Πώς οι νόμοι τρέφουν τη «Μαφία των κυλικείων»

Zougla Newsroom

«Δύο μέτρα και δύο σταθμά» και στην ενοικίαση και εκμετάλλευση κυλικείων σε δημόσιες υπηρεσίες (υπουργεία κ.λπ.), νοσοκομεία του ΕΣΥ και γενικώς κτήρια δημοσίου συμφέροντος.

Ο «άγριος κόσμος» των κυλικείων συντηρείται από τις αναχρονιστικές διατάξεις ενός νόμου του 1979 που δεν καταργείται, ενώ υπάρχει νεότερος νόμος του 2016. Για ποιον λόγο; Μα για να λειτουργούν και εξυπηρετούνται συγκεκριμένα κυκλώματα που νέμονται τα κυλικεία. Ο νόμος του 1979 πολύ απλά αφήνει περιθώρια «συνεννόησης» με την πολιτική και διοικητική ηγεσία και φαίνεται πως είναι όλοι… ευχαριστημένοι. Αυτή που αντιδρά είναι η αγορά και οι υγιείς επιχειρήσεις που μένουν έξω από τις συγκεκριμένες δραστηριότητες, ενώ θα μπορούσαν να συμμετάσχουν στις διαδικασίες ισότιμα και, βεβαίως, αν πάρουν την εκμετάλλευση, να καταβάλουν τους αναλογούντες φόρους.

Κι όλα αυτά την ώρα που η κυβέρνηση διαλαλεί συνεχώς πως η χώρα εκσυγχρονίζεται και τα πάντα ψηφιοποιούνται, πως κοιτάμε μπροστά με στόχο και σκοπό να γυρίσουμε σελίδα και να ξεχάσουμε τα λάθη του παρελθόντος, φαίνεται πως κάτι τέτοιο δεν είναι πάντα τόσο εύκολο να γίνει.

Κι αυτό διότι αφενός μεν δεν είναι τόσο απλό να ξεφύγεις από τις συνήθειες του παρελθόντος, αφετέρου, δε, έχει αποδειχθεί κατά καιρούς πως σε αυτό το κράτος, εάν ψάξεις, θα βρεις όλο και κάτι παράλογο ή σαθρό.

Και, ως γνωστόν, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες.

Ήταν πριν από λίγο καιρό όταν επιχειρηματίες της αγοράς ανέφεραν στο zougla.gr πως στους διαγωνισμούς για τις μισθώσεις του Δημοσίου εν έτει 2021 υπάρχουν δύο νόμοι οι οποίοι βρίσκονται σε ισχύ. Ο ένας είναι ο 415 του 1979 και ο άλλος ο 4412 του 2016.

Και οι δύο αυτοί νόμοι, παρόλο που έχουν σημαντικές διαφορές, εφαρμόζονται σήμερα όταν ένας επιχειρηματίας, ή μια εταιρεία, αποφασίσουν να μισθώσουν έναν χώρο του Δημοσίου, ή να προχωρήσουν σε δημόσιες συμβάσεις, σε προμήθειες ή παροχή υπηρεσιών.

Η ύπαρξη, όμως, αυτών των δύο νόμων, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, οδηγεί στο εξής περίεργο. Σύμφωνα με τους ίδιους κύκλους, για να ενοικιάσεις και να εκμεταλλευτείς ένα κυλικείο σε δημόσιο νοσοκομείο, πρέπει να εφαρμοστεί ο νόμος του 1979, ενώ για να πάρεις το catering του ίδιου νοσοκομείου πρέπει να  εφαρμοστεί ο νόμος του 2016. Γιατί λοιπόν δύο νόμοι, αφού και στις δύο περιπτώσεις γίνεται συναλλαγή με το Δημόσιο;

Οικονομικές πηγές τονίζουν στο zougla.gr πως ο νόμος του 1979 όσον αφορά στη μίσθωση των ακινήτων ιδιοκτησίας του Δημοσίου περιέχει πολύ αναχρονιστικές διατάξεις, οι οποίες με τα σημερινά δεδομένα είναι στο όριο της νομιμότητας, καθώς επίσης και στο όριο των φωτογραφικών κριτηρίων επί των εκάστοτε προκηρυχθέντων διαγωνισμών.

