Φοροεπιδρομή… κατ’ οίκον

Τη δυνατότητα να πραγματοποιούν «εφόδους» στην κατοικία ή την επαγγελματική στέγη των οφειλετών για φοροδιαφυγή και χρέη προς το Δημόσιο θα μπορούν να κάνουν πλέον οι ελεγκτές των κατά τόπους Δ.Ο.Υ., σύμφωνα με γνωμοδότηση-σοκ του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ), κατ’ εφαρμογή του Κώδικα Φορολογικών Διαδικασιών (ΚΦΔ).

Οι φορολογικοί έλεγχοι θα γίνονται με σκοπό τον εντοπισμό και την είσπραξη τυχόν… κρυφών καταθέσεων σε διάφορα σημεία του σπιτιού ή του χώρου εργασίας, καθώς και την κατάσχεση κινητών πραγμάτων για την είσπραξη των οφειλομένων. Πρόκειται για την εφαρμογή ενός μέτρου, κατά τα πρότυπα των υπηρεσιών των ΗΠΑ (IRS), το οποίο δίνει τη δυνατότητα στα αρμόδια ελεγκτικά όργανα να προχωρούν σε έρευνες ακόμα και χωρίς την παρουσία δικαστικού λειτουργού. Το «πράσινο φως» γι’ αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση, την οποία αναμένεται να βιώσουν αρκετά φυσικά πρόσωπα που έχουν ανοιχτές… παρτίδες με την Εφορία το επόμενο χρονικό διάστημα, άναψε με οριακή πλειοψηφία (14-10 ψήφοι) η Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους (ΝΣΚ). Σύμφωνα με τη γνωμοδότηση του συγκεκριμένου θεσμού, η είσοδος στην κατοικία «για φορολογικούς ελέγχους και έρευνες που αποσκοπούν ευθέως ή εμμέσως στην είσπραξη φόρων και λοιπών εσόδων» είναι συνταγματική.

Ειδικά, μάλιστα, για την είσπραξη φόρων και εσόδων, το ΝΣΚ δίνει ιδιαίτερη έμφαση σε διάταξη του ΚΦΔ η οποία αναφέρει ρητά τη δυνατότητα «εισόδου και έρευνας στην κατοικία του οφειλέτη» η οποία «προφανώς αποσκοπεί στην αναζήτηση χρημάτων ή άλλων κινητών πραγμάτων ή και στοιχείων σχετικών με την περιουσιακή του κατάσταση για την εν συνεχεία επιβολή συντηρητικής κατασχέσεως, λήψη ασφαλιστικών και διασφαλιστικών μέτρων και επίσπευση αναγκαστικής εκτελέσεως».

Έφοδος άνευ δικαστικού λειτουργού

Όπως επισημαίνεται σε δημοσίευμα της εφημερίδας «Έθνος», για μια τέτοια ενέργεια αρκεί μόνο η εισαγγελική εντολή που προβλέπει για την είσοδο ο νέος Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας (Ν. 4174/13) «χωρίς να απαιτείται και η παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής εξουσίας».

Πριν τη γνωμοδότηση-σοκ προηγήθηκαν έντονες διαβουλεύσεις μεταξύ στελεχών του Υπουργείου Οικονομικών για το αν υπάρχει περίπτωση -και υπό ποιες προϋποθέσεις- να εισέρχονται φορολογικά όργανα στην κατοικία ενός οφειλέτη για ελέγχους και έρευνες. Με τις πιέσεις της τρόικας για καταπολέμηση της φοροδιαφυγής να παραμένουν έντονες, ο βασικός προβληματισμός είχε να κάνει με τη συνταγματικότητα ενός τέτοιου μέτρου λόγω της ύπαρξης του άρθρου 9 του Συντάγματος. Το εν λόγω άρθρο του καταστατικού χάρτη της χώρας θεσπίζει «το άσυλο της κατοικίας και δεν επιτρέπει την έρευνα σε αυτήν, παρά μόνο όταν υπάρχει ρητή νομοθετική πρόβλεψη και πάντοτε με την παρουσία εκπροσώπου της δικαστικής αρχής».

Σύμφωνα με το ΝΣΚ, ως κατοικία «θεωρείται κάθε κατάλυμα που χρησιμοποιείται για διαβίωση, διαμονή ή εργασία και μπορεί να χρησιμοποιείται και για διαμονή και ως επαγγελματική έδρα». H παρουσία του δικαστικού λειτουργού κατά τη διάρκεια έρευνας σε αυτήν κρίνεται απαραίτητη, μόνο όταν πρόκειται να συλλεχθούν αποδεικτικά στοιχεία για τη διαπίστωση εγκληματών, την ανακάλυψη ή σύλληψη δράστη και την πρόληψη ή καταστολή ποινικών αδικημάτων. Επομένως, για τη διενέργεια φορολογικών ελέγχων προς αναζήτηση χρημάτων και κατάσχεση κινητών πραγμάτων, η παρουσία του δικαστικού λειτουργού δεν είναι υποχρεωτική. Το ίδιο ισχύει και για τη διενέργεια ελέγχων σχετικά με την τήρηση της υγειονομικής, εργατικής, οικονομικής-επαγγελματικής, φορολογικής νομοθεσίας, οι οποίοι χαρακτηρίζονται στη γνωμοδότηση του ΝΣΚ ως «διοικητικές έρευνες».