Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε σήμερα στις χώρες μέλη να δημιουργηθεί το 2019 ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο που θα μπορούσε να υποκαταστήσει το ΔΝΤ για να προσφέρει βοήθεια σε χώρες της ευρωζώνης που αντιμετωπίζουν δυσκολίες.
«Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο (σ.σ.: που αντιπροσωπεύει τα κράτη μέλη) καλούνται να υιοθετήσουν αυτή την πρόταση στα μέσα του 2019», αναφέρεται σε ανακοίνωση της Κομισιόν, η οποία παρουσίασε σήμερα μια σειρά προτάσεων για τη μεταρρύθμιση της ευρωζώνης.
Οι προτάσεις της Κομισιόν καλύπτουν όλο το φάσμα, από την καλύτερη διακυβέρνηση της Ευρωζώνης με λογοδοσία στην Ευρωβουλή μέχρι τη σύσταση χρηματοδοτικού μέσου για τη στήριξη των οικονομιών που αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες κρίσεις.
Πολλοί αναλυτές «βλέπουν» να κυριαρχεί σε αυτές το «πνεύμα Μακρόν» και γενικότερα η γαλλική αντίληψη για την μετεξέλιξη της Ευρώπης. Την ίδια στιγμή οι Γερμανοί δεν έχουν καταφέρει ακόμη να συμφωνήσουν σε μια κυβέρνηση, ενώ τις τελευταίες ώρες εντείνεται φημολογία για αποχώρηση της Άγκελα Μέρκελ από την Καγκελαρία.
Ειδικότερα, η Επιτροπή προτείνει τη μετατροπή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας, δηλαδή του σημερινού ταμείου διάσωσης της Ευρωζώνης, σε Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο το 2019, ενώ εισηγείται να γίνει κοινοτικό όργανο από διακυβερνητικό που είναι σήμερα.
Προτείνει επίσης τη σύσταση ενός χρηματοδοτικού εργαλείου με μορφή προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, ο οποίος θα ενσωματωθεί ως ειδική γραμμή στον κοινοτικό προϋπολογισμό και θα έχει σταθεροποιητικό ρόλο στα κράτη μέλη σε περιόδους κρίσεων.
Οι προτάσεις της Κομισιόν καλύπτουν όλο το φάσμα, από την καλύτερη διακυβέρνηση της Ευρωζώνης με λογοδοσία στην Ευρωβουλή μέχρι τη σύσταση χρηματοδοτικού μέσου για τη στήριξη των οικονομιών που αντιμετωπίζουν απρόβλεπτες κρίσεις
Τέλος, προτείνει τη σύσταση θέσης μόνιμου Ευρωπαίου υπουργού Οικονομικών, ο οποίος θα είναι πρόεδρος του Εurogroup και μέλος της Κομισιόν και θα αναλάβει το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών των κρατών μελών.
Ορισμένες από τις αλλαγές, προτείνει να ισχύσουν άμεσα, ενώ άλλες, όπως η σύσταση θέσης μόνιμου υπουργού Οικονομικών, μέχρι το 2025.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχει παρουσιάσει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι οριστικές αποφάσεις σε σχέση με τις αλλαγές στην Ευρωζώνη θα ληφθούν μέχρι τον Ιούνιο του 2018.
Είναι προφανές ότι η διαπραγμάτευση που θα ακολουθήσει θα είναι πολύ δύσκολη, μεταξύ των χωρών που επιθυμούν μεγαλύτερη ολοκλήρωση της Ευρωζώνης και αυτών που αντιδρούν.
Το γεγονός πάντως ότι τον τελευταίο καιρό και οι δύο πλευρές ασκούν κριτική σε πτυχές των προτάσεων της Κομισιόν σημαίνει ότι οι προτάσεις είναι ισορροπημένες.
Αναλυτικά, οι τέσσερις πρωτοβουλίες που περιλαμβάνονται στην προτεινόμενη δέσμη μέτρων είναι οι εξής:
1. Πρόταση για τη σύσταση Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου (ΕΝΤ) το οποίο θα εδράζεται στο νομικό πλαίσιο της ΕΕ και θα βασίζεται στην καθιερωμένη δομή του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Κατά τα τελευταία χρόνια, ο ΕΜΣ έχει διαδραματίσει αποφασιστικό ρόλο στη διασφάλιση της σταθερότητας της ζώνης του ευρώ, παρέχοντας βοήθεια στα κράτη μέλη για να ανακτήσουν ή να διατηρήσουν την πρόσβαση στις αγορές κρατικών ομολόγων.
Το ΕΝΤ αναμένεται να βασιστεί στην αρχιτεκτονική του ΕΜΣ, με ουσιαστική διατήρηση των υφιστάμενων χρηματοπιστωτικών και θεσμικών δομών του, μεταξύ άλλων όσον αφορά τον ρόλο των εθνικών κοινοβουλίων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο θα συνεχίσει να συνδράμει τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ που αντιμετωπίζουν χρηματοοικονομικές δυσχέρειες. Επιπροσθέτως, το ΕΝΤ θα παρέχει τον κοινό μηχανισμό ασφαλείας για το Ενιαίο Ταμείο Εξυγίανσης και θα ενεργεί ως δανειστής έσχατης ανάγκης για να διευκολύνει την ομαλή εξυγίανση των προβληματικών τραπεζών.
Προβλέπεται επίσης ταχύτερη λήψη αποφάσεων σε επείγουσες περιπτώσεις και πιο άμεση συμμετοχή στη διαχείριση προγραμμάτων χρηματοδοτικής συνδρομής. Με την πάροδο του χρόνου, το ΕΝΤ θα μπορεί επίσης να αναπτύξει νέα χρηματοδοτικά μέσα, για παράδειγμα να υποστηρίξει πιθανή σταθεροποιητική λειτουργία. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν αυτή την πρόταση έως τα μέσα του 2019.
