Ένα συνεκτικό σχέδιο ανάπτυξης για την ελληνική οικονομία περιγράφει η έκθεση της Επιτροπής Πισσαρίδη, η οποία παρουσιάστηκε χθες σε τηλεδιάσκεψη υπό τον πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη και δημοσιεύτηκε σήμερα στην πλήρη μορφή της στην ιστοσελίδα της Ελληνικής Κυβέρνησης (goverment.gov.gr). Οι δράσεις που προτείνονται βασίζονται σε οικονομική ανάλυση και την εμπειρία εφαρμογής πολιτικών στην πράξη, ενώ εξειδικεύονται με βάση τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής οικονομίας, τις πρόσφατες εξελίξεις και τις διεθνείς τάσεις.
Συνοπτικά, κεντρικός στόχος για την ελληνική οικονομία κατά την επόμενη δεκαετία, σύμφωνα με την έκθεση, είναι η συστηματική αύξηση του κατά κεφαλήν πραγματικού εισοδήματος, ώστε αυτό να συγκλίνει σταδιακά με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Επίσης, η ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και η βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων.
Δύο βασικές προϋποθέσεις για την επίτευξη ουσιαστικής σύγκλισης του ελληνικού με το μέσο ευρωπαϊκό εισόδημα είναι:
α) η σημαντική αύξηση της απασχόλησης μέσω της μείωσης της ανεργίας και της αύξησης της συμμετοχής στην αγορά εργασίας υποαπασχολούμενων ομάδων του πληθυσμού (γυναίκες, νέοι κτλ.) και
β) η ισχυρή αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, η οποία απαιτεί αύξηση του παραγωγικού κεφαλαίου και νέες επενδύσεις από τις εγχώριες και ξένες επιχειρήσεις, καθώς και την ενσωμάτωση καινοτόμων μεθόδων παραγωγής και νέων τεχνολογιών.
Σχέδιο δράσεων
Το σχέδιο δράσεων που παρουσιάζεται στην έκθεση έχει στόχο την ετήσια αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 3,5% για την επόμενη δεκαετία (κατά μέσο όρο). Ο στόχος αυτός μπορεί να επιτευχθεί μέσω της αύξησης της απασχόλησης κατά 1% και της ετήσιας αύξησης της παραγωγικότητας κατά 2,5%. Εάν επιτευχθούν αυτά, τότε το 2030 το κατά κεφαλήν ΑΕΠ σε ισοτιμίες αγοραστικής δύναμης θα ανέλθει στο 81% του μέσου όρου της ΕΕ από 67% το 2019 και η ανεργία θα μειωθεί στο 7% από 17,2% το 2019. Οι εξαγωγές θα αυξηθούν κατά 90% και το μερίδιο των εξαγωγών θα ανέλθει στο ΑΕΠ από 37,2% το 2019 στο 50,5%. Χωρίς το πρόγραμμα δράσεων της έκθεσης, επισημαίνεται ότι η αναπτυξιακή δυναμική εκτιμάται ασθενής, λόγω της βαθιάς ύφεσης της προηγούμενης δεκαετίας και των συνεπειών της πανδημίας.
Σύμφωνα με την έκθεση, η επίτευξη των βασικών στόχων μπορεί να γίνει με συνδυασμένες δράσεις σε όλο το εύρος της οικονομικής πολιτικής τα επόμενα χρόνια. Το πρώτο σύνολο δράσεων αφορά σε αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της οικονομίας, ώστε να διευκολυνθεί η παραγωγικής δραστηριότητα, συμπεριλαμβάνοντας τη μείωση του κόστους εργασίας από φόρους και εισφορές (μείωση ασφαλιστικών εισφορών, απάλειψη εισφοράς αλληλεγγύης, μείωση του ανώτατου ορίου ασφαλιστέου εισοδήματος, ενσωμάτωση εισοδημάτων σε ενιαία φορολογική κλίμακα, ενίσχυση ηλεκτρονικών πληρωμών κτλ.).
Επίσης, αυτό θα επιτευχθεί με ενίσχυση της αναλογικότητας και διαφάνειας του δημόσιου διανεμητικού πρώτου πυλώνα κοινωνικής ασφάλισης και την ανάπτυξη δεύτερου και τρίτου με κίνητρα για ιδιωτικές αποταμιεύσεις και μετάβαση από διανεμητικό σε κεφαλαιοποιητικό σύστημα επικουρικής σύνταξης για τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας. Με την κωδικοποίηση της νομοθεσίας και τη θεσμική ενίσχυση της Δημόσιας Διοίκησης, την επέκταση ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια για οικονομικές υποθέσεις και την επιτάχυνση απονομής της Δικαιοσύνης, την ενίσχυση του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας και τη βελτίωση της εταιρικής διακυβέρνησης, τη στοχοθεσία για την ταχύτερη μείωση των κόκκινων δανείων από τις τράπεζες, την εφαρμογή του νέου πτωχευτικού κώδικα, την παροχή φορολογικών κινήτρων για αύξηση της μακροχρόνιας αποταμίευσης των νοικοκυριών, την ταχεία ολοκλήρωση του Κτηματολογίου και των δασικών χαρτών, τον περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά και τη μεταφορά αρμοδιοτήτων σε τοπικό επίπεδο σε τομείς όπως η εκπαίδευση και η χωροταξία. Τέλος, η μεταφορά των φόρων για την ακίνητη περιουσία σε τοπικό επίπεδο.
