Από την συστηματική ώθηση στο άκρατο καταναλωτισμό η Ευρωπαϊκή Ένωση στρέφεται τώρα στην παροχή κινήτρων στους καταναλωτές ώστε να προσπαθούν με κάθε τρόπο να επισκευάζουν τις ηλεκτρικές τους συσκευές, πριν αποφασίσουν να τις αντικαταστήσουν.
Στο πλαίσιο αυτό σχεδιάζεται η παροχή εκπτωτικών κουπονιών στους καταναλωτές, ώστε η όποια επισκευή να είναι ουσιαστικά φθηνότερη από ότι σήμερα, χωρίς να περικόπτει το εισόδημα του επαγγελματία που θα την κάνει.
Ο λόγος είναι απλός, αλλά δείχνει και πρόβλημα που έχει η Ευρωπαϊκή οικονομία. Η Κομισιόν στοχεύει στην εξοικονόμηση περισσότερων από 12 δισ. ευρώ κάθε χρόνο από την πρακτική αυτή και βεβαίως δεν έχει αντίρρηση ένα μέρος αυτών να το χρησιμοποιεί για ως κίνητρο προς τους καταναλωτές.
Από την άλλη πλευρά, στοχεύει στην τόνωση επαγγελματικών κλάδων που τείνουν να εκλείψουν αλλά και στη μη διαρροή κεφαλαίων για αγορά καινούργιων συσκευών κυρίως από την Κίνα. Βεβαίως, παράπλευρο κέρδος θα είναι η ακόμη μεγαλύτερη πάταξη της φοροδιαφυγής, αφού για την χρήση κουπονιών θα είναι απαραίτητη η έκδοση παραστατικών.
Η περιβαλλοντική διάσταση
Με περισσότερους από 12 εκατομμύρια τόνους αποβλήτων ηλεκτρονικών ειδών ετησίως η Ευρώπη κατατάσσεται δεύτερη μετά την Ασία, σύμφωνα με την Πλατφόρμα για την Επιτάχυνση της Κυκλικής Οικονομίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιθυμεί τώρα να εφαρμόσει μια οδηγία για έναν νέο οικολογικό σχεδιασμό στις χώρες της ΕΕ, ώστε να διασφαλίσει ότι οι οικιακές συσκευές θα έχουν μεγαλύτερη λειτουργική διάρκεια ζωής.
Από το 2021 οι κατασκευαστές σε ολόκληρη την Ευρώπη θα πρέπει να βελτιώσουν τόσο την ικανότητα αποκατάστασης όσο και τη διάρκεια ζωής συσκευών όπως πλυντήρια, ψυγεία, ηλεκτρικοί κινητήρες, οθόνες LED. Επίσης οι κατασκευαστές οφείλουν να είναι περισσότερο ακριβείς όταν πρόκειται να συμπεριλάβουν πληροφορίες σχετικά με την κατανάλωση ενέργειας στις ετικέτες των προϊόντων τους και να παράσχουν ανταλλακτικά για τουλάχιστον δέκα χρόνια μετά την αγορά.
Η Κομισιόν εκτιμά ότι μέχρι το 2030 θα μπορούσαν να εξοικονομηθούν έως και 167 τεραβατώρες ενέργειας το χρόνο. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να επιτευχθεί με συσκευές υψηλής ενεργειακής απόδοσης και συσκευές με μεγάλη διάρκεια ζωής.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά προς τη θέσπιση μιας οδηγίας μετά την πολιτική συμφωνία που επετεύχθη προ ημερών μεταξύ Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και Συμβουλίου. Μόλις γίνει αυτό, η οδηγία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι βασικές αρχές της νέας οδηγίας περιλαμβάνουν:
- Επέκταση της νόμιμης εγγύησης: Καταναλωτές που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τις συσκευές τους μέσα στη νόμιμη εγγύηση θα έχουν δικαίωμα για επέκταση της εγγύησης κατά ένα έτος αν επιλέξουν την επισκευή του προϊόντος.
- Διασφάλιση επισκευής μετά τη λήξη της εγγύησης: Μετά τη λήξη της εγγύησης, οι καταναλωτές θα μπορούν να ζητήσουν επισκευή των συσκευών τους με πιο εύκολο και φθηνότερο τρόπο, ειδικά για συσκευές τεχνικώς επισκευάσιμες (τάμπλετ, smartphones, πλυντήρια ρούχων, πλυντήρια πιάτων κ.ά).
- Διαφάνεια και πρόσβαση σε ανταλλακτικά: Οι κατασκευαστές θα υποχρεούνται να δημοσιεύουν πληροφορίες σχετικά με τις εργασίες επισκευής και τις τιμές τους για τις πιο συνηθισμένες εργασίες.
- Δημιουργία ευρωπαϊκής πλατφόρμας επισκευών: Μια ενιαία πλατφόρμα θα διευκολύνει τους καταναλωτές να βρίσκουν επισκευαστές και υπηρεσίες επισκευής σε ολόκληρη την ΕΕ.
Επιπλέον τονίζεται ότι οι κατασκευαστές θα απαγορεύεται να θέτουν εμπόδια που σχετίζονται με το υλικό ή το λογισμικό για την επισκευή, όπως για παράδειγμα η παρεμπόδιση της χρήσης μεταχειρισμένων, συμβατών και ανταλλακτικών που έχουν παραχθεί από εκτυπωτή 3D από ανεξάρτητους επισκευαστές, σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λάβουν τουλάχιστον ένα μέτρο που θα προωθεί την επισκευή, όπως εκπτωτικά κουπόνια για επισκευές, τα οποία θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν από κοινοτικούς πόρους.
Κενά στο νέο κανονισμό
Ωστόσο αυτό το οποίο μπορεί να περιορίσει τη συνολική επιτυχία των νέων κανονισμών είναι το κόστος των ανταλλακτικών. Το σχέδιο δεν περιλαμβάνει συγχρόνως και μείωση των τιμών για τα ανταλλακτικά.
Ο Πιέρ Σβάιτσερ πιστεύει ότι αυτό έχει αυξήσει τον κίνδυνο «οικονομικού κινήτρου είτε για την κατασκευή πολύ ακριβών ανταλλακτικών είτε για την κατασκευή προϊόντων που χαλάνε συχνά».
Ο Πάολο Φαλτσιόνι, γενικός διευθυντής της ένωσης APPLiA, η οποία εκπροσωπεί τους κατασκευαστές οικιακών συσκευών στην Ευρώπη, αν και χαιρέτισε τους κανονισμούς ως «ισορροπημένη εκπροσώπηση συμφερόντων», εντοπίζει ορισμένα μειονεκτήματα.
Η APPLiA φοβάται ότι οι κανονισμοί σημαίνουν ότι λιγότερες συσκευές θα εγκρίνονται για την ευρωπαϊκή αγορά. Επίσης θέλει να αποφύγει κάθε αθέμιτο ανταγωνισμό.
Παρόλο που υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης, ο Πιέρ Σβάιτσερ χαρακτηρίζει τη νέα οδηγία «πρωτοποριακή» γιατί αναγνωρίζει τη σημασία του να χρησιμοποιούμε συσκευές για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα.
Όπως δήλωσε «όταν μιλάμε για κυκλική οικονομία, η επισκευή είναι ένα πολύ αποτελεσματικό σημείο από το οποίο μπορείτε να εξοικονομήσετε πραγματικούς πόρους και εκπομπές – και αυτό είναι μόνο το ξεκίνημα. Πρέπει πραγματικά να τονίσουμε τις θετικές πτυχές αυτής της οδηγίας».