Αντιθέτως, ο νόμος του 2016 δεν παρουσιάζει τέτοια προβλήματα.

Νομικοί κύκλοι, ερωτηθέντες από στην ηλεκτρονική μας εφημερίδα σχετικά με το εάν οι συμβάσεις που διέπονται από τον 715/1979 μπορούν να προσβληθούν νομικά, πέραν του νομικού πλαισίου που ορίζεται από το ίδιο το ΠΔ (ένσταση κατά τη διαδικασία ανοίγματος προσφορών ή εντός 24 ωρών από τη διαδικασία αυτή), τονίζουν: «Όπως προκύπτει, δεν μπορούν να κριθούν από τα διοικητικά δικαστήρια ή το Συμβούλιο της Επικρατείας, καθώς δεν υπάρχει ο χαρακτήρας διοικητικής σύμβασης, αλλά αποτελεί κοινή εκμίσθωση ακινήτου διεπόμενη από κανόνες ιδιωτικού δικαίου».

Ως εκ τούτου, επισημαίνουν, «οι διαφορές που ανακύπτουν από την αμφισβήτηση της νομιμότητας πράξεων της Διοίκησης που εκδίδονται κατά το προσυμβατικό στάδιο και σχετίζονται με την κατάρτιση της εν λόγω σύμβασης ιδιωτικού δικαίου, είναι ιδιωτικές διαφορές και υπάγονται, κατά το άρθρο 94 παρ. 2 του Συντάγματος, στη δικαιοδοσία των πολιτικών δικαστηρίων».

Κατά τη διαδικασία εξέλιξης λοιπόν των διαγωνισμών με τον νόμο του 1979, για αυτούς που γνωρίζουν, προκύπτουν σοβαρά θέματα που χρήζουν ερμηνείας, ενώ εγείρονται και σοβαρά ερωτήματα, όπως:

1) Σχετικά με τη δημοσίευση διακήρυξης ενός διαγωνισμού

Σύμφωνα με τον επίμαχο νόμο, η ανακοίνωση ενός διαγωνισμού του Δημοσίου δύναται να πραγματοποιηθεί σε μια τοπική εφημερίδα και πάντα κατά την κρίση του Νομικού Προσώπου. Μάλιστα, όπως προκύπτει, οι δημοσιεύσεις των διακηρύξεων πραγματοποιούνται και με τοιχοκόλληση! Τραγελαφικό της υπόθεσης είναι πως αυτή η διαδικασία αφορά και διεθνείς διαγωνισμούς!

2) Σχετικά με τον χρόνο δημοσίευσης του διαγωνισμού

Ο χρόνος δημοσίευσης της διακήρυξης σε συνάρτηση με την ημερομηνία διεξαγωγής του διαγωνισμού δύναται να συντομευθεί με απόφαση της διοίκησης του ιδίου του Νομικού Προσώπου Δημοσίου Διακαίου σε 8 ημέρες, διάστημα αρκετά σύντομο -εντός του οποίου περιλαμβάνονται Σαββατοκύριακα και αργίες-, κάτι που προφανώς δυσχεραίνει την προετοιμασία ενός φακέλου προσφοράς στον ενδιαφερόμενο, πόσω μάλλον όταν ζητούνται πιστοποιητικά από δημόσιες αρχές των οποίων η έκδοση απαιτεί ένα εύλογο χρονικό διάστημα.

