Επιμέλεια: Xρήστος Μαζάνης 

Μετά το Brexit, ένα από τα μεγαλύτερα αγκάθια που έχει να αντιμετωπίσει άμεσα η Ευρώπη είναι οι προβληματικές τράπεζες της Ιταλίας. Πρόκειται για έναν σημαντικό πονοκέφαλο των Ευρωπαίων, αφού ακόμα δεν έχει βρεθεί μια κοινά αποδεκτή φόρμουλα μεταξύ των Βρυξελλών και της Ρώμης για τη στήριξη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων. 

Η κατάσταση αυτήν τη στιγμή στην Ιταλία είναι ρευστή, όπως εξηγούν Ιταλοί δημοσιογράφοι του οικονομικού ρεπορτάζ στο zougla.gr. Aν και τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης διατηρούν την ψυχραιμία τους για να μη δημιουργηθεί πανικός, κυρίως στους καταθέτες, οι μετοχές των ισχυρότερων ιταλικών τραπεζών έχουν καταρρεύσει, ενώ υπάρχει φόβος στην αγορά και για ντόμινο σε τραπεζικά ιδρύματα άλλων χωρών. Ήδη η πτώση στα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια δημιουργεί ανησυχίες. Αιτία αυτού του προβλήματος σε πρώτη φάση αποτελούν τα τραπεζικά κόκκινα δάνεια, τα οποία αγγίζουν τα 360 δις ευρώ, με τους αναλυτές να μιλούν για κεφαλαιακή τρύπα ύψους 40 δισ. ευρώ, η οποία μετά το Brexit έγινε πολύ μεγαλύτερη.

O Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι και το οικονομικό του επιτελείο έχουν να αντιμετωπίσουν μια πρωτοφανή κατάστασηΟ Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι και το οικονομικό του επιτελείο έχουν να αντιμετωπίσουν μια πρωτοφανή κατάσταση. Προσπαθούν να κερδίσουν την έγκριση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εφαρμογή σχεδίου σωτηρίας των τραπεζών που θα προστατεύει από κούρεμα τους επενδυτές. Η κυβέρνηση της Ιταλίας θα προσπαθήσει να αποφύγει ακόμη ένα bail-in, όπως έγινε στα τέλη του 2015. Τότε είχε αποφασιστεί να γίνει κούρεμα επενδυτών για να διασωθούν οι τράπεζες εις βάρος ομολογιούχων, περιλαμβανομένων και μικροομολογιούχων.

Σε αντίθεση με την Ισπανία και την Ιρλανδία, οι οποίες αναγκάστηκαν να εφαρμόσουν προγράμματα διάσωσης στο απόγειο της κρίσης μετά την αποτυχία τους να χρηματοδοτήσουν εκκαθαρίσεις δισεκατομμυρίων ευρώ για τον τραπεζικό τους τομέα, η Ιταλία δεν έχει προχωρήσει ποτέ σε ένα ριζικό «νοικοκύρεμα» των τραπεζικών της ιδρυμάτων.

Αξιωματούχοι της Ευρωζώνης έχουν αρχίσει να φοβούνται ότι οι ιταλικές τράπεζες θα αποδειχθούν ο αδύναμος κρίκος του εξαετούς εγχειρήματος στήριξης του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος.

Η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας και ο πιο αδύναμος κρίκος στον ιταλικό τραπεζικό κλάδο, η Banca Monte dei Paschi di Siena, βρίσκεται στο επίκεντρο των ανησυχιών μετά το αίτημα της ΕΚΤ να μειώσει τα επισφαλή της δάνεια κατά 40% σε διάστημα τριών ετών.

Η ΕΚΤ απέστειλε αίτημα στην τράπεζα για μείωση των επισφαλών δανείων κατά 40% εντός τριετίας στα 14,6 δισ. ευρώ το 2018 από τα 24,4 δισ. ευρώ τέλη του 2015. 

Από τις αρχές του έτους, η μετοχή της Monte dei Paschi έχει υποχωρήσει πάνω από 70%. Οι μετοχές της Unicredit, της μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας, και της Intesa SanPaolo, της υπ’ αριθμόν 2 ισχυρότερης τράπεζας, έχουν υποχωρήσει κατά 65% και 47% από τις αρχές του έτους.

Η εφημερίδα «La Stampa» αναφέρει πως η Ιταλία εξετάζει το ενδεχόμενο να διοχετεύσει «φρέσκα» κεφάλαια στη συγκεκριμένη τράπεζα, με στόχο να ενισχύσει τα οικονομικά της εν όψει των αποτελεσμάτων των stress tests.