Το δεύτερο σύνολο δράσεων αφορά στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής, περιλαμβάνοντας δράσεις για την καλύτερη πρόσβαση για όλους στην αγορά εργασίας, καθολική πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας υπηρεσίες εκπαίδευσης και υγείας και ένα στοχευμένο σύστημα κοινωνικών παροχών προς τους αδύναμους (εκσυγχρονισμός της δομής του συστήματος εκπαίδευσης, έμφαση στην προσχολική αγωγή, ανάπτυξη ψηφιακών υποδομών, επέκταση ολοήμερου σχολείου, εκσυγχρονισμός συστήματος διακυβέρνησης στην Ανώτατη Εκπαίδευση, αναδιάρθρωση του συστήματος υγείας, ανάπτυξη συστήματος ψηφιακού φακέλου ασθενούς, αυτονομία δημοσίων νοσοκομείων και εφαρμογή συστημάτων παρακολούθησης κόστους και αξιολόγησης, εξορθολογισμός της φαρμακευτικής δαπάνης, αναβάθμιση του συστήματος κατάρτισης ανέργων και εργαζομένων, στροφή του ΟΑΕΔ σε ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης, διευκόλυνση της ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας με αυστηρή εφαρμογή του νόμου κατά των διακρίσεων των φύλων, βελτίωση δομής και στόχευσης των κοινωνικών επιδομάτων προκειμένου να μη λειτουργούν ως αντικίνητρα για την εργασία και εξειδικευμένα προγράμματα ενσωμάτωσης στην αγορά εργασίας για ΑμΕΑ κτλ.).
Το τρίτο σύνολο δράσεων αφορά στη βελτίωση των υποδομών μέσω δημοσίων επενδύσεων και κινητοποίησης ιδιωτικών (ενίσχυση ψηφιακών υποδομών και διασύνδεσης δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, βελτίωση των σιδηροδρομικών και οδικών προσβάσεων στα σύνορα για τη δημιουργία αποτελεσματικών διαδρομών για εμπορεύματα, αναβάθμιση των εξαγωγικών λιμανιών κτλ.). Ενώ το τέταρτο σύνολο δράσεων αφορά σε επιμέρους τομείς και κλάδους της οικονομίας (π.χ. μείωση κόστους παραγωγής στη μεταποίηση, εφαρμογή προγραμμάτων ενίσχυσης μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενίσχυση της ποιότητας των υπηρεσιών στον τουρισμό, ενίσχυση της έρευνας στα Πανεπιστήμια, μεγέθυνση και εκσυγχρονισμός των αγροτικών εκμεταλλεύσεων κτλ.).
Σημειώνεται πως, σύμφωνα με την έκθεση, η αναπτυξιακή στροφή της οικονομίας πρέπει να βασιστεί σε ένα πλαίσιο δημοσιονομικής αξιοπιστίας με ήπια πρωτογενή πλεονάσματα, ώστε να μην υπονομεύουν την ανάπτυξη. Θα πρέπει, επίσης, να είναι διαφορετικό το μείγμα εσόδων και δημοσίων δαπανών σε σχέση με τα τελευταία χρόνια και να ενισχυθεί το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, να διευρυνθεί η φορολογική βάση για τη δικαιότερη κατανομή των βαρών, να ενισχυθούν οι ηλεκτρονικές πληρωμές και να μειωθεί η επιβάρυνση στη μισθωτή εργασία.
Άμεσες προτεραιότητες
Τέλος, λόγω της πανδημίας και των κεφαλαίων που αναμένονται να εισρεύσουν από τα ευρωπαϊκά ταμεία ανάκαμψης και συνοχής, προτείνεται σειρά επειγουσών δράσεων σε τρεις άξονες:
α) Παραγωγή και επενδύσεις: Δραστική μείωση του κόστους στην επίσημη εργασία με μείωση του φορολογικού και ασφαλιστικού βάρους. Ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση αποσβέσεων για επενδύσεις σε μηχανολογικό εξοπλισμό και καινοτομία. Ενεργειακή αναβάθμιση κτηρίων. Επενδύσεις σε υποδομές με προτεραιότητα σε μεταφορές εμπορευμάτων και σε μετακινήσεις σε επιβαρυμένους διαδρόμους για πολίτες και τον τουρισμό. Ενίσχυση εξαγωγικών κλάδων της μεταποίησης με μείωση κόστους ενέργειας και άμβλυνση διοικητικών εμποδίων. Διαχείριση απορριμμάτων και κυκλική οικονομία.
β) Ανθρώπινο κεφάλαιο: Νέα προγράμματα και δομές κατάρτισης εργαζόμενων και ανέργων. Οργανωτικές παρεμβάσεις σε σχολικές μονάδες. Διεύρυνση και αναβάθμιση της προσχολικής αγωγής. Διευκόλυνση της πληρέστερης ένταξης των γυναικών στην αγορά εργασίας. Προσαρμογή του θεσμικού πλαισίου για ενίσχυση έρευνας αιχμής σε πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα που θα υποστηρίζουν συστάδες (clusters) σε συνδυασμό με την παραγωγή.
γ) Δημόσιος τομέας και διοίκηση: Επιτάχυνση της ψηφιοποίησης υπηρεσιών του δημόσιου τομέα. Ενίσχυση πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και νοσοκομειακών μονάδων με ισχυρό ρόλο σε συστήματα παρακολούθησης. Επέκταση ειδικών τμημάτων στα δικαστήρια για οικονομικές υποθέσεις και διεύρυνση των μηχανισμών εξωδικαστικής επίλυσης διαφορών. Ενίσχυση του συστήματος χρηματοπιστωτικής εποπτείας στον τομέα της προστασίας των επενδυτών.
