέρας στον κόσμο του ποδοσφαίρου. Κι αυτό χάρη στα σχεδόν 900 εκατ δολ που δαπανήθηκαν για μεταγραφές παικτών και πολλά εκατομμύρια ακόμη σε μισθούς, προκειμένου να υπογράψει παγκόσμιους σούπερ σταρ όπως ο Ρονάλντο, ο Νεϊμάρ και ο Καρίμ Μπενζεμά.
Οι τέσσερις μεγαλύτεροι σύλλογοι της Σαουδικής Αραβίας, που ανήκουν πλέον στο κρατικό Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων (PIF), αναμένεται να συνεχίσουν με δισεκατομμύρια περισσότερα την επόμενη δεκαετία, σε μια προσπάθεια να δημιουργήσουν ένα πρωτάθλημα ποδοσφαίρου παγκόσμιας κλάσης. Είναι ένας πυλώνας μιας ευρύτερης στρατηγικής από τους κυβερνώντες της περιοχής και τους απόλυτα ευθυγραμμισμένους επενδυτές, που έχει στόχο να αποκτήσουν μερικά από τα πιο αναγνωρίσιμα αθλητικά περιουσιακά στοιχεία στον πλανήτη.
Στο επίκεντρο αυτών των προσπαθειών είναι το οικοσύστημα εταιρειών χρηματοοικονομικών υπηρεσιών, δικηγορικών γραφείων και λομπιστών του City του Λονδίνου – μερικά από τα οποία βοηθούν στο να ξεπουληθούν τα ευρωπαϊκά αθλήματα στη Μέση Ανατολή για εντυπωσιακά ποσά, ενώ κερδίζουν τεράστιες αμοιβές στη διαδικασία. ΜΚΟ και ακτιβιστές λένε ότι τέτοιες εταιρείες τελικά επωφελούνται από το «sportswashing» – ένα τέχνασμα των αυταρχικών καθεστώτων για να αποσπάσουν την προσοχή από τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένης της περίπτωσης της – φερόμενης από το κράτος της Σαουδικής Αραβίας – δολοφονίας του δημοσιογράφου της Washington Post, Jamal Khashoggi το 2018, ξοδεύοντας δισεκατομμύρια σε αθλήματα υψηλού προφίλ.
Οι υπερασπιστές τους λένε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο έχει κανονικές εμπορικές σχέσεις με τα συμμαχικά κράτη του Κόλπου και οτι δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο τα αθλήματα πρέπει να εξαιρούνται τηρούμενα σε υψηλότερο επίπεδο. Βεβαίως, η ώθηση από χώρες όπως η Σαουδική Αραβία και το Κατάρ να ενταχθούν στον επαγγελματικό αθλητισμό έχει προσφέρει ογκώδεις ροές εσόδων για εταιρείες παροχής υπηρεσιών, με ορισμένες εταιρείες με έδρα το Λονδίνο να ανοίγουν νέα γραφεία στο Ριάντ για να εκμεταλλευτούν την ευκαιρία.
«Οι επενδυτές της Μέσης Ανατολής είναι αρκετά άνετοι με το Ηνωμένο Βασίλειο όσον αφορά την ιστορία, την εμπειρία, την εμπιστοσύνη στο νομικό σύστημα και ούτω καθεξής», δήλωσε στο POLITICO ένας τραπεζίτης αθλητικών επενδύσεων, που κράτησε την ανωνυμία του, προκειμένου να μιλήσει ελεύθερα. «Η σύναψη συμφωνιών εξακολουθεί να βασίζεται στο Λονδίνο όσον αφορά τα ευρωπαϊκά αθλήματα».
