Έλλειμμα σοβαρής και ορθολογικής κατανομής των πεπερασμένων δημόσιων πόρων της χώρας μας, εντοπίζει ο ΣΕΒ, όπως αναφέρει στο εβδομαδιαίο δελτίο του για την ελληνική οικονομία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, το εν λόγω έλλειμμα αναδεικνύεται από τις αποκλίσεις που υπάρχουν στην κατανομή των κρατικών εσόδων για την παραγωγή δημοσίων αγαθών (παιδεία, υγεία, άμυνα, κοινωνική προστασία, κλπ.) στην Ελλάδα, σε σύγκριση με τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Έτσι, στην υγεία και την παιδεία αφιερώνουμε μόνο το 9,9% και το 8,6% του προϋπολογισμού μας αντιστοίχως (15,3% και 10,2% στην ΕΕ-28), ενώ χαμηλές είναι και οι δαπάνες για οικογένεια και παιδιά (1,3% στην Ελλάδα έναντι 3,8% στην ΕΕ-28), καθώς και για ανέργους (1,0% στην Ελλάδα έναντι 2,8% στην ΕΕ-28).
Στις γενικές υπηρεσίες (διαχείριση προσωπικού, στατιστικές υπηρεσίες, μηχανογραφικά κέντρα, διαχείριση κτιρίων και αυτοκινήτων, διαχείριση προμηθειών, κλπ.) κατευθύνεται το 7,1% των δαπανών του προϋπολογισμού (2,2% στην ΕΕ-28), υποδηλώνοντας μάλλον την έμφαση στην απασχόληση υπαλλήλων γενικότερων καθηκόντων και όχι υψηλότερων εξειδικεύσεων.
Σε άλλους τομείς, όμως, ξοδεύουμε περισσότερα, σημειώνει ο ΣΕΒ. Στην άμυνα ξοδεύουμε το 4,3% του προϋπολογισμού (2,9% στην ΕΕ-28) και στη δημόσια τάξη και ασφάλεια το 4,4% (3,7% στην ΕΕ-28). Στο περιβάλλον ξοδεύουμε το 3,2% του προϋπολογισμού (1,6% στην ΕΕ-28).
Τέλος, στην κοινωνική προστασία ξοδεύουμε κάτι παραπάνω (41,5% στην Ελλάδα έναντι 41,2% στην ΕΕ-28), με υψηλότερα ποσοστά σε συντάξεις γήρατος και χηρείας και χαμηλότερα ποσοστά σε κοινωνικές παροχές (ασθένεια και αναπηρία, οικογενειακά επιδόματα, ανεργία, φτώχεια, κλπ.).
Προκύπτει συνεπώς ότι δεν στηρίζουμε αρκετά αυτούς που κάνουν οικογένεια και είναι σε παραγωγική ηλικία για να εργαστούν, δηλαδή να δημιουργήσουν φορολογητέα ύλη. Οι αριθμοί βεβαίως δεν λένε τίποτα για την ποιότητα των υπηρεσιών, διευκρινίζει ο ΣΕΒ.
Εν προκειμένω, τα δημόσια αγαθά για να παραχθούν, πέραν των πληρωμών για δημόσιες επενδύσεις, τόκους του δημοσίου χρέους και παροχές κοινωνικής προστασίας (συντάξεις, επιδόματα, κ.ά.), απαιτούν βασικά μισθούς και προμήθειες αγαθών και υπηρεσιών (μη μισθολογικές δαπάνες λειτουργίας).
Οι δαπάνες λειτουργίας το 2016 ανήλθαν σε €30 δισ., εκ των οποίων €21,6 δισ. για μισθούς και €8,4 δισ. για μη μισθολογικές δαπάνες.
Η συμμετοχή των μη μισθολογικών δαπανών στο σύνολο των δαπανών λειτουργίας του κράτους (μισθοί και προμήθειες) ανέρχεται σε 28% στην Ελλάδα έναντι 37% στην ΕΕ-28. Δηλαδή για να λειτουργήσει το κράτος στην Ελλάδα, σε κάθε €100 που ξοδεύονται, €72 πάνε σε μισθούς και €28 σε αναλώσιμα.
Όταν ξοδεύονται τα ίδια €100 στην Ευρώπη, €63 γίνονται μισθοί και €37 αναλώσιμα. Και επειδή οι μισθοί των υπαλλήλων της Γενικής Κυβέρνησης (μεικτά, δηλαδή με τις εισφορές των εργαζομένων) είναι μικρότεροι στην Ελλάδα (€1.600 το μήνα) απ’ ό,τι στην Ευρωπαϊκή Ένωση (€2.400 το μήνα, σε 16 από τις 28 χώρες για τις οποίες υπάρχουν στοιχεία), και το κόστος των αναλώσιμων είναι θεωρητικά περίπου το ίδιο (ενιαία αγορά/ευρωζώνη), γεννάται το ερώτημα “που κατευθύνονται τελικά τα έσοδα από την υπερφορολόγηση εργαζομένων και επιχειρήσεων».
