Του Μιχάλη Παπανίδη
Το πρόβλημα της Τουρκίας είναι μεγάλο, βαθύ και εν πολλοίς δύσκολα διαχειρίσιμο. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού και του ασχέτου.
Ποιο όμως είναι το πραγματικό πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας;
Το πρόβλημα της Τουρκίας είναι μεγάλο, βαθύ και εν πολλοίς δύσκολα διαχειρίσιμο. Αυτή είναι η πραγματικότητα και όλα τα άλλα είναι εκ του πονηρού και του ασχέτουΔεν είναι σίγουρα το δημόσιο χρέος, που απασχολεί και ταλανίζει την Ελλάδα εδώ και μια δεκαετία. Είναι το Ιδιωτικό χρέος. Δηλαδή, το χρέος των τουρκικών τραπεζών και επιχειρήσεων, που πλέον αποκαλύπτεται ότι είναι υπέρογκο και μη διαχειρίσιμο.
Την ίδια στιγμή, οι Τούρκοι επιχειρηματίες φαίνεται ότι συμπεριφέρονται όπως οι Έλληνες. Αφού καταχρέωσαν τις επιχειρήσεις τους, τις αφήνουν τώρα να καταρρεύσουν, χωρίς να τις στηρίζουν με νέα και «φρέσκα» κεφάλαια.
Το απλούστερο και αναπόφευκτο.
Θα σπεύσει κάποια στιγμή το τουρκικό κράτος με χρήματα των φορολογούμενων πολιτών να καλύψει τα τεράστια ανοίγματα των τουρκικών τραπεζών, αναλαμβάνοντας βεβαίως τον έλεγχό τους σε μετοχικό και διοικητικό επίπεδο.
Οι διαρκείς παρεμβάσεις του Ταγίπ Ερντογάν στο έργο κρίσιμων κρατικών οργανισμών κυριαρχούν στην πολιτική ζωή της χώρας τα τελευταία 15 έτη. Επιπλέον, μετά τις πρόσφατες εκλογές απέκτησε περισσότερες εξουσίες. Είναι χαρακτηριστικό ότι χρησιμοποιεί την επιρροή του για να επιτυγχάνει αδιάκοπη οικονομική ανάπτυξη, η οποία όμως βασίζεται στον ακατάπαυστο δανεισμό, με αποτέλεσμα να αυξάνεται σε ανησυχητικά επίπεδα το χρέος.
Οι φόβοι περί καταστροφής μπορεί να φάνταζαν στις αρχές του καλοκαιριού εκτός τόπου και χρόνου σε μια οικονομία που αναπτύχθηκε με ρυθμό 7,4% το 2017. Ωστόσο, η ανάπτυξη στηρίχθηκε σε δυνητικά μη βιώσιμο ιδιωτικό και δημόσιο δανεισμό.
Θα μπορεί να εξυπηρετεί 200 εκατ. ταξιδιώτες τον χρόνο. Ή το νέο κανάλι, μήκους 45 χλμ. και προϋπολογισμού 13 δισ. δολαρίων, που θα συνδέει τη Μαύρη Θάλασσα με τη Θάλασσα του Μαρμαρά.
Πολλές τουρκικές εταιρείες έχουν δανειστεί σε ξένο νόμισμα και τα δάνειά τους έχουν αυξηθεί, καθώς υποτιμάται η τουρκική λίρα.
Μεγάλες τουρκικές εταιρείες προσπαθούν να πείσουν τράπεζες και άλλους πιστωτές να αναδιαρθρώσουν τα δάνειά τους, ενδεχομένως σημάδι κύματος χρεοκοπιών που θα μπορούσε να προκαλέσει τεράστιες ζημίες σε τράπεζες και στο Δημόσιο. Έως τα τέλη Απριλίου, τα χρέη των τουρκικών εταιρειών σε ξένο νόμισμα ανέρχονταν στα 245 δισ. δολάρια, ποσό που αντιστοιχεί σχεδόν στο 30% του τουρκικού ΑΕΠ.