«Αυτό που κάποτε αποτελούσε μικρή βιομηχανία για πολλές τράπεζες της πόλης και εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό μέρος της δουλειάς τους, με μεγαλύτερες, αφοσιωμένες ομάδες να συνεργάζονται για να δουλέψουν σε συμφωνίες που σχετίζονται με τον αθλητισμό, είπε ο επενδυτικός τραπεζίτης. Ο αριθμός των μεγάλων ευρωπαϊκών ποδοσφαιρικών συλλόγων που ανήκουν σε συμφέροντα της Μέσης Ανατολής – συχνά υποστηριζόμενες από το κράτος – αυξάνεται σταθερά από τότε που η Μάντσεστερ Σίτι αγοράστηκε από ένα μέλος της βασιλικής οικογένειας του Άμπου Ντάμπι το 2008.
Η Παρί Σεν Ζερμέν, η Νιούκαστλ Γιουνάιτεντ και η Σέφιλντ Γιουνάιτεντ ανήκουν επίσης σε κρατικούς επενδυτές της Μέσης Ανατολής, ενώ ένα μέλος της πολιτικής ελίτ του Κατάρ πέρασε μεγάλο μέρος του τρέχοντος έτους προσπαθώντας να αγοράσει τον πιο αναγνωρισμένο ποδοσφαιρικό σύλλογο της Αγγλίας, τη Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ.
Η περιοχή έκανε επίσης επιδρομές στο επαγγελματικό γκολφ, την πυγμαχία, τα μηχανοκίνητα και τα ηλεκτρονικά αθλήματα τα τελευταία χρόνια. Αυτή η υπερχείλιση χρημάτων προς τα σπορ από τα κράτη του Κόλπου, για την οποία οι ηγέτες τους λένε ότι αποτελεί μέρος της διαφοροποίησης των οικονομιών τους που εξαρτώνται από το πετρέλαιο, καθώς ο κόσμος μεταβαίνει στην πράσινη ενέργεια, έχει προσφέρει προσοδοφόρες ευκαιρίες για το City του Λονδίνου.
«Μπορείτε να δείτε τον ενθουσιασμό από τις εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών που εμπλέκονται», δήλωσε ο Keiran Maguire, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ και ειδικός στα οικονομικά του ποδοσφαίρου. «Δεν υπάρχει κανένα ελάττωμα κατα την άποψή τους», πρόσθεσε.
Σε ένα πρόσφατο παράδειγμα, ένας υπάλληλος της αμερικανικής δικηγορικής εταιρείας Latham & Watkins είπε στο POLITICO ότι η εταιρεία είχε συμβόλαιο με το Σαουδικο PIF προκειμένου να τους βοηθήσει να διευκολύνουν τις μεταγραφές ποδοσφαίρου και άλλες επενδύσεις στον παγκόσμιο αθλητισμό. Ο υπάλληλος πρόσθεσε ότι το γραφείο του PIF στο Λονδίνο βοήθησε την εταιρεία του να επεκταθεί στην πρωτεύουσα της Σαουδικής Αραβίας, Ριάντ. «Αυτός είναι ένας τομέας όπου πρέπει – τουλάχιστον βραχυπρόθεσμα – να κοιτάξουν στο Λονδίνο και στις ΗΠΑ για να λάβουν συμβουλές για το πώς να χειριστούν αυτό το θέμα. Το κάνουμε σίγουρα στον αθλητισμό, αλλά και σε ένα σωρό άλλους τομείς».
Σε ένα άλλο παράδειγμα, η PCP Capital Partners με έδρα το Λονδίνο συμβούλευσε το PIF για τη συγχώνευση του τουρνουά γκολφ PGA και του LIV Golf του PIF. Η συγχώνευση ήταν ένα σημαντικό πραξικόπημα για το PIF και ακολούθησε μια σκληρή διαμάχη μεταξύ του ιστορικού τουρνουά του γκολφ και της σαουδαραβικής start-up, η οποία είχε καταφέρει να πείσει μια σειρά από κορυφαίους παίκτες του γκολφ – δαπανώντας εκπληκτικά χρηματικά ποσά. Η PCP συμβούλευσε επίσης το PIF για την αγορά της Νιούκαστλ. Η διευθύνουσα σύμβουλος της εταιρείας, Amanda Staveley, είναι τώρα διευθύντρια του συλλόγου.