Societe Generale: Κίνδυνος επέκτασης της ιταλικής τραπεζικής κρίσης στην υπόλοιπη Ευρώπη

Η τραπεζική κρίση της Ιταλίας μπορεί να επεκταθεί στην υπόλοιπη Ευρώπη, δήλωσε την Τετάρτη στο Bloomberg ο πρόεδρος της γαλλικής τράπεζας Societe Generale Λορέντσο Μπίνι Σμάγκι, προσθέτοντας ότι πρέπει να επανεξεταστούν οι κανόνες που περιορίζουν την παροχή κρατικής βοήθειας στις τράπεζες.

«Όλη η τραπεζική αγορά είναι υπό πίεση. Υιοθετήσαμε κανόνες για το κρατικό χρήμα. Οι κανόνες αυτοί πρέπει να αξιολογηθούν σε μία αγορά που έχει μια δυνητική κρίση για να αποφασισθεί αν πρέπει να υπάρξει κάποια αναστολή τους» επεσήμανε ο Σμάγκι, πρώην μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).

Παράλληλα, τόνισε πως « η ευρωπαϊκή τραπεζική αγορά αντιμετωπίζει τον κίνδυνο μιας συστημικής κρίσης, αν οι κυβερνήσεις δεν αποδεχθούν την άποψη ότι μπορούν να χρησιμοποιηθούν χρήματα των φορολογουμένων σαν τελευταίο καταφύγιο σε μία κρίση. Η κάθε παρέμβαση πρέπει να γίνεται όσο το δυνατόν ταχύτερα. Τόσο η Ιταλία όσο και η Γερμανία έχουν πάρα πολλές τράπεζες που δεν είναι κερδοφόρες και χρειάζεται μεγαλύτερη ενοποίηση».

«Η Ιταλία πρέπει να κάνει περισσότερα για να αντιμετωπίσει τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια και ο πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι θα πρέπει να λάβει πολιτικά δυσάρεστα μέτρα, μεταξύ των οποίων μείωση του κόστους και των θέσεων εργασίας» πρόσθεσε.

Από τη μεριά του, ο διευθύνων σύμβουλος του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) Κλάους Ρέγκλινγκ δήλωσε στο Bloomberg ότι παρά τις δυσκολίες της αγοράς είναι σημαντικό να προστατευθούν οι ευρωπαϊκοί τραπεζικοί κανόνες που θεσπίστηκαν τα τελευταία χρόνια. «Η ιταλική κυβέρνηση βρίσκεται σε διάλογο με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το πώς θα εφαρμόσει το πλαίσιο σε αυτές τις ειδικές συνθήκες. Πιστεύω ότι θα βρουν έναν τρόπο» επεσήμανε.

Συναγερμός και στα Βαλκάνια για τις επιπτώσεις 

Οι ιταλικές τράπεζες, σύμφωνα με πληροφορίες τραπεζικών παραγόντων, θέτουν σε συναγερμό τις κεντρικές τράπεζες των Βαλκανίων, με πιθανές συνέπειες και για τις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών.

Είναι γεγονός πως οι ελληνικές τράπεζες των Βαλκανίων βρίσκονται αντιμέτωπες με νέους περιορισμούς στη διακίνηση της ρευστότητάς τους προς τις μητρικές στην Ελλάδα, σε μια προσπάθεια των τοπικών εποπτικών αρχών να θωρακίσουν τη ρευστότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Εξαιρετικό ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως -σύμφωνα με πληροφορίες – οι κεντρικοί τραπεζίτες των βαλκανικών χωρών απέστειλαν επιστολή στις θυγατρικές των ελληνικών τραπεζών, με την οποία ζητούν πλέον collateral για τη ρευστότητα που αυτές θα κατευθύνουν προς τις μητρικές στην Ελλάδα.

Ειδικότερα, η ρευστότητα που θα μπορούν να διοχετεύουν εφεξής στις ελληνικές μητρικές τράπεζες θα γίνεται με ενέχυρο ομόλογα του EFSF που θα κατατίθενται στην κεντρική τράπεζα της κάθε βαλκανικής χώρας.

Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι εναλλακτικά με την παροχή collateral οι βαλκανικές κεντρικές τράπεζες εξετάζουν περιορισμό στην εκροή ρευστότητας από τις θυγατρικές στις μητρικές με όριο ένα ποσοστό (10% – 15%) επί των στοιχείων ενεργητικού της κάθε τράπεζας στην κάθε αγορά.

Διαψεύδει δημοσιεύματα ο Ρέντσι

Ωστόσο, εκπρόσωπος του Ιταλού πρωθυπουργού Ματέο Ρέντσι διέψευσε δημοσίευμα των «Financial Times», σύμφωνα με το οποίο η Ρώμη ετοιμάζεται να δράσει μονομερώς, παρακάμπτοντας τους κανόνες της νεοσύστατης τραπεζικής ένωσης, για να στηρίξει τις εγχώριες προβληματικές τράπεζες, παρά τις αντιδράσεις Βρυξελλών – Βερολίνου.