Η απάντηση στο ερώτημα “γιατί στην Ελλάδα το Δημόσιο χρησιμοποιεί περισσότερους μισθούς (υπαλλήλους) και λιγότερες προμήθειες (αναλώσιμα) απ’ ό,τι το Δημόσιο στην Ευρώπη;”, είναι ότι το ελληνικό δημόσιο έχει μικρότερη παραγωγικότητα από το ευρωπαϊκό δημόσιο (απασχολεί δηλαδή περισσότερους υπαλλήλους) και, ενδεχομένως, ως εκ τούτου, παρέχει χαμηλότερη ποιότητα υπηρεσιών.
Όσον αφορά τα στοιχεία για την παραγωγικότητα/ποιότητα των δαπανών λειτουργίας του κράτους, οι αριθμοί προκαλούν εύλογες απορίες. Το ποσοστό μη μισθολογικών δαπανών στο σύνολο μισθών και μη μισθολογικών δαπανών, στην Ελλάδα και στην ΕΕ-28 αντιστοίχως, επιλεκτικά ανέρχεται στην άμυνα σε 19,5% (40,2% στην ΕΕ-28), την αστυνομία σε 6,1% (17,5% στην ΕΕ-28), την πυροσβεστική σε 6,3% (29% στην ΕΕ-28), τα δικαστήρια σε 1,5% (35,5% στην ΕΕ-28), τις φυλακές σε 9,1% (34,2% στην ΕΕ-28), τα νοσοκομεία σε 41,6% (39,3% στην ΕΕ-28), τα νηπιαγωγεία και τα δημοτικά σχολεία σε 1,5% (16,3% στην ΕΕ-28), τα γυμνάσια και τα λύκεια σε 0,1% (15,7% στην ΕΕ-28), τα πανεπιστήμια σε 28% (27% στην ΕΕ-28), το φωτισμό των δρόμων σε 51,3% (93,8% στην ΕΕ-28), κ.ο.κ.
Σε πολλούς βασικούς τομείς, το κράτος υπολειτουργεί, παρέχοντας χαμηλής ποιότητας υπηρεσίες στους πολίτες. Στα νοσοκομεία, χρησιμοποιούμε ακόμη περισσότερα αναλώσιμα από μισθούς, απ’ ό,τι στην ΕΕ-28, παρόλο που τα αναλώσιμα στο σύνολο των δαπανών λειτουργίας, έχουν μειωθεί από 55,5% (37,5% στην ΕΕ-28) το 2009 σε 41,6% ( 39,3% στην ΕΕ-28) το 2016.
Η τεράστια αυτή περικοπή δαπανών στη διαχείριση των νοσοκομείων εισπράττεται από την κοινωνία ως κατάρρευση στην παροχή υπηρεσιών υγείας, ακριβώς διότι δεν συνοδεύτηκε από βελτίωση της παραγωγικότητας των νοσοκομείων.
Η υποβάθμιση της ποιότητας, μάλιστα, ενισχύεται και από τη μεγάλη υποστελέχωση των νοσοκομείων, καθώς λόγω της μείωσης των εισοδημάτων του ιατρικού προσωπικού υπήρξε φυγή ιατρών προς το εξωτερικό (δες κείμενο). Στον φωτισμό, στα €100 τα €94 είναι λάμπες και τα €6 μισθοί στην ΕΕ-28, ενώ στην Ελλάδα η αναλογία είναι 50/50 περίπου!
Στην Ιρλανδία, ιδιωτική εταιρεία έχει αναλάβει τη συντήρηση 250.000 σημείων φωτισμού στους δρόμους, με ανάθεση από 25 φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης, χρησιμοποιώντας 120 υπαλλήλους σε 8 περιφερειακές εγκαταστάσεις! Τα στοιχεία για τη δικαιοσύνη και την παιδεία είναι ακόμη πιο χαρακτηριστικά.
Και επειδή λεφτά δεν υπάρχουν, απαιτείται να αυξηθεί η παραγωγικότητα, όσο δύσκολο και αν αυτό ακούγεται, και να ξαναστήσουμε το δημόσιο σε σύγχρονες και πιο στέρεες βάσεις. Με τα ίδια λεφτά, το Δημόσιο εάν επιλέξει να προσλαμβάνει λιγότερους, αλλά περισσότερο καταρτισμένους, υπαλλήλους, μπορεί να τους προσφέρει αφενός υψηλότερες αμοιβές και αφετέρου να τους βάλει να εργαστούν με καλύτερη υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να είναι πιο παραγωγικοί και να προσφέρουν καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών.