Η βρετανική εταιρεία Clifford Chance εν τω μεταξύ, υπέγραψε συμβόλαιο αξίας πολλών δις δολ για την κατασκευή γηπέδου για δύο συλλόγους στη Σαουδική Pro League, αφού κέρδισε φέτος μία από τις πρώτες άδειες νόμου ξένης χωρας, για λειτουργία στο Ριάντ. Φημολογείται επίσης ότι συνεργάζεται με το PIF στις μεταγραφές της Σαουδικής Pro League.
Βουλευτές, ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αθλητικές ομάδες έχουν κατακρίνει τη συνενοχή του City του Λονδίνου στη διευκόλυνση της μεταφοράς παγκόσμιων αθλητικών περιουσιακών στοιχείων σε χώρες πλούσιες σε πετρέλαιο με αμφισβητήσιμο ιστορικό προστασιας ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η προθυμία των εταιρειών να πάρουν χρήματα από τέτοια καθεστώτα έχει περιγραφεί ως «ανήθικη» από τον Βρετανό βουλευτή των Εργατικών και πρώην σκιώδη υπουργό αθλητισμού Clive Efford. «Μπορεί να πουν: αν δεν το κάνουμε εμείς, θα το κάνει κάποιος άλλος», είπε ο Efford. «Είναι κρίμα που δεν μπορούμε να εφαρμόσουμε κανένα ηθικό πρότυπο σε ανθρώπους που μπορούν να εισβαλουν και να παρέμβουν στο πιο δημοφιλές άθλημα της χώρας», συμπλήρωσε.
Η Lina al-Hathloul, αδερφή ενός Σαουδάραβα ακτιβιστή που φυλακίστηκε για τέσσερα χρόνια μετά τη διοργάνωση διαδηλώσεων για τα δικαιώματα των γυναικών, είπε ότι «εταιρείες του City του Λονδίνου γινονται πλουσιότερες, αλλά επίσης ενθαρρύνουν τον Σαουδάραβα ηγεμόνα Mohammed Bin Salman, ο οποίος έχει “αίμα στα χέρια του” για μια σειρά παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων».
«Είναι μια χώρα όπου οι άνθρωποι μπορούν να συλλαμβάνονται λογω tweets, όπου τα ποσοστά της θανατικής ποινής είναι από τα υψηλότερα στον κόσμο, όπου άνθρωποι εξαφανίζονται βίαια επειδή εκφράζουν τη γνώμη τους», πρόσθεσε. «Το πρόβλημά μου με τη Νιούκαστλ είναι ότι οι οπαδοί της έχουν αποδεχτεί την επένδυση της Σαουδικής Αραβίας με αντάλλαγμα τη σιωπή τους. Αν δεχτείς να σε φιμώσουν λόγω χρημάτων, τότε μπορούν να επιβάλλουν εδώ αυτό που εφαρμόζουν στη Σαουδική Αραβία», συμπλήρωσε.
Παρόμοιες επικρίσεις ασκήθηκαν στην απόφαση της FIFA να φιλοξενηθεί το περσινό Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου ανδρών στο Κατάρ. Μια έρευνα του 2021 από τον Guardian ισχυρίστηκε ότι 6.500 μετανάστες εργάτες έχασαν τη ζωή τους ενώ κατασκευαζαν υποδομές για το τουρνουά, σε επικίνδυνες συνθήκες. Υπήρξε επίσης οργή για τη διεξαγωγή του μεγαλύτερου αθλητικού τουρνουά του κόσμου σε μια χώρα που ποινικοποιεί την ομοφυλοφιλία και δεν παρέχει στις γυναίκες τα ίδια δικαιώματα με τους άνδρες. Ωστόσο, η FIFA είναι έτοιμη να παραδώσει το τουρνουά του 2034 στη Σαουδική Αραβία.