Η Τουρκία μπορεί να συνεχίσει να προσελκύει πόρους αυξάνοντας τα επιτόκια δανεισμού, τα οποία βρίσκονται ήδη στο 17,75%. Ωστόσο, κάτι τέτοιο θα περιόριζε την οικονομική ανάπτυξη και θα προκαλούσε προβλήματα στην αγορά ακινήτων και στον κατασκευαστικό τομέα. Διαφορετικά, η Τουρκία μπορεί να συνεχίσει το πάρτι της ανάπτυξης, παρακολουθώντας τον πληθωρισμό να ανεβαίνει και τη λίρα να υποχωρεί.
Αυτό όμως θα μπορούσε να οδηγήσει μεγάλες εταιρείες στη χρεοκοπία και να αναγκάσει, ενδεχομένως, την κυβέρνηση να ζητήσει διάσωση από το ΔΝΤ, κίνηση που θα περιλαμβάνει ασφαλώς επίπονες περικοπές δαπανών.
«Η Τουρκία μπορεί να είναι η επόμενη χώρα που θα διαλυθεί. Διαθέτει όλα τα στοιχεία που έχει ένα κράτος όταν αρχίσει να διαλύεται», λέει η Μαρί Οουενς Τόμσεν, επικεφαλής οικονομολόγος της Indosuez Wealth Management στη Γενεύη.
Ορισμένα από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Τουρκία πλήττουν γενικότερα τις αναδυόμενες αγορές. Καθώς η Fed αυξάνει τα αμερικανικά επιτόκια δανεισμού, οι επενδυτές αποσύρουν κεφάλαια από αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Αργεντινή, το Μεξικό και η Τουρκία, και τα τοποθετούν στο δολάριο.
Ωστόσο, η Τουρκία ξεχωρίζει ως ιδιαίτερα ευάλωτη οικονομία, εξαιτίας της ανορθόδοξης οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζει ο Ερντογάν.
Το πόσο μεγάλη είναι η επιβάρυνση για τις τουρκικές εταιρείες φαίνεται από την περίπτωση της Yildiz Holding, που αναμένεται να ανακοινώσει σήμερα δάνεια ονομαστικού ύψους 7 δισ. δολαρίων, με πολλούς αναλυτές να υποστηρίζουν πως αν επιτευχθεί η συμφωνία, είναι πιθανό να ανοίξει ο δρόμος και για άλλες παρόμοιες.
Η Τουρκία έχει δηλαδή, μπει σε έναν οικονομικό δρόμο που την οδηγεί στο να εξελιχθεί σε Βενεζουέλα της Εγγύς Ανατολής.
Το «οικονομικό φαινόμενο Μαδούρο» απειλεί να κάνει την ηχηρή εμφάνισή του στην γειτονιά μας, στη γειτονιά της Ευρώπης.
Οι επενδυτές και οι Τούρκοι εκατομμυριούχοι τρέπονται σε φυγή
Αν οι Τούρκοι σταματήσουν να ξοδεύουν και οι ξένοι επενδυτές συνεχίσουν να φεύγουν από τη χώρα, η οικονομική επιβράδυνση είναι μονόδρομος και το φάντασμα μιας μεγάλης κρίσης θα αρχίσει να πλανιέται πάνω από το προεδρικό μέγαρο.
Εκτός, όμως από τους ξένους επενδυτές, τον Ερντογάν εγκαταλείπουν και οι Τούρκοι «έχοντες».
Σε μία χρονιά που η τουρκική οικονομία εμφάνισε από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στον κόσμο, δεν έφυγαν μόνο οι πλούσιοι αλλά και ένα μέρος της μεσαίας τάξης. Πολλοί Τούρκοι πωλούν τα σπίτια τους και άλλα περιουσιακά στοιχεία για να αγοράσουν επιχειρήσεις ή ακίνητα στο εξωτερικό, αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο για τις οικογένειές τους.
