Το κοινωνικό μέρισμα του 2018 σχεδιάστηκε με τρόπο που να στοχεύει στο φτωχότερο 35% του πληθυσμού της χώρας. Αυτό το ποσοστό καλύπτει τόσο το σύνολο των ατόμων που βιώνουν υλική/εισοδηματική φτώχεια στην Ελλάδα (20,2% σύμφωνα με τη Eurostat για το 2017) και το σύνολο όσων βιώνουν κοινωνικό αποκλεισμό (34,8% σύμφωνα με τη Eurostat κατά το 2017).
Το πρόγραμμα εκτιμάται ότι θα μειώσει τον κατά κεφαλήν δείκτη φτώχειας για το 2018 τουλάχιστον κατά 1,7 ποσοστιαίες μονάδες για το σύνολο του πληθυσμού σε σχέση με το 2017.
Η μείωση είναι μεγαλύτερη, 2,3%, για τα παιδιά έως 18 ετών, καθώς και για τους νέους ηλικίας 18-24 ετών.
Αυτό αξιολογείται ως ιδιαίτερα θετικό, καθώς αυτές είναι οι ομάδες με τους υψηλότερους δείκτες φτώχειας για το 2017 και το 2018.
Η επιλογή των κριτηρίων
Ως καθολικό πρόγραμμα εφάπαξ πληρωμής, που δεν στοχεύει σε κάποια επιμέρους ευάλωτη ομάδα (υπάρχουν εξειδικευμένα τακτικά προγράμματα για αυτό το σκοπό), το κοινωνικό μέρισμα ακολούθησε τις αρχές των προγραμμάτων Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος και αξιολόγησε τους πολίτες στη βάση της ευημερίας τους ως νοικοκυριό, οριζόμενο ως το σύνολο των ατόμων που ζουν κάτω από την ίδια στέγη.
Αυτό είναι επιστημονικά συνεπές, καθώς είναι κοινά αποδεκτό ότι τα άτομα που ζουν κάτω από την ίδια στέγη κατά κανόνα μοιράζονται τους ίδιους πόρους και έξοδα, επωφελούνται των οικονομιών κλίμακας στην κατανάλωση και συνεπώς βιώνουν το ίδιο επίπεδο ευημερίας.
Η αξιολόγηση των πολιτών σε επίπεδο φορολογικής δήλωσης και όχι νοικοκυριού, θα δημιουργούσε πολλές στρεβλώσεις και λάθη στόχευσης, και θα ήταν κυρίως εις βάρος των οικογενειών με ανήλικα παιδιά.
Σε αυτή την περίπτωση θα εμφανίζονταν ως δικαιούχοι πολλά άτομα που είναι εξαρτώμενα ή φιλοξενούμενα σε άλλα (και είναι στις περισσότερες περιπτώσεις μέλη της ίδιας οικογένειας) με μηδενικές φορολογικές δηλώσεις, ανεξάρτητα από το αν τα υπόλοιπα μέλη του νοικοκυριού τους είναι φτωχά ή πλούσια. Στην πράξη, αυτοί οι δικαιούχοι θα εξαντλούσαν το μεγαλύτερο μέρος του δημοσιονομικού χώρου.
Η αξιολόγηση του βιοτικού επιπέδου των νοικοκυριών έγινε με τον δικαιότερο τρόπο βάσει όλων των κριτηρίων που ήταν διαθέσιμα στις αρχές (εισόδημα, ακίνητη περιουσία, κινητή περιουσία, τεκμήρια πολυτελούς διαβίωσης) και χωρίς να εξαιρεθεί κανένα είδος εισοδήματος ή χρηματικής ενίσχυσης προκειμένου να ωφεληθεί μία κοινωνική ομάδα έναντι της άλλης.
Έγινε ειδική πρόβλεψη για τις αυξημένες ανάγκες των ατόμων με αναπηρία, και δόθηκε αυξημένη στάθμιση στις μονογονεϊκές οικογένειες.
