Η Επιτροπή Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών οργάνωσε τον Απρίλιο του 2012 Ημερίδα με θέμα «Ελληνικοί Υδρογονάνθρακες: Από την έρευνα στην εκμετάλλευση», στην οποία συμμετείχαν Έλληνες ειδικοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Βασικός σκοπός της Ημερίδας ήταν η σε βάθος συζήτηση των ερευνών, μελετών, τεχνολογιών και προγραμματισμένων σχεδίων εντόπισης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων στον Ελληνικό χώρο, καθώς και των σχετικών περιβαλλοντικών μελετών. Επιδίωξη της Ημερίδας ήταν η συζήτηση επί του θέματος: Τι γνωρίζουμε και τι μπορούμε να συμπεράνουμε με βάση αυτό που γνωρίζουμε, και τι γνώση χρειαζόμαστε ώστε να προχωρήσουμε στην πλήρη αξιολόγηση και εκμετάλλευση αυτών των ενεργειακών πόρων με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο.
Ο Ακαδημαϊκός κ. Λουκάς Χριστοφόρου, Πρόεδρος της Επιτροπής Ενέργειας της Ακαδημίας Αθηνών, τονίζει ιδιαίτερα τα ακόλουθα συμπεράσματα και εισηγήσεις των συμμετασχόντων στην Ημερίδα:
– Υπάρχουν οι απαραίτητες γεωλογικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη αξιόλογων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων (Υ/Α) σε διάφορες περιοχές του χερσαίου και θαλασσίου χώρου της Ελλάδας, ιδιαίτερα στη Δυτική Ελλάδα (Ιόνιο Πέλαγος, Πατραϊκό Κόλπο, Κατάκολο) καθώς και νότια και νoτιοανατολικά της Κρήτης.
– Θεωρείται άκρως αναγκαία και επιτακτική η ανάγκη να προωθηθεί άμεσα και δυναμικά η ερευνητική δραστηριότητα Υ/Α σε όλα τα επίπεδα/στάδια. Προς τούτο, επιβάλλεται η άμεση στελέχωση και λειτουργία του αρμόδιου φορέα — της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων (ΕΔΕΥ) Α.Ε. – ώστε να σχηματισθεί το ταχύτερο ολοκληρωμένη και σαφής εικόνα για την ύπαρξη κοιτασμάτων Υ/Α και του πιθανού μεγέθους των σε κάθε υποσχόμενη περιοχή του ελλαδικού χώρου.
– Παραμένει επιτακτική η ανάγκη ανακήρυξης και οριοθέτησης της Ελληνικής ΑΟΖ, αν και αναγνωρίζεται η πολυπλοκότητά της σε ορισμένες περιοχές.
– Επιβάλλεται η εξασφάλιση «κομβικού» ρόλου για την Ελλάδα στη μεταφορά του Φυσικού Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου προς την Ευρώπη.
ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΗΜΕΡΙΔΑΣ
«Ελληνικοί Υδρογονάνθρακες: Από την έρευνα στην εκμετάλλευση»
1. ΕΡΕΥΝΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΝΤΟΠΙΣΜΟ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΩΝ
Τονίστηκε η σημασία της σε βάθος γνώσης του γεωλογικού υποβάθρου της προς έρευνα υδρογονανθράκων περιοχής. Αρχικά συλλέγονται πληροφορίες από κάθε δυνατή πηγή, οι οποίες αξιολογούνται σε συσχετισμό με άλλες περιοχές όπου σε παρόμοιες γεωλογικές δομές και ιστορικό, έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα. Ακολουθεί σταδιακός εμπλουτισμός του πληροφοριακού υλικού με γεωλογικά, γεωχημικά και λοιπά στοιχεία υπαίθρου, που συμπληρώνονται από αραιές ή πυκνότερες σεισμικές καταγραφές 2D (δύο διαστάσεων). Έπεται έρευνα υψηλότερης ευκρίνειας αλλά και μεγαλύτερου κόστους με καταγραφές 3D (τριών διαστάσεων) στις επιλεγμένες περιοχές, ώστε τελικά να καταστεί δυνατή η κατασκευή του πλέον αξιόπιστου γεωλογικού μοντέλου της περιοχής και να επιλεγούν οι θέσεις των γεωτρήσεων.