Ο Peter Frankental, διευθυντής οικονομικών υποθέσεων της Διεθνούς Αμνηστίας του Ηνωμένου Βασιλείου, δήλωσε ότι: «οι χρηματοπιστωτικές εταιρείες που μεσολαβούν στις συμφωνίες που βοηθούν στο sportswashing της Σαουδικής Αραβίας, των Εμιράτων ή του Κατάρ θα πρέπει να εξετάσουν την πιθανή ζημιά στη φήμη τους που προκαλεί ο ρόλος τους».
Παρόμοιες προειδοποιήσεις έχουν γίνει σε λομπίστες που εκπροσωπούν συμφέροντα της Μέσης Ανατολής.
Η εταιρεία δημοσίων σχέσεων του Λονδίνου Hanover Communications ενήργησε ως σύμβουλος μέσων ενημέρωσης για μια εγκαταληφθείσα πλέον προσφορά του Κατάρ, ύψους 5 δισεκατομμυρίων λιρών, για την εξαγορά του γίγαντα της πρέμιερ λιγκ Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ από την ιδιοκτήτρια του συλλόγου οικογένεια Glazer. Ένας εκπρόσωπος της εταιρείας επιβεβαίωσε ότι η εταιρεία υποστήριζε την προσφορά του Σεΐχη Jassim bin Hamad Al – Thani, αλλά προσθεσε ότι αυτός προσπαθούσε να πραγματοποιήσει την αγορά «ως ιδιώτης, μέσω του ιδρύματος Nine Two». Συμπληρωσε ότι: «οποιεσδήποτε κατηγορίες γύρω από λεγόμενο sportswashing είναι επομένως αβάσιμες».
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου έχει μέχρι στιγμής αρνηθεί να παρέμβει εν μέσω αυξανόμενου ενδιαφέροντος στη Μέση Ανατολή για εξαγορά βρετανικών αθλητικών περιουσιακών στοιχείων – κάτι που θα ήταν πολιτικά ενοχλητικό στο Westminster όσο το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί να συνάψει νέες εμπορικές και επενδυτικές συμφωνίες με την περιοχή μετά το Brexit. Ο βουλευτής των Τόρις και πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Demian Green είπε ότι εάν το Ηνωμένο Βασίλειο είναι «έτοιμο να έχει κανονικές εμπορικές σχέσεις με άλλο κράτος, τότε δεν θα πρέπει να επιβάλλουμε επιπλέον ηθικό βάρος στον αθλητισμό».
«Οι αθλητικές κυρώσεις πρέπει να αποτελούν μέρος μιας σειράς μέτρων και πρέπει να έρχονται ως απάντηση σε κάτι τόσο ακραίο όπως το σύστημα του Απαρτχάιντ ή η εισβολή σε μια γειτονική χώρα και η διάπραξη εγκλημάτων πολέμου», πρόσθεσε. Ένας δεύτερος τραπεζίτης αθλητικών επενδύσεων με έδρα το Λονδίνο συμπλήρωσε ότι η κριτική για την προσέγγιση της Μέσης Ανατολής έχει τις ρίζες της σε μια ξεπερασμένη δυτική προοπτική, με τις παλιές ελίτ να μην επιθυμούν να αφήσουν ανθρώπους από την περιοχή να έχουν λόγο για το παγκόσμιο αθλητικό τοπίο.
«Χρειάζεται να ρισκάρουν οικονομικά οι άνθρωποι για να αναπτύξουν το παιχνίδι και αν αναπτυχθεί μαζικά εξαιτίας αυτού, θα είναι πιο διαθέσιμο σε ξένους – η ποικιλομορφία θα πρέπει να βελτιωθεί πολύ», πρόσθεσε ο τραπεζίτης. «Απλώς προσπαθούμε να επιταχύνουμε την αλλαγή με πολύ γρήγορο τρόπο».
Πηγή: POLITICO