Ειδικά, για όσους έχασαν τη δουλειά τους εντός του 2018, έγινε ειδική πρόβλεψη για μείωση των εισοδημάτων τους από μισθωτές υπηρεσίες, που φαίνονται στη δήλωση φορολογίας εισοδήματος του φορολογικού έτους 2017, έτσι ώστε να μην αποκλειστούν από την εισοδηματική ενίσχυση, όντας άνεργοι, λόγω εισοδημάτων του προηγούμενου έτους.
Το κριτήριο για την ελάχιστη ασφάλιση στον ΕΦΚΑ (μόνο για τον κύριο δικαιούχο του νοικοκυριού, μόνο για ένα μήνα και σε οποιαδήποτε περίοδο στο παρελθόν) έχει κυρίως συμβολική αξία.
Υποδηλώνει ότι για να είναι λήπτης κάποιος σε ένα σύστημα αναδιανομής θα πρέπει να έχει και μια ελάχιστη εισφορά στο παρελθόν. Το κριτήριο αυτό δεν αφορά ηλικιωμένους άνω των 67 ετών και άτομα με ειδικές ανάγκες, καθώς και τις οικογένειες αυτών.
Υλοποίηση
1. Όπως και το 2017 έτσι και φέτος η άσκηση του κοινωνικού μερίσματος ολοκληρώθηκε με επιτυχία σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα. Ο όγκος των αιτήσεων που υποβλήθηκαν ανήλθε σχεδόν στα 4 εκ.
2. Όπως και πέρυσι υπήρχαν έμμεσα οφέλη από την ενημέρωση στοιχείων των πολιτών στις διάφορες βάσεις δεδομένων και διόρθωση λαθών.
3. Επιπλέον, για πρώτη φορά εφαρμόστηκε με επιτυχία, ο έλεγχος του ΑΦΜ στον τραπεζικό λογαριασμό που ο δικαιούχος του μερίσματος είχε δηλώσει για την καταβολή του, προκειμένου να αποφευχθούν λάθη στην καταβολή.
Σημειώνεται ότι πλέον βάσει της παρ. 1 του άρθρου 11 του ν. 4557/2018 (Α΄ 139), για κάθε είδους καταβολή συντάξεων, μισθοδοσίας, επιδοτήσεων, επιδομάτων προνοιακού ή μη χαρακτήρα, μερισμάτων, επιστροφή φόρων κ.ο.κ., που πραγματοποιείται από το Δημόσιο, Ο.Τ.Α. ή Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης ή Πρόνοιας με πίστωση λογαριασμού πληρωμών (ΙΒΑΝ) του δικαιούχου, απαιτείται η προηγούμενη ταυτοποίησή του με τον ΑΦΜ του δικαιούχου ή συνδικαιούχου του λογαριασμού. Καλούνται συνεπώς οι πολίτες να φροντίσουν για την ενημέρωση των στοιχείων τους στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς και τη χρήση για συναλλαγές τους με το Δημόσιο αποκλειστικά τραπεζικών λογαριασμών, στους οποίους είναι δικαιούχοι ή συνδικαιούχοι.
Η ηγεσία του Υπουργείου Οικονομικών ευχαριστεί θερμά όλους όσους εργάστηκαν εντατικά σε πολύ στενά χρονικά περιθώρια για τον επιτυχή σχεδιασμό και υλοποίηση του προγράμματος του Κοινωνικού Μερίσματος του 2018 και ειδικότερα το προσωπικό της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Κοινωνικής Ασφάλισης (Η.ΔΙ.Κ.Α. Α.Ε.), της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (Α.Α.Δ.Ε.), του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων (Σ.Ο.Ε.), του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους (Γ.Λ.Κ), της Ενιαίας Αρχής Πληρωμών (Ε.Α.Π), του Οργανισμού Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (Ο.Α.Ε.Δ.), του Ενιαίου Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (Ε.Φ.Κ.Α) και των Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.).