Η σπουδή του θα επιτρέψει να εκτιμηθούν οι πιθανότητες εντοπισμού κοιτάσματος υδρογονανθράκων και συνεπώς η λήψη απόφασης για την πραγματοποίηση της πρώτης ερευνητικής γεώτρησης το κόστος της οποίας διαφοροποιείται σημαντικά. Στο μεν χερσαίο χώρο το κόστος είναι ανάλογο με το ανάγλυφο, την περιοχή, τις προσφερόμενες υπηρεσίες και τις υποδομές, στο δε θαλάσσιο χώρο, το κόστος εξαρτάται από το βάθος της θάλασσας, τις προσφερόμενες υπηρεσίες και τις υποδομές, όπου κυμαίνεται από μερικές δεκάδες ως αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες US $ ημερησίως. Η εμπειρία, εξάλλου, από διάφορες περιοχές του πλανήτη έχει αποδείξει ότι η ολοκλήρωση της ως άνω ερευνητικής διαδικασίας είναι της τάξης των 4-6 ετών.
1.1 Ιστορικά στοιχεία έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων
Με αφετηρία τη δεκαετία του 1960, όπου άρχισε από τη δυτική Ελλάδα και το Ιόνιο Πέλαγος η ερευνητική δραστηριότητα για Υ/Α, έχουν πραγματοποιηθεί μέχρι σήμερα πλέον των 150 ερευνητικών γεωτρήσεων στο χερσαίο κυρίως χώρο, οι περισσότερες από τις οποίες είχαν βάθη μικρότερα από 3500 μ., ενώ ελάχιστες ξεπέρασαν τα 4000 μ. Υποστηρίχθηκε η άποψη ότι η πολύ περιορισμένη επιτυχία των γεωτρήσεων αυτών οφείλεται στην απουσία γνώσης αντίστοιχης με τα σημερινά από πλευράς ποιότητας και ποσότητας γεωλογικά και γεωφυσικά δεδομένα και σε ήσσονα βαθμό στις υφιστάμενες τότε τεχνολογικές αδυναμίες.
Ανακαλύφθηκαν κατά την περίοδο αυτή τα κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου Νότιας Καβάλας (1971), Πρίνου (1974) και Κατάκολου (1981, 1982), φυσικού αερίου Επανομής (1988), πετρελαίου Βορείου Πρίνου (1994) και πετρελαίου στο πεδίο Έψιλον της Θάσου (2001). Πιθανολογείται κοίτασμα πετρελαίου στον Πατραϊκό Κόλπο (1998), με αποθέματα που υπερβαίνουν τα 200 εκ. βαρέλια, κατά τις εκτιμήσεις του ΥΠΕΚΑ.
1.2 Η περίπτωση της Κύπρου
Η Κύπρος:
– Οριοθέτησε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) με την Αίγυπτο (2003), το Λίβανο (2007) και το Ισραήλ (2010) με βάση τη Σύμβαση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (UNCLOS 1982). Οι διαπραγματεύσεις για τον καθορισμό της ΑΟΖ διεξήχθησαν υπό ενιαία και σταθερή εθνική πολιτική τριών κυβερνήσεων.
– Χρησιμοποίησε τα προηγηθέντα θετικά αποτελέσματα έρευνας στην ΑΟΖ του Ισραήλ και προσέλκυσε μεγάλο ενδιαφέρον για έρευνα και στην όμορη ΑΟΖ της Κύπρου.
– Μετά τον πρώτο διαγωνισμό, ανέθεσε στην εταιρεία Noble Energy Inc. να πραγματοποιήσει ως ανάδοχος γεωτρητική έρευνα στο «Οικόπεδο 12» της Κυπριακής ΑΟΖ και εντόπισε κοίτασμα φυσικού αερίου (ΦΑ) εκτιμώμενου μεγέθους 7 τρις κυβικών ποδιών (tcf) (2011) σε βάθος από την επιφάνεια της θάλασσας 7500 μ. (βάθος θάλασσας 1700 μ.).
– Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 έθεσε σε εφαρμογή κατάλληλο νομοθετικό πλαίσιο και ολοκληρωμένο μηχανισμό διαχείρισης της έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων. Από την εκκίνηση των ερευνών ως την πρώτη ανακάλυψη χρειάστηκαν περίπου 10 έτη.
– Ο δεύτερος γύρος παραχωρήσεων προσέλκυσε μεγάλο αριθμό εταιρειών (29). Η σχετική αξιολόγηση προβλέπεται να διαρκέσει έξι (6) μήνες.
2. ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ
– Οι ιδιαιτερότητες και η ευαισθησία του ελληνικού φυσικού χερσαίου, νησιωτικού και θαλάσσιου χώρου επιβάλλουν την ανάγκη λήψης υψηλών μέτρων ασφάλειας για την προστασία της ακτογραμμής και γενικότερα της παράλιας ζώνης αλλά και της θαλάσσιας ζωής, καθώς και μέτρων ετοιμότητας για την αντιμετώπιση καταστάσεων έκτακτης ανάγκης τόσο κατά τη φάση της γεωτρητικής έρευνας όσο και της εκμετάλλευσης.
– Σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, η περιβαλλοντική αδειοδότηση κάθε δραστηριότητας στις φάσεις της αναζήτησης, έρευνας και εκμετάλλευσης Υ/Α είναι απαραίτητη. Οι όροι της προσαρμόζονται ανάλογα με τη φάση και το χώρο της δραστηριότητας με ιδιαίτερη βαρύτητα σε εκείνους τους χώρους όπου θα πραγματοποιηθούν ερευνητικές ή παραγωγικές γεωτρήσεις ή θαλάσσιες εγκαταστάσεις (εξέδρες παραγωγής, υποθαλάσσιοι αγωγοί Φ/Α).
3. ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΑΝΕΥΡΕΣΗΣ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΙΜΩΝ ΚΟΙΤΑΣΜΑΤΩΝ Υ/Α ΣΤΟ ΧΕΡΣΑΙΟ ΚΑΙ ΘΑΛΑΣΣΙΟ ΧΩΡΟ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Η συνισταμένη όλων των εισηγητών συγκλίνει προς την άποψη ότι υφίσταται το αναγκαίο γεωλογικό υπόβαθρο στο οποίο λειτούργησαν κατάλληλοι μηχανισμοί γένεσης, μετανάστευσης, παγίδευσης, αποθήκευσης και προφύλαξης κοιτασμάτων Υ/Α στις παρακάτω χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές της χώρας:
– Ήπειρος, Ακαρνανία, ΒΔ Πελοπόννησος (στη χερσαία Δυτική Ελλάδα).
– Ιόνιο Πέλαγος, πλησίον της οριοθετημένης μέσης γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας και βόρεια και δυτικά της Κέρκυρας, δυτικά της Λευκάδας, δυτικά της Πρέβεζας, ο δυτικός Πατραϊκός και ο Μεσσηνιακός κόλπος, κ.α. Επίσης, η λεκάνη των Γρεβενών, ο Θερμαϊκός κόλπος, η λεκάνη της Θράκης, και περιοχές βορείου Αιγαίου.
– Σε υπεράκτιες περιοχές δυτικά, νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης σε μία έκταση μεγαλύτερη των 80.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, στην οποία υποστηρίχθηκε η άποψη της ύπαρξης Υ/Α. Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από:
• Τη συγκριτική αξιολόγηση υποθαλάσσιων γεωλογικών δεδομένων με αντίστοιχα δεδομένα της Ανατολικής Μεσογείου (Αίγυπτος, Ισραήλ, Κύπρος), όπου έχουν ανακαλυφθεί κοιτάσματα Υ/Α.