Στην προσαρμογή με τα Μνημόνια, οι περικοπές των δαπανών που στόχευαν στη μείωση των ελλειμμάτων που χρεοκόπησαν τη χώρα, δεν οδήγησαν κατά κανόνα (πέραν των αθρόων συνταξιοδοτήσεων που δεν επηρεάζουν συνολικά τις δαπάνες) σε μείωση προσωπικού στο δημόσιο (για να μην οξυνθεί το πρόβλημα της ανεργίας), αλλά σε μείωση των λοιπών δαπανών (συντήρηση, αναλώσιμα, κλπ.). Το αποτέλεσμα είναι να έχουμε πληθώρα υπαλλήλων χωρίς, όμως, να τους δίνουμε τη δυνατότητα να παράγουν ποιοτικό έργο, με αποτέλεσμα τεράστιες ελλείψεις, κυρίως στις υποδομές κ.ο.κ., που μένουν χωρίς συντήρηση και απαξιώνονται. Η διατήρηση της απασχόλησης στο δημόσιο αντικατοπτρίζεται στην απώλεια της ποιότητας στα παραγόμενα δημόσια αγαθά.
Αντίθετα, στον ιδιωτικό τομέα, όπου η μείωση της ποιότητας δεν ήταν επιλογή, μειώθηκε η απασχόληση. Η αναντιστοιχία μεταξύ υπερβολικά υψηλών φόρων και χαμηλής ποιότητας δημόσιων αγαθών στρέφει ακόμη περισσότερους φορολογούμενους στην φοροαποφυγή που με τη σειρά της εξωθεί την Πολιτεία σε νέους φόρους για την κάλυψη των δημοσιονομικών κενών.
Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που υπονομεύει τις νέες επενδύσεις και την ανάπτυξη σε υγιείς βάσεις, και ταυτόχρονα απαξιώνει τα δημόσια αγαθά και τη βελτίωση της συλλογικής ευημερίας. Είναι ζήτημα κοινωνικής δικαιοσύνης για τους πλέον αδύναμους συμπολίτες μας και βιώσιμης ανάπτυξης για όλους τους υπόλοιπους να υπάρξει επιτέλους πραγματική ανταποδοτικότητα στα δημόσια αγαθά που καταναλώνουμε βάσει των φόρων που πληρώνουμε!
* Θετικά συνέχισαν να κινούνται οι πωλήσεις της μεταποίησης πλην πετρελαιοειδών τον Αύγουστο του 2018 (+4,9%, επιπλέον αύξησης +8% τον Αύγουστο του 2017), ενώ συνολικά κατά το διάστημα Ιαν – Αυγ 2018 εμφανίζουν άνοδο +5,4%.
Ωστόσο, η υποχώρηση της βιομηχανικής παραγωγής κατά τον ίδιο μήνα και η επιδείνωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στη βιομηχανία τον Σεπτέμβριο του 2018 στην Ελλάδα και διεθνώς, ενδέχεται να επηρεάσουν αρνητικά την εξέλιξη των πωλήσεων της μεταποίησης το επόμενο διάστημα. Οι εξαγωγές χωρίς καύσιμα και πλοία παρέμειναν επίσης σε ανοδική πορεία τον Αύγουστο (+16,2% και +12,8% το διάστημα Ιαν – Αυγ 2018), ωστόσο το εμπορικό έλλειμμα διογκώθηκε περαιτέρω, κυρίως λόγω της ανόδου των τιμών πετρελαίου.
Αντίθετα, το ισοζύγιο υπηρεσιών συνέχισε να βελτιώνεται, ως αποτέλεσμα της ενίσχυσης των εισπράξεων από τουρισμό και μεταφορές (+11,4% και +13,9% αντίστοιχα το διάστημα Ιαν – Αυγ 2018). Παράλληλα, τα φορολογικά έσοδα του Σεπτεμβρίου συνέχισαν την καλή πορεία, στηριζόμενα στην αύξηση των εσόδων από ΦΠΑ και φόρους κατανάλωσης, που υπεραντιστάθμισαν την υστέρηση σε έσοδα φόρων εισοδήματος που αναμένεται να εξαλειφθεί τους επόμενους μήνες. Την ίδια ώρα αυξάνονται όμως και οι δαπάνες για μισθοδοσία αλλά και γενικότερα τη λειτουργία του κράτους.
