Η ενεργειακή κρίση μαίνεται σε όλα τα επίπεδα από άκρη σε άκρη της Ευρώπης και, φυσικά, επηρεάζει δυσμενώς και την Ελλάδα, που περνά έναν βαρύ χειμώνα έχοντας αυξημένες ανάγκες σε φυσικό αέριο, πετρέλαιο και ηλεκτρική ενέργεια.
Ο Φεβρουάριος «δείχνει τα δόντια του» σε πολλά μέρη της Ελλάδος και οι ευρωπαϊκές τιμές του φυσικού αερίου «πετάνε» ήδη πάνω από τα 92 ευρώ ανά μεγαβατώρα (MWh), ενώ πέρσι τέτοια ακριβώς εποχή διαμορφώνονταν μόλις λίγο πάνω από τα 18 ευρώ!
Πρόκειται για αύξηση που ξεπερνά το 400% σε διάστημα ενός και μόνο έτους, σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές τιμές αναφοράς στην Ολλανδία – Dutch TTF Gas Futures.
Και τι σημαίνει αυτό για τον καταναλωτή, είτε είναι νοικοκυριό είτε βιομηχανία;
Κάθε αύξηση 10 ευρώ στη διεθνή τιμή του φυσικού αερίου συνεπάγεται επιβάρυνση 600 εκατ. ευρώ για την οικονομία και τα νοικοκυριά.
Αυτό σημαίνει πως σε ετήσια βάση η επιβάρυνση για τα ελληνικά νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις έχει ξεπεράσει τα 4 δισ. ευρώ!
Στο τραπέζι αύξηση της επιδότησης για ρεύμα και φυσικό αέριο
Το ενδεχόμενο να αυξηθεί η επιδότηση των νοικοκυριών για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών στην ενέργεια και κατά τον μήνα Φεβρουάριο -ενδεχομένως και πάνω από τα επίπεδα του Ιανουαρίου- είναι πάνω στο τραπέζι. Το οικονομικό επιτελείο εμφανίζεται, όμως, διστακτικό προς το παρόν.
Οι μεγάλες αυξήσεις στο φυσικό αέριο έχουν ήδη συντελεστεί και τον Ιανουάριο οι τιμές κινήθηκαν περίπου στα 90 ευρώ η μεγαβατώρα -δηλαδή χαμηλότερα σε σχέση με τον Δεκέμβριο- και, δεύτερον, διότι η μέση τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος για τον Ιανουάριο επίσης αναμένεται να κλείσει στην περιοχή των 225-227 ευρώ η μεγαβατώρα, δηλαδή και πάλι χαμηλότερα σε σχέση με τον Δεκέμβριο.
Το επιχείρημα που ήδη διατυπώνεται υπέρ της αύξησης της επιδότησης είναι ότι μια ακόμη μεγαλύτερη αναπλήρωση των απωλειών από τις ανατιμήσεις στην ενέργεια μπορεί να συμβάλει στη διασφάλιση του διαθέσιμου εισοδήματος και κυρίως στη χαλιναγώγηση του κόστους παραγωγής στη βιοτεχνία και στη βιομηχανία, καθώς και στις αναπτυξιακές επιδόσεις της χώρας το 2022.
Τι συμβαίνει με το φυσικό αέριο
Αστάθμητος παράγοντας παραμένει, επίσης, η γεωπολιτική κόντρα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, που επηρεάζει άμεσα την ενεργειακή ασφάλεια και προμήθεια της Ευρώπης. Σε περίπτωση που η ένταση κλιμακωθεί και η Μόσχα αποφασίσει να παίξει το ενεργειακό όπλο, τότε μπορεί να αρχίσουν να κλείνουν οι στρόφιγγες του φυσικού αερίου, ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο τις τιμές.
Οι μνήμες του δεύτερου δεκαημέρου του Δεκεμβρίου του 2021, που το φυσικό αέριο είχε ξεπεράσει ακόμη και τα 170 ευρώ ανά μεγαβατώρα, είναι άλλωστε ακόμη νωπές και δείχνουν το πόσο γρήγορα μπορεί να κινηθεί η αγορά προς οποιαδήποτε κατεύθυνση.
Από πού αλλού μπορεί η Ευρώπη να προμηθευτεί φυσικό αέριο
Ορισμένες χώρες έχουν άλλες επιλογές. Για παράδειγμα, η Γερμανία, ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη, μπορεί επίσης να εισάγει από τη Νορβηγία, την Ολλανδία, τη Βρετανία και τη Δανία μέσω άλλων αγωγών, αναφέρει το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο.
Τα προβλήματα όμως υπάρχουν. Η Νορβηγία, ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της Ευρώπης μετά τη Ρωσία, παραδίδει ήδη φυσικό αέριο στο μάξιμουμ των δυνατοτήτων του συστήματος και δεν μπορεί να αντικαταστήσει τυχόν χαμένες ποσότητες από τη Ρωσία, όπως παραδέχτηκε η κυβέρνησή της.
Η Νότια Ευρώπη μπορεί να λάβει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του αγωγού Trans Adriatic Pipeline προς την Ιταλία και του Trans-Anatolian Natural Gas Pipeline (TANAP) μέσω Τουρκίας. Αλλά και εκεί παίζονται γεωπολιτικά παιχνίδια, με την Τουρκία, για παράδειγμα, να μη διατηρεί το τελευταίο διάστημα τις καλύτερες δυνατές σχέσεις με πολλές χώρες, περιλαμβανομένης και της Ελλάδας.
Κι άλλες γειτονικές χώρες μπορούν να μεταφέρουν φυσικό αέριο μέσω επιπλέον διασυνδέσεων αγωγών, αλλά οι χώρες αυτές μπορεί να μην είναι πρόθυμες να αποχωριστούν φυσικό αέριο που μπορεί να χρειαστούν οι ίδιες. Όλα αυτά ανεβάζουν τις τιμές, τις οποίες τελικά καλείται να πληρώσει ο καταναλωτής, είτε είναι νοικοκυριό είτε επιχείρηση.
Μακροπρόθεσμα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει προτείνει ένα σύστημα που επιτρέπει στις χώρες της ΕΕ να αγοράζουν από κοινού στρατηγικά αποθέματα φυσικού αερίου. Μένει, όμως, να φανεί το πότε και πώς θα λειτουργήσει όλο αυτό το σχέδιο. Οι εισαγωγές με πλοία από ΗΠΑ και Ασία είναι μια άλλη λύση, αλλά και εκεί υπάρχουν περιορισμοί στις ποσότητες και καθυστερήσεις στις παραδόσεις.