• Την παρουσία, νότια της Κρήτης, συγκλίνουσας επαφής της Ευρωασιατικής Λιθοσφαιρικής Πλάκας με την υποβυθιζόμενη Αφρικανική. Σύμφωνα με ευρύτερες παρατηρήσεις από ανάλογες περιοχές σε ζώνες σύγκλισης στον παγκόσμιο χώρο, τέτοιες περιοχές μπορεί να φιλοξενούν σημαντικά κοιτάσματα Υ/Α.
• Στη Μεσογειακή Ράχη έχουν αποτυπωθεί δείκτες με τους οποίους συνδέεται η παρουσία Υ/Α σε άλλες περιοχές της Γης: (1) Η ύπαρξη λασποηφαιστείων κατά μήκος της ζώνης σύγκλισης, (2) η ύπαρξη συμπλεγμάτων λεπιώσεων και πτυχώσεων του γεωλογικού πρίσματος επαύξησης, και, (3) οι διαφυγές θερμογενούς αερίου σε πολλές θέσεις στη Μεσογειακή Ράχη και η ύπαρξη υδριτών.
Παρά τις επιφυλάξεις μερικών ομιλητών ότι μέχρι σήμερα δεν έχουν δημοσιευθεί αξιόπιστες μελέτες εκτίμησης αποθεμάτων Υ/Α στη θαλάσσια περιοχή νότια της Κρήτης, διάφορες πρώιμες αξιολογήσεις από άλλους ομιλητές του δυναμικού σε Υ/Α της θαλάσσιας περιοχής νότια της Κρήτης αναβιβάζουν την τάξη μεγέθους των αποθεμάτων αυτών σε 20-30 δις βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου.
4. ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ – ΕΡΕΥΝΑΣ– ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Υ/Α
Ο πρόσφατος εκσυγχρονισμός της σχετικής νομοθεσίας παρέχει το κατάλληλο υπόβαθρο για την προώθηση πλέον του θέματος σε φάση υλοποίησης. Η βασική νομοθεσία χρονολογικά έχει ως κάτωθι:
– Ν. 468/1976 (ΦΕΚ 302Α/12-11-1976) «Περί αναζητήσεως, ερεύνης και εκμεταλλεύσεως υδρογονανθράκων και ρυθμίσεως συναφών θεμάτων».
– Ν. 2289/1995 (ΦΕΚ 27Α/08-02-1995) «Αναζήτηση, έρευνα και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων και άλλες διατάξεις».
– Ν. 3587/2007 (ΦΕΚ 152/10-07-2007), Άρθρο 20: Περί επιστροφής ερευνητικών περιοχών και αρχείων από ΕΛ.ΠΕ. στο Ελληνικό Δημόσιο.
– Ν. 4001/2011 (ΦΕΚ 179Α/22-8-2011), Άρθρα 145-164: Περί σύστασης Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων Α.Ε. (ΕΔΕΥ Α.Ε.). Η δημιουργία Εθνικού Αρχείου Δεδομένων Ερευνών για Υ/Α απομένει προς υλοποίηση.
Ως προς το σχετικό Κοινοτικό Δίκαιο σημειώνονται οι Οδηγίες:
– Οδηγία 2004/17/ΕΚ «Περί συντονισμού των διαδικασιών σύναψης συμβάσεων στους τομείς του ύδατος, της ενέργειας, των μεταφορών και των ταχυδρομικών υπηρεσιών».
– Οδηγία 94/22/ΕΚ της 30-05-1994 «Για τους όρους χορήγησης και χρήσης των αδειών αναζήτησης, εξερεύνησης και παραγωγής υδρογονανθράκων».
Σε εξέλιξη βρίσκονται, εξάλλου, δύο προσκλήσεις του ΥΠΕΚΑ σε εκδήλωση συμμετοχής για έρευνες Υ/Α:
– 2011: Διεθνής δημόσια πρόσκληση συμμετοχής σε σεισμικές έρευνες απόκτησης δεδομένων μη αποκλειστικής χρήσης.
– 2012: Διεθνής δημόσια πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για παραχώρηση δικαιώματος έρευνας και εκμετάλλευσης Υ/Α για τρία οικόπεδα στον Πατραϊκό Κόλπο, το Κατάκολο και τη χερσαία περιοχή «Ιωάννινα».
5. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Υ/Α – ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ
– Στελέχωση της ΕΔΕΥ με τα ικανότερα στελέχη της αγοράς αποκλειστικά με αξιοκρατικά κριτήρια, ώστε να τεθεί αμέσως σε παραγωγική λειτουργία ο φορέας αυτός.
– Αξιοποίηση μελλοντικά της υφιστάμενης υποδομής του Ινστιτούτου Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών.
– Άσκηση πιέσεων για τη σύντμηση κάθε προθεσμίας και των διαδικασιών μέχρι την αξιολογική κρίση των συμμετεχόντων σε προσκλήσεις σχετικών διεθνών διαγωνισμών για έρευνες στον ελλαδικό χώρο.
– Αν και αναγνωρίζεται η πολυπλοκότητα της ανακήρυξης και οριοθέτησης της ΑΟΖ σε ορισμένες περιοχές, εν τούτοις παραμένει επιτακτική. Προτεραιότητα στο άμεσο μέλλον είναι η ανακήρυξη της ΑΟΖ με την Ιταλία και τη Λιβύη και η ολοκλήρωση της ήδη υπογεγραμμένης συμφωνίας με την Αλβανία.
– Δημιουργία γραμμής επικοινωνίας μεταξύ ΕΔΕΥ και όλων εκείνων των φορέων έρευνας, που έχουν κατά καιρούς εκδηλώσει ενδιαφέρον και δραστηριοποιούνται ειδικότερα στην Ανατολική Μεσόγειο.
– Δημιουργία ενημερωτικού φακέλου για το φορολογικό και αδειοδοτικό καθεστώς της Χώρας προσαρμοσμένου κατάλληλα για το χώρο της έρευνας και εκμετάλλευσης Υ/Α.
– Επιλογή νέων περιοχών για πρόσκληση συμμετοχής σε σχετική διαγωνιστική διαδικασία καθώς και απευθείας ανάθεση ερευνητικής δραστηριότητας σε χώρο επιλογής του ενδιαφερόμενου, που διαθέτει τα απαραίτητα εχέγγυα, μετά από αίτησή του, όπως προβλέπει η παράγραφος 5 του Άρθρου 156 του Ν. 4001/2011.
– Παροχή από την ΕΔΕΥ όλων των δεδομένων παλαιότερων ερευνών για Υ/Α στην Ελλάδα χωρίς οικονομικό αντάλλαγμα πέραν εκείνου της παραγωγής των δεδομένων αυτών από το αρχείο.
6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
– Η Ημερίδα θεωρεί ότι υπάρχουν οι απαραίτητες γεωλογικές προϋποθέσεις για την ύπαρξη αξιόλογων κοιτασμάτων Υ/Α σε διάφορες περιοχές του χερσαίου και θαλασσίου χώρου της Χώρας, ιδιαίτερα στη Δυτική Ελλάδα (Ιόνιο Πέλαγος, Πατραϊκός Κόλπος, Κατάκολο), καθώς και νότια και νοτιοανατολικά της Κρήτης.
– Η Ημερίδα τονίζει την ανάγκη να προωθηθεί άμεσα και δυναμικά η ερευνητική δραστηριότητα σε όλα τα επίπεδα/στάδια. Ο αρμόδιος εθνικός φορέας ΕΔΕΥ πρέπει να αναλάβει κάθε προσπάθεια, ώστε να σχηματισθεί το ταχύτερο μια ολοκληρωμένη εικόνα με σαφείς αποδείξεις για την ύπαρξη κοιτασμάτων Υ/Α και του πιθανού μεγέθους των σε κάθε περιοχή του ελλαδικού χώρου, που συγκεντρώνει σήμερα υψηλές πιθανότητες για την ύπαρξη αξιόλογων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Επιμέλεια: Σωτήρης Σκουλούδης
Διαβάστε ακόμη: Εκμετάλλευση ελληνικών υδρογονανθράκων: «η ώρα είναι τώρα»!
Πρώτη καταχώρηση: Παρασκευή, 20 Ιανουαρίου 2012, 01:52