2. Πρόταση για την ενσωμάτωση των ουσιωδών διατάξεων της Συνθήκης για τη Σταθερότητα, τον Συντονισμό και τη Διακυβέρνηση στο νομικό πλαίσιο της Ένωσης, λαμβάνοντας υπόψη την κατάλληλη ευελιξία που προβλέπεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης και έχει προσδιοριστεί από την Επιτροπή από τον Ιανουάριο του 2015. Το 2012, τα 25 συμβαλλόμενα κράτη μέλη δεσμεύθηκαν νομικά να ενσωματώσουν τις ουσιώδεις διατάξεις της εν λόγω Συνθήκης στο δίκαιο της Ένωσης πέντε χρόνια μετά την έναρξη ισχύος της, που αντιστοιχεί στην 1η Ιανουαρίου 2018.
Αυτό έχει ζητηθεί και από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Η πρόταση ενσωματώνει στο δίκαιο της Ένωσης τα κύρια στοιχεία της Συνθήκης για την υποστήριξη υγιών δημοσιονομικών πλαισίων σε εθνικό επίπεδο και συνάδει πλήρως με τους ισχύοντες κανόνες που ορίζονται στο πρωτογενές και παράγωγο δίκαιο. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν αυτή την πρόταση έως τα μέσα του 2019.
3. Ανακοίνωση σχετικά με τα νέα δημοσιονομικά μέσα για μια σταθερή ζώνη του ευρώ εντός του πλαισίου της Ένωσης που προσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να αναπτυχθούν ορισμένοι δημοσιονομικοί μηχανισμοί, ουσιαστικοί για τη ζώνη του ευρώ και το σύνολο της ΕΕ, στο πλαίσιο των υφιστάμενων και μελλοντικών δημόσιων οικονομικών της ΕΕ.
Η ανακοίνωση εξετάζει τέσσερις πιθανούς μηχανισμούς:
α) παροχή στήριξης στα κράτη μέλη για την υλοποίηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων μέσω ενός εργαλείου για την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων και τεχνικής στήριξης κατόπιν αιτήματος των κρατών μελών·
β) ειδικό μηχανισμό σύγκλισης για τα κράτη μέλη που καταβάλλουν προσπάθειες να ενταχθούν στο ευρώ·
γ) μηχανισμό ασφάλειας για την Τραπεζική Ένωση, μέσω του ΕΝΤ/ΕΜΣ, που πρέπει να συμφωνηθεί έως τα μέσα του 2018 και να τεθεί σε λειτουργία έως το 2019· και
δ) μηχανισμό σταθεροποίησης με σκοπό τη διατήρηση των επιπέδων των επενδύσεων σε περίπτωση μεγάλων ασύμμετρων κραδασμών. Η Επιτροπή θα υποβάλει τις αναγκαίες πρωτοβουλίες τον Μάιο 2018, στο πλαίσιο των προτάσεών της για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο μετά το 2020.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα κληθούν τότε να εγκρίνουν τις προτάσεις αυτές έως τα μέσα του 2019. Για την περίοδο 2018-2020, η Επιτροπή προτείνει επίσης την ενίσχυση του Προγράμματος Στήριξης Διαρθρωτικών Μεταρρυθμίσεων, διπλασιάζοντας τη διαθέσιμη χρηματοδότηση για δραστηριότητες τεχνικής συνδρομής που θα φθάσει το ποσό των 300 εκατ. EUR έως το 2020. Επίσης, η Επιτροπή προτείνει τη δοκιμή του νέου εργαλείου υλοποίησης των μεταρρυθμίσεων σε πιλοτικό στάδιο. Για το σκοπό αυτό, προτείνει στοχευμένες αλλαγές στον κανονισμό περί κοινών διατάξεων που διέπει τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά και επενδυτικά ταμεία (ΕΔΕΤ), ώστε να αυξήσει τις δυνατότητες να χρησιμοποιείται μέρος του αποθεματικού επίδοσης για την υποστήριξη συμφωνημένων μεταρρυθμίσεων. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο καλούνται να εγκρίνουν τις δύο τελευταίες προτάσεις το 2018.
4. Ανακοίνωση που προσδιορίζει τα πιθανά καθήκοντα Ευρωπαίου Υπουργού Οικονομίας και Οικονομικών, ο οποίος θα έχει ρόλο Αντιπροέδρου της Επιτροπής και προέδρου της Ευρωομάδας, όπως προβλέπεται από τις ισχύουσες Συνθήκες της ΕΕ.
Η νέα αυτή θέση, συνδυάζοντας τις υφιστάμενες αρμοδιότητες και τη διαθέσιμη εμπειρογνωσία, αναμένεται να ενισχύσει τη συνεκτικότητα, την αποτελεσματικότητα, τη διαφάνεια και τη δημοκρατική λογοδοσία στη χάραξη της οικονομικής πολιτικής για την ΕΕ και τη ζώνη του ευρώ, με πλήρη σεβασμό στις εθνικές αρμοδιότητες.
Εάν επιτευχθεί κοινή συμφωνία σχετικά με τον ρόλο του υπουργού έως τα μέσα του 2019, θα είναι δυνατή η δημιουργία αυτής της θέσης στο πλαίσιο της σύνθεσης της επόμενης Επιτροπής. Η Ευρωομάδα θα μπορούσε επίσης να αποφασίσει να εκλέξει τον υπουργό ως πρόεδρό της για δύο διαδοχικές θητείες, προκειμένου να ευθυγραμμιστούν οι δύο θητείες.
