Ο εκκαθαριστής κληρονομίας, κατά τα έτη που δεν ήταν από το νόμο υποκείμενος σε φόρο επί της κατοχής ακίνητης περιουσίας, μπορεί να ζητήσει την έκδοση χειρόγραφου πιστοποιητικού ΕΝΦΙΑ για λογαριασμό του κληρονόμου.
Εάν το μεταβιβαζόμενο ακίνητο δεν περιλαμβάνεται στη δήλωση ΦΑΠ των σχετικών ετών, ο εκκαθαριστής κληρονομίας υποβάλλει ο ίδιος χειρόγραφη δήλωση στοιχείων ακινήτων στον ΑΦΜ του κληρονόμου, έτσι ώστε να είναι δυνατή η πληρωμή του αναλογούντος φόρου και η έκδοση του απαιτούμενου για τη μεταβίβαση πιστοποιητικού.
Αυτά επισημαίνονται, μεταξύ άλλων, στην υπ’ αριθμ. ΠΟΛ. 1095/21.5.2018 εγκύκλιο της ΑΑΔΕ, με την οποία δόθηκαν οι κατωτέρω διευκρινίσεις όσον αφορά την έκδοση πιστοποιητικού του άρθρου 54 Α (ΕΝΦΙΑ) του ν. 4174/2013 σε περίπτωση δικαστικής εκκαθάρισης της κληρονομίας:
Η δικαστική εκκαθάριση της κληρονομίας διέπεται από τις διατάξεις των άρθρων 1913-1922 του Αστικού Κώδικα. Από τη δημοσίευση της απόφασης που διατάζει τη δικαστική εκκαθάριση, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις της κληρονομίας αποχωρίζονται αυτοδικαίως από την περιουσία του κληρονόμου και αποτελούν χωριστή ομάδα που διοικείται από τον εκκαθαριστή, χωρίς όμως η ομάδα αυτή να αποκτά ίδια νομική προσωπικότητα.
Ο εκκαθαριστής κληρονομίας διορίζεται από το δικαστήριο και διοικεί την ομάδα της κληρονομίας. Ο εκκαθαριστής είναι φορέας δημόσιου λειτουργήματος, που του απονέμει ο ίδιος ο νόμος προκειμένου να διοικήσει «ιδίω ονόματι» την αλλότρια κληρονομική περιουσία και στα πρωταρχικά καθήκοντα του οποίου είναι η ρευστοποίηση της κληρονομικής περιουσίας για την εξόφληση των δανειστών της κληρονομίας.
Σε αυτή την περίπτωση, για να είναι έγκυρη η εκποίηση των ακινήτων της κληρονομίας, θα πρέπει να προηγηθεί η άδεια του δικαστηρίου κατά τη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας.
Σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 2 του ν. 4223/2013, υποκείμενος στον ΕΝΦΙΑ για τα κληρονομιαία ακίνητα είναι ο εκκαθαριστής της κληρονομίας, διαχωρισμένα όμως από την ατομική του περιουσία, από το έτος 2016, για όσο διάστημα τη διαχειρίζεται και τη διοικεί.
Σημειώνουμε ότι, με βάση τη νομοθεσία για τις προηγούμενες του ΕΝΦΙΑ φορολογίες επί της κατοχής ακίνητης περιουσίας (ΦΜΑΠ, ΕΤΑΚ και ΦΑΠ), ο εκκαθαριστής της κληρονομίας δεν ήταν υποκείμενος στους αντίστοιχους φόρους.
Ειδικά δε για το Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας (ΦΜΑΠ), στην εγκύκλιο ΠΟΛ. 1204/8.11.1999 προβλέπεται ότι, σε κάθε περίπτωση που από την κείμενη νομοθεσία παρέχεται η αρμοδιότητα σε συγκεκριμένα πρόσωπα να αντιπροσωπεύουν τους κληρονόμους και να υποβάλλουν για λογαριασμό τους τη δήλωση ΦΜΑΠ, όπως π.χ. ο δικαστικός εκκαθαριστής, η βεβαίωση του φόρου γίνεται στο όνομα των κληρονόμων και όχι στο όνομα των αντιπροσώπων αυτών.
Κατόπιν των ανωτέρω, προκειμένου να χορηγηθεί το πιστοποιητικό του άρθρου 54Α του ν. 4174/2013 για τα έτη κατά τα οποία ο εκκαθαριστής κληρονομίας δεν ήταν από το νόμο υποκείμενος σε φόρο επί της κατοχής ακίνητης περιουσίας, μπορεί αυτός να ζητήσει την έκδοση χειρόγραφου πιστοποιητικού για λογαριασμό του κληρονόμου.
Εάν το μεταβιβαζόμενο ακίνητο δεν περιλαμβάνεται στη δήλωση ΦΑΠ των σχετικών ετών, ο εκκαθαριστής κληρονομίας υποβάλλει ο ίδιος χειρόγραφη δήλωση στοιχείων ακινήτων στον ΑΦΜ του κληρονόμου, έτσι ώστε να είναι δυνατή η πληρωμή του αναλογούντος φόρου και η έκδοση του απαιτούμενου για τη μεταβίβαση πιστοποιητικού.
