του Martin Sandbu (*)
Όταν ο γάλλος υπουργός Οικονομικών Μπρινό Λεμέρ είπε στις αρχές του μήνα ότι η συμφωνία για τη δημιουργία ενός προϋπολογισμού της ευρωζώνης είναι μια «μίνι επανάσταση», η σημαντική λέξη ήταν το «μίνι».
Ο πρόεδρος Μακρόν είχε κάποτε τη φιλοδοξία να εφοδιάσει το ευρώ με ένα εργαλείο δημοσιονομικής σταθεροποίησης ώστε να διατηρείται η ζήτηση σε περιόδους κρίσης.
Οι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι η αδυναμία σταθεροποίησης της ζήτησης κατέστησε την κρίση της ευρωζώνης πολύ χειρότερη.
Ύστερα από ένα χρόνο γαλλογερμανικών και πανευρωπαϊκών διαπραγματεύσεων, όμως, κάθε αναφορά σε «σταθεροποίηση» εξαφανίστηκε.
Αυτό που έμεινε από την τελευταία σύνοδο κορυφής ήταν ένα σχέδιο να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για «σύγκλιση και ανταγωνιστικότητα». Το ποσό θα είναι μικρό, ιδιαίτερα αν ενσωματωθεί στον συνολικό προϋπολογισμό της ΕΕ.
Η εξέλιξη αυτή φαίνεται να δικαιώνει τον ολλανδό υπουργό Οικονομικών Βόπκε Χέκστρα, ο οποίος είπε τον περασμένο Δεκέμβριο: «Η πρόταση ξεκίνησε σαν ελέφαντας, στη συνέχεια μετατράπηκε σε ποντικό και τώρα ο ποντικός βρίσκεται σ’ένα κλουβί».
Για τους υποστηρικτές των αρχικών σχεδίων του Μακρόν, αυτό ισοδυναμεί με παράδοση. Ο Σαέν Βαλέ, πρώην οικονομικός σύμβουλος του Μακρόν, παρουσίασε στο Twitter τη σταδιακή συρρίκνωση των φιλοδοξιών για το μέγεθος και τον σκοπό του προϋπολογισμού.
Κατά την άποψή του, το Παρίσι ήταν τόσο επικεντρωμένο στην αναζήτηση της ευλογίας του Βερολίνου που υποτίμησε την επίθεση των βορείων χωρών της λεγόμενης Νέας Χανσεατικής Ενωσης. Η ομάδα αυτή, με επικεφαλής την Ολλανδία, εξουδετέρωσε τον γαλλογερμανικό συμβιβασμό.
«Η γαλλική πλευρά διέπραξε στρατηγικά λάθη», λέει ο Ζαν Πιζανί-Φερί, αρχιτέκτονας του οικονομικού προγράμματος του Μακρόν το 2017. «Το μεγαλύτερο ερώτημα όμως είναι γιατί το Βερολίνο παρέμεινε στην καλύτερη περίπτωση παθητικό όταν οι Ολλανδοί εξαπέλυσαν την επίθεσή τους στη συμφωνία του Μέσεμπεργκ».
Μια πιθανή απάντηση έγκειται σε κάτι που επισημαίνουν πολλοί οικονομολόγοι, ακόμη και Γερμανοί. Καθώς ο προϋπολογισμός προβλέπεται τώρα να χρηματοδοτεί αμοιβαία συμφωνημένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για τη βελτίωση της παραγωγικότητας, μοιάζει με την παλιά πρόταση της καγκελαρίου Μέρκελ για την υπογραφή νομικών συμβολαίων μεταξύ Κομισιόν και εθνικών κυβερνήσεων που θα περιλαμβάνουν ανταλλαγή ρευστού με μεταρρυθμίσεις.
Ως σύμβουλος του προκατόχου του Φρανσουά Ολάντ, ο Μακρόν είχε εργαστεί εναντίον αυτής της πρότασης, τονίζει ο Βαλέ.
Το Παρίσι επιμένει ότι αυτό δεν είναι το τέλος της ιστορίας. Μερικοί στην κυβέρνηση παραδέχονται ότι το αποτέλεσμα είναι κατώτερο του αναμενομένου και ότι δεν είχαν προβλέψει την ισχυρή αντίδραση των βορείων χωρών. Επιμένουν όμως ότι ο σκοπός του προϋπολογισμού δεν έχει ακόμη ξεκαθαριστεί , άρα μπορεί να διαμορφωθεί με τρόπο που να ικανοποιεί μια μακροπρόθεσμη σταθεροποιητική λειτουργία.
Η Γαλλία έχει συμμάχους. Η σοσιαλιστική κυβέρνηση της Ισπανίας, που έχει ενισχυθεί από τις πρόσφατες εκλογικές της νίκες, έχει καταστήσει σαφές ότι η δημιουργία ενός προϋπολογισμού της ευρωζώνης θα έχει νόημα μόνο αν υπηρετεί τον οικονομικό λόγο ύπαρξής του.
Το μέγεθος δεν είναι το μόνο σημείο διαφωνίας. Το σημαντικό, λέει ένας ανώτατος αξιωματούχος του γαλλικού Υπουργείου Οικονομικών, είναι πως «αν και όταν επιτυγχάνεται συναίνεση για τη σταθεροποίηση, όλα τα τεχνικά και νομικά εργαλεία θα είναι έτοιμα να χρησιμοποιηθούν».
Μπροστά στην επιτυχημένη «Χανσεατική» εκστρατεία να περιοριστεί η οικονομική λειτουργία του προϋπολογισμού, το Παρίσι κλιμακώνει τις προσπάθειές του για την πολιτική του λειτουργία. Οι στόχοι του είναι μακροπρόθεσμοι.
Και όπως έδειξε η κρίση του χρέους, όταν οι πολιτικοί αισθάνονται ότι πρέπει να κάνουν κάτι επιδίδονται σε δημιουργική αξιοποίηση των εργαλείων που διαθέτουν.
Ο Ζαν Μονέ προέβλεψε ότι «η Ευρώπη θα σφυρηλατείται στις κρίσεις». Ο ποντικός μπορεί να δραπετεύσει από το κλουβί.
(*) Ο Μάρτιν Σάντμπου είναι αρθρογράφος των Financial Times
(Πηγή: The Financial Times)
