“Μάχη” για την παράταση της προστασίας της πρώτης κατοικίας που θα κριθεί προς τα τέλη του μήνα και λύση που, όπως φαίνεται, θα δοθεί σε πολιτικό επίπεδο, προδιαγράφουν οι χθεσινές διαπραγματεύσεις κυβέρνησης-επικεφαλής Θεσμών για το «πακέτο» νέου πτωχευτικού και προστασίας κύριας κατοικίας.
Τα δύο αντικείμενα της διαπραγμάτευσης ταυτίζονται από την ελληνική πλευρά και κατόπιν αυτού το ζητούμενο τόσο για την έναρξη ισχύος του νέου πτωχευτικού δικαίου, όσο και για την παράταση της προστασίας στην πρώτη κατοικία τοποθετούνται στις 31/12/2020.
Από την πλευρά τους, οι Θεσμοί δίνουν στην κυβέρνηση όσο χρόνο χρειάζεται για να φτιάξει έναν καλό πτωχευτικό νόμο, θέλουν όμως, μέχρι αυτός να εφαρμοστεί, να έχουν κλείσει όλες οι εκκρεμότητες, δηλαδή παλαιοί νόμοι που ρυθμίζουν το ιδιωτικό χρέος: προστασία πρώτης κατοικίας (ν. 4605/2019), εξωδικαστικός μηχανισμός (ν. 4469/2017) και νόμος Κατσέλη (ν. 3869/2010). Κατόπιν αυτού, το χρονικό ορόσημο της 30ής Απριλίου, οπότε λήγει η παράταση του νόμου 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας και θα έπρεπε να έχει ψηφιστεί, για να ισχύσει από την 1η Μαΐου ο νέος πτωχευτικός νόμος, δεν λειτουργεί ισότιμα και για τις δύο περιπτώσεις.
Σύμφωνα με τις πληροφορίες του Capital.gr, οι Θεσμοί δίνουν στην κυβέρνηση άνεση χρόνου για να ψηφίσει τον νέο πτωχευτικό νόμο μέσα σε έναν μήνα από τη λήξη της κρίσης του κορωνοϊού και να ορίσει η ίδια την έναρξη εφαρμογής του. Δεδομένων των εκτιμήσεων ότι η κρίση της πανδημίας θα τεθεί υπό έλεγχο Μάιο-Ιούνιο, αυτό σημαίνει ότι ο νέος πτωχευτικός νόμος θα μπορεί να ψηφιστεί τον Ιούλιο και να εφαρμοστεί από την 1η/1/2021, όπως επιθυμεί η κυβέρνηση.
Από την άλλη πλευρά, οι Θεσμοί είναι ιδιαίτερα αυστηροί στην προοπτική παράτασης της προστασίας της πρώτης κατοικίας και δεν τους απασχολεί καθόλου το κενό που θα προκύψει αν έχει καταργηθεί η προστασία του νόμου 4605/2019 κάποιους μήνες πριν εφαρμοστεί το νέο πτωχευτικό πλαίσιο.
Υπενθυμίζεται ότι στο νέο πτωχευτικό πλαίσιο, η προστασία της κύριας κατοικίας του πτωχεύσαντος θα αποσυνδέεται πλήρως από τη δανειακή σύμβαση και τη σχέση δανειολήπτη-πιστωτή και θα αποτελεί κρατική μέριμνα, με τη μορφή επιδότησης ενοικίου (αν και εξετάζονται και άλλες επιλογές, με πληροφορίες να αναφέρουν ότι έχει τεθεί και το σενάριο αγοράς από το κράτος της κατοικίας των πτωχευμένων που ανήκουν σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, κατά το αμερικανικό μοντέλο).
Η δυστοκία για την παράταση στην προστασία της πρώτης κατοικίας
Η εναντίωση των Θεσμών (και ειδικά της ΕΚΤ) στο ζητούμενο της ελληνικής κυβέρνησης να δοθεί νέα παράταση, μέχρι τις 31/12/2020, στην τετράμηνη παράταση που είχε δοθεί στον νόμο 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας και λήγει στις 30 Απριλίου, έγκειται στο ότι πουθενά αλλού δεν υπάρχει η προστασία στην πρώτη κατοικία με τη μορφή που υπάρχει στην Ελλάδα.
Συγκεκριμένα, το καθεστώς προστασίας που ισχύει στην Ελλάδα φορτώνει το πρόβλημα (κακά δάνεια) στους ισολογισμούς των τραπεζών, οι οποίες αναγκάζονται στον σχηματισμό πρόσθετων προβλέψεων και είναι εκτεθειμένες στον κίνδυνο ανακεφαλαιοποιήσεων.
Στις άλλες χώρες, διαχωρίζεται πλήρως για τον οφειλέτη η ιδιοκτησία από τη χρήση του ακινήτου, το οποίο αποτελεί την εμπράγματη εξασφάλιση του δανειστή για το δάνειο που του οφείλεται.
Στην Ισπανία που αντιμετώπισε το μεγαλύτερο πρόβλημα με τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια και τους μαζικούς πλειστηριασμούς, ο νόμος προβλέπει αναστολή των εξώσεων. Δηλαδή ο πλειστηριασμός γίνεται κανονικά και ο οφειλέτης χάνει το σπίτι του, το οποίο το παίρνει η τράπεζα ή το fund.
Ούτε η τράπεζα ούτε το fund, όμως, δεν μπορούν να βγάλουν τον οφειλέτη από το σπίτι, στο οποίο συνεχίζει να διαμένει καταβάλλοντας ενοίκιο. Δίνεται έτσι προστασία στη στέγαση ώστε ο οφειλέτης να μη μείνει άστεγος, αλλά όχι στο ακίνητο, το οποίο παύει να θεωρείται ιδιοκτησία του.
Με τον τρόπο αυτό, αφού το δάνειο αποσυνδέεται από το ακίνητο, οι τράπεζες μπορούν να βγάλουν από τα βιβλία τους τα κόκκινα στεγαστικά δάνεια και να εξυγιάνουν τους ισολογισμούς (αντίστοιχο αποτέλεσμα έχει και το αμερικάνικο μοντέλο, κατά το οποίο το κράτος αγοράζει τα σπίτια πτωχευμένων οφειλετών και εισπράττει ενοίκιο από αυτούς για την παραμονή τους).