3) Σχετικά με την αξιολόγηση και τη διενέργεια του διαγωνισμού

Όπως προκύπτει, κατά την αξιολόγηση και διενέργεια του διαγωνισμού δεν απαιτείται μεν η φυσική παρουσία του οικονομικού φορέα που έχει υποβάλει την προσφορά, ωστόσο εκ των πραγμάτων κρίνεται απαραίτητη όσες μέρες και να διαρκέσει ο διαγωνισμός, καθότι με τον τρόπο αυτόν λαμβάνει γνώση πλημμελειών της εν εξελίξει διαδικασίας του διαγωνισμού αλλά και των φάκελων προσφορών των λοιπόν συνδιαγωνιζομένων και δεδομένου ότι, όπου προβλέπεται, οι οικονομικοί φορείς μπορούν να εγείρουν ενστάσεις (άρθρο 42 Π.Δ. 715/1979) ενώπιον της επιτροπής εκείνη την παρούσα στιγμή ή εντός 24 ωρών από τη λήξη της συνεδρίασης.

Επιπλέον, σε συνάρτηση με τα προαναφερόμενα, παρατηρείται ιδιαίτερα σύντομο χρονικό διάστημα εντός του οποίου ο διαγωνιζόμενος θα πρέπει να ελέγξει για πλημμέλειες εντός του φακέλου προσφοράς των υπόλοιπων συνδιαγωνιζομένων, ανεξαρτήτως αριθμού αυτών, αλλά και της ίδιας της διαδικασίας διεξαγωγής του διαγωνισμού, για να γίνει ορθή εκτίμηση επ’ αυτών και ύστερα να προσχωρήσει στη σύνταξη ενστάσεων.

Παρ’ όλα αυτά, και στις περισσότερες περιπτώσεις η τύχη των ενστάσεων αυτών όσον αφορά τα υπό κρίση εκτεθέντα σε αυτές ζητήματα παραμένει άγνωστη και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν αποφαίνεται καν επ’ αυτών η Αναθέτουσα Αρχή με την απόφαση που δημοσιεύει, καθότι δεν είναι υποχρεωμένη να προβεί  απαραίτητα σε τέτοια κρίση υπό το πρίσμα του Π.Δ. 715/ 1979.

4) Σχετικά με τους συμμετέχοντες στον διαγωνισμό

Παράγοντες της αγοράς διευκρινίζουν πως δεν διευκολύνεται η συμμετοχή μικρομεσαίων επιχειρήσεων έσω επίκλησης στήριξης της ικανότητας από τρίτες επιχειρήσεις, όπως π.χ. προβλέπεται από τον νόμο 4412/2016 με αποτέλεσμα να περιορίζεται ο ανταγωνισμός εν ευρεία εννοία.

5) Σχετικά με τα κριτήρια συμμετοχής στον διαγωνισμό

Τα κριτήρια συμμετοχής που τίθενται κάθε φορά από μια Αναθέτουσα Αρχή δεν ακολουθούν μια πάγια τακτική για τη διαπίστωση οικονομική – τεχνικής – επαγγελματικής ικανότητας των διαγωνιζομένων, αλλά καθορίζονται ανά περίπτωση και κατά βούληση του εκάστοτε Νομικού Προσώπου, με αποτέλεσμα τη σύγχυση των υποψηφίων περί κριτηρίων συμμετοχής στους εκάστοτε διαγωνισμούς.

Oι διαφορές του νόμου 4412/2016

Φυσικά, όλα τα παραπάνω δεν συμβαίνουν στον νόμο 4412/2016, αφού για την εξέταση των ενστάσεων είναι αρμόδια η Αρχή Εξέτασης Προδικαστικών Προσφυγών, για τη δημοσίευση των διαγωνισμών υπάρχει το ΚΗΜΔΗΣ (Κεντρικό Ηλεκτρονικό Μητρώο Δημοσίων Συμβάσεων), αλλά και το ΕΣΗΔΗΣ (Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων), ενώ ο ενδιαφερόμενος διευκολύνεται χρηματοδοτικά (στήριξη ικανότητας) αρκετά, κάτι που δεν συμβαίνει με τον νόμο του 1979.

