«Δεν είναι αρκετό η Ελλάδα να ψηφίζει μεταρρυθμίσεις και να μετά να καθυστερεί να τις εφαρμόσει, ενώ δεν πρέπει για κανένα λόγο να ανακόψει το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα» επισημαίνει η Κομισιόν, «ακτινογραφώντας» τις επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας και βεβαίως της κυβέρνησης που έχει τη σχετική ευθύνη.
Στη σημερινή της έκθεση σχετικά με τις δύο πρώτες αξιολογήσεις του τρίτου ελληνικού προγράμματος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει πως η Ελλάδα έχει καταβάλει μεν σημαντικές μεταρρυθμιστικές προσπάθειες σε όλους τους τομείς πολιτικής, αλλά οι προσπάθειες θα πρέπει να συνεχιστούν και σημαντικότερο κομμάτι αποτελεί η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για το προσεχές έτος.
Οι Ευρωπαίοι εταίροι καταγράφουν ότι το ΑΕΠ ξεκίνησε να ανακάμπτει σε τριμηνιαία βάση στα μέσα του 2016. Η ανάκαμψη παραμένει όμως εύθραυστη και εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ολοκλήρωση των αξιολογήσεων του προγράμματος στήριξης του ESM.
Παράλληλα, η Επιτροπή εκτιμά ότι οι συνθήκες της αγοράς εργασίας βελτιώνονται και η απασχόληση αυξήθηκε κατά 1,5% κατά το πρώτο εξάμηνο του 2017, ενώ η ανεργία μειώθηκε στο 21% τον Ιούλιο του 2017, αν και το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλό (ιδίως στους νέους).
Η Επιτροπή σημειώνει πως η ανάπτυξη ενδέχεται να επιταχυνθεί το 2017, φθάνοντας στο 2,5% το 2018. Η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις αναμένεται να είναι οι κύριοι μοχλοί ανάπτυξης το 2017-2018. Η συμβολή των καθαρών εξαγωγών αναμένεται να είναι θετική και λόγω της αυξημένης ζήτησης του ελληνικού τουριστικού τομέα.
Έτσι, η ανάκαμψη εξακολουθεί να υπόκειται σε κινδύνους, που σχετίζονται κυρίως με την εφαρμογή του προγράμματος, όπως αποδεικνύεται από τις αρνητικές συνέπειες των καθυστερήσεων στη δεύτερη αξιολόγηση στο πρώτο εξάμηνο του 2017.
Ωστόσο, η βασική φορολογική βάση υπόκειται σε σημαντική αβεβαιότητα.
Ληξιπρόθεσμες οφειλές
Αναφορικά με τα ληξιπρόθεσμα, το πρόγραμμα εκκαθάρισής τους ενισχύθηκε τον Ιούνιο του 2016, χρησιμοποιώντας κεφάλαια που εκταμιεύθηκαν στο πλαίσιο της πρώτης αξιολόγησης. Η εφαρμογή του μείωσε το απόθεμα οφειλών από 9,7 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2016 σε 6,5 δισεκατομμύρια ευρώ τον Ιούλιο του 2017, δηλαδή μια καθαρή μείωση κατά 3,2 δισεκατομμύρια ευρώ. Αυτό έγινε εφικτό χάρη στις εκταμιεύσεις της πρώτη αξιολόγησης (3,5 δισ. ευρώ) και της δεύτερης (1,6 δισ. ευρώ), που προορίζονταν ειδικά για την εκκαθάριση των ληξιπρόθεσμων οφειλών.
Παρά την πρόοδο όσον αφορά στην εκκαθάριση των καθαρών καθυστερήσεων, θα απαιτηθούν περαιτέρω προσπάθειες για την εκκαθάριση του υπολοίπου καθυστερούμενων οφειλών και την αντιμετώπιση των διαρθρωτικών προβλημάτων που οδηγούν στη συσσώρευση νέων καθυστερούμενων οφειλών.
Κόκκινα δάνεια
Η έκθεση σημειώνει πως καταβάλλονται σημαντικές προσπάθειες για τη δημιουργία ενός πλαισίου για την επίλυση σημαντικών μη λειτουργικών ανοιγμάτων (NPEs), τα οποία μπορούν να «στραγγίσουν» την οικονομία και να παρεμποδίσουν τα κανάλια πίστωσης. Ο λόγος NPE των τεσσάρων συστημικού ελληνικών τραπεζών παρέμεινε σε υψηλό επίπεδο 45% από τα τέλη του 2016, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε στην επίλυση του NPE κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2016. Αυτό ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές με τους συμφωνημένους στόχους NPE από περίπου 100 δισ. ευρώ σε λίγο πάνω από 60 δισ. ευρώ από τα τέλη του 2016 έως τα τέλη του 2019.
Η έκθεση καταλήγει πως η συνέχιση της εφαρμογής των πολιτικών αυτών, με πλήρη δέσμευση και ανάληψη ευθύνης σε όλα τα τμήματα της διοίκησης, θα παραμείνει καθοριστικής σημασίας για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος
Οι μέχρι σήμερα εξελίξεις
Στο πλαίσιο του τρίτου Μνημονίου, για να επιδείξει η κυβέρνηση τη δέσμευσή της στα μέτρα του, θέσπισε τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 2015 φορολογικά μέτρα συνολικού ύψους 1,5% του ΑΕΠ έως το 2018. Αυτά αποτελούσαν κυρίως μεταρρύθμιση του ΦΠΑ και των συντάξεων.
Τα πρόσθετα μέτρα που αναμένεται να αποδώσουν περαιτέρω 3% του ΑΕΠ έως το 2018 εγκρίθηκαν ως προηγούμενες ενέργειες για την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης τον Ιούνιο του 2016.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονταν κυρίως οι σημαντικές μεταρρυθμίσεις στον τομέα των συντάξεων και των φόρων εισοδήματος φυσικών προσώπων, καθώς και άλλα μέτρα για τους μισθούς και την έμμεση φορολογία. Εν συντομία, η Ελλάδα έχει μέχρι σήμερα θεσπίσει παραμετρικά μέτρα που αναμένεται να αποδώσουν 4,5% του ΑΕΠ έως το 2018.
Πρέπει να σημειωθεί ότι ορισμένες μεταρρυθμίσεις -όπως η αυτή του συνταξιοδοτικού συστήματος- θα έχουν σωρευτικές επιπτώσεις και πέραν του χρονικού ορίζοντα του προγράμματος, καθώς οι αλλαγές θα ισχύουν με την πάροδο του χρόνου. Υποστηριζόμενη από αυτά τα μέτρα και τις ευνοϊκές μακροοικονομικές εξελίξεις, η Ελλάδα υπερέβη το δημοσιονομικό της στόχο κατά περισσότερο από 3% του ΑΕΠ το 2016.