Ωρολογιακή βόμβα οι εταιρείες ενέργειας
«Η Τουρκία αντιμετωπίζει μία ωρολογιακή βόμβα με τα δάνεια ενεργειακών εταιρειών ύψους 51 δισ. δολαρίων», είναι ο τίτλος δημοσιεύματος του Bloomberg, όπου καταγράφει το πρόβλημα για τις τουρκικές επιχειρήσεις που έχουν δανεισθεί σε ξένο νόμισμα, λόγω της μεγάλης πτώσης της ισοτιμίας της λίρας.
Δάνεια, ύψους τουλάχιστον 6,1 δισ. δολαρίων που είχαν πάρει ενεργειακές εταιρείες, είναι γνωστό ότι βρίσκονται στη διαδικασία αναδιάρθρωσης ή αναχρηματοδότησηςΑντιμέτωπη με τη βουτιά της λίρας, η κεντρική τράπεζα της Τουρκίας κάλεσε τον περασμένο μήνα το κοινό να δανείζεται στο νόμισμα που πληρώνεται. Η προειδοποίηση αυτή ήρθε πολύ αργά για τις ενεργειακές εταιρείες της χώρας, σημειώνει το δημοσίευμα.
Οι τουρκικές εταιρείες παραγωγής ενέργειας προβάλλουν ως ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για τις τράπεζες της χώρας, καθώς επένδυσαν δισ. δολάρια για την παραγωγή ενέργειας, προγράμματα διανομής και συμφωνίες τα τελευταία 15 χρόνια.
Δάνεια, ύψους τουλάχιστον 6,1 δισ. δολαρίων που είχαν πάρει ενεργειακές εταιρείες, είναι γνωστό ότι βρίσκονται στη διαδικασία αναδιάρθρωσης ή αναχρηματοδότησης.
Σε αυτά περιλαμβάνονται δάνεια περίπου 4,1 δισ. δολαρίων της Bereket Enerji, η οποία πουλά εργοστάσια για να μειώσει τις υποχρεώσεις της. Εταιρείες σε διάφορους κλάδους έχουν συμφωνήσει, ή βρίσκονται ακόμη σε συζητήσεις, όπως μεταδίδει το ΑΠΕ, για την αναδιοργάνωση δανείων ύψους τουλάχιστον 24 δισ. δολαρίων.
Εκτός τόπου και χρόνου ο Ερντογάν
Ο πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε σήμερα πως η τουρκική λίρα έχει γίνει ο στόχος μιας επιχείρησης εναντίον της, πρόσθεσε όμως ότι η Τουρκία θα συντρίψει την επίθεση που δέχεται και ότι η αστάθεια του νομίσματος θα παρέλθει.
Σε ομιλία που εκφώνησε στη διάρκεια τελετής αποφοίτησης αξιωματικών του στρατού, ο Ερντογάν τόνισε πως η Τουρκία λαμβάνει τα απαραίτητα μέτρα ως απάντηση στην πτώση της ισοτιμίας της λίρας και αρχίζει να βλέπει συγκεκριμένα αποτελέσματα από τα μέτρα αυτά.
Στη διάρκεια της ίδιας ομιλίας του, ο Ερντογάν δήλωσε επίσης πως η Τουρκία χρειάζεται τις ρωσικής κατασκευής συστοιχίες πυραύλων εδάφους-αέρος S-400 και θα τις προμηθευθεί το συντομότερο δυνατόν.
Δήλωσε πως η Τουρκία χρειάζεται επίσης τα μαχητικά F-35 και θα συνεχίσει να πληρώνει τις δόσεις της για να τα προμηθευθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά θα προμηθευθεί αεριωθούμενα από αλλού αν οι ΗΠΑ σταματήσουν την παράδοση των μαχητικών αεροπλάνων F-35.