Να σημειωθεί ότι τον Μάρτιο του 2021 δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» ο νόμος 4782/2021 «Εκσυγχρονισμός, απλοποίηση και αναμόρφωση του ρυθμιστικού πλαισίου των δημοσίων συμβάσεων, ειδικότερες ρυθμίσεις προμηθειών στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας και άλλες διατάξεις για την ανάπτυξη, τις υποδομές και την υγεία».

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση, με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου επιδιώκεται η αναμόρφωση του υφιστάμενου ρυθμιστικού πλαισίου για τις δημόσιες συμβάσεις, του ν. 4412/2016, που ενσωματώνει στο ελληνικό δίκαιο τις Οδηγίες 2014/24/ΕΕ (L 94/65) και 2014/25/ΕΕ (L 94/243), καθώς και των ν. 3433/2006 (Α΄ 20), 3883/2010 (Α΄ 167) και 3978/2011 (Α’ 137) που ρυθμίζουν θέματα δημόσιων συμβάσεων στους τομείς της άμυνας και της ασφάλειας.

Όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση, ο ν. 4412/2016 παρουσιάζει πλήθος προβλημάτων που έχουν επισημανθεί από τις αναθέτουσες αρχές και τους οικονομικούς φορείς.

Η προσπάθεια για την αντιμετώπισή τους, ως σήμερα, υπήρξε αποσπασματική και, σε αρκετές περιπτώσεις, μη επαρκής. Είναι χαρακτηριστικό το ότι οι διατάξεις του ν. 4412/2016 έχουν επιμέρους τροποποιηθεί πάνω από 300 φορές. Παράλληλα, οι διαδικασίες ανάθεσης και εκτέλεσης δημοσίων συμβάσεων στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από αναποτελεσματικότητα, με μεγάλους χρόνους υλοποίησης, με μακροχρόνιες δικαστικές και προδικαστικές διαδικασίες και χαμηλή ποιότητα προμηθειών, κυρίως λόγω της, σχεδόν αποκλειστικής, χρήσης του κριτηρίου ανάθεσης της χαμηλότερης τιμής απόκτησης των αγαθών, υπηρεσιών και έργων.

Πέραν των αλλαγών στη νομοθεσία για τις δημόσιες συμβάσεις, ο νέος νόμος περιλαμβάνει και άλλες διατάξεις, όπως:

Αναστολή εκτέλεσης πρωτοκόλλων κατεδάφισης και διοικητικής αποβολής

Αναστέλλεται μέχρι την 31η.10.2021 η εκτέλεση πρωτοκόλλων κατεδάφισης και διοικητικής αποβολής για έργα που υφίστανται κατά τον χρόνο έναρξης ισχύος του παρόντος, κάθε είδους, που έχουν κατασκευαστεί στον αιγιαλό, στην παραλία, στην όχθη, στην παρόχθια ζώνη, στο υδάτινο στοιχείο, στον πυθμένα και στο υπέδαφος του βυθού της θάλασσας, λιμνοθάλασσας, λίμνης και κοίτης πλεύσιμου ποταμού χωρίς να υφίσταται απόφαση παραχώρησης της χρήσης αυτών.

Χορήγηση προσωρινού Α.Μ.Κ.Α.

Κάθε φυσικό πρόσωπο που δεν διαθέτει Α.Μ.Κ.Α. ή Προσωρινό Αριθμό Ασφάλισης και Υγειονομικής Περίθαλψης Αλλοδαπού (Π.Α.Α.Υ.Π.Α.) δύναται, μέσω της ηλεκτρονικής υπηρεσίας emvolio.gov.gr, η οποία τηρείται στην Ενιαία Ψηφιακή Πύλη της Δημόσιας Διοίκησης (gov. gr-ΕΨΠ), να αιτείται τη χορήγηση Προσωρινού Α.Μ.Κ.Α., αποκλειστικά προς τον σκοπό του προγραμματισμού της διενέργειας του εμβολιασμού κατά του κορωνοϊού COVID-19 και της έκδοσης βεβαίωσης εμβολιασμού, σύμφωνα με τα άρθρα 55 και 57 του ν. 4764/2020 (Α’ 256).