Tο άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών Σιδηροδρομικών Επιβατικών Μεταφορών και η διακυβέρνηση της Σιδηροδρομικής Υποδομής είναι κάποια από τα θέματα που διευθετούνται με το Σχέδιο Νόμου με τίτλο «Ρυθμίσεις Σιδηροδρομικών Μεταφορών και άλλες Διατάξεις», που έδωσε στη δημοσιότητα το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών.
Το σχέδιο νόμου αποτελεί ενσωμάτωση τριών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο και το οποίο είναι ευρύτερα γνωστό ως 4ο Σιδηροδρομικό «πακέτο».
«H υιοθέτηση τα τελευταία 20 χρόνια πολιτικών απελευθέρωσης της εθνικής αγοράς ως πανάκεια για την επίτευξη ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας, επέφερε ανυπολόγιστο πλήγμα στον τομέα των Σιδηροδρομικών Μεταφορών.
Σε αντίθεση με την ανυπαρξία σχεδιασμού στον τομέα των Σιδηροδρομικών Μεταφορών και της συμμετοχής της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και ηγεσίας των προηγούμενων κυβερνήσεων στη συνδιαμόρφωση των προηγούμενων Σιδηροδρομικών «πακέτων», το υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών έχει εκπονήσει και καταθέσει ολοκληρωμένο σχέδιο για τον τομέα αυτό» αναφέρει ανακοίνωση του υπουργείου Υποδομών – Μεταφορών.
«Το συγκεκριμένο σχέδιο νόμου δεν είναι μία διεκπεραιωτική νομική υποχρέωση ως κράτος μέλος της Ε.Ε., αλλά βασικό νομοθετικό εργαλείο της επιτελικής δημόσιας πολιτικής την οποία ασκούμε στον τομέα των Σιδηροδρομικών Μεταφορών.
Σημειώνουμε, ότι η χώρα μας σε επίπεδο θέσεων, υπήρξε συνδιαμορφωτής του 4ου Σιδηροδρομικού «πακέτου» και για πρώτη φορά πέτυχε να απαλειφθούν λογικές πλήρους απελευθέρωσης και να μπουν κανόνες στο μοντέλο διακυβέρνησης της Σιδηροδρομικής Υποδομής. Κανόνες που θα συνδυάζουν αποτελεσματικά την παροχή ασφαλών και ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες, με τις υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος στον τομέα των σιδηροδρόμων αλλά και την επίτευξη των στόχων ανταγωνιστικότητας που θα δώσουν προωθητικό πλεονέκτημα στην υπό διαμόρφωση νέα σιδηροδρομική αγορά» υπογραμμίζει το υπουργειο Μεταφορων σε ανακοίνωση του.
Επίσης, τονιζει πως με το νέο θεσμικό πλαίσιο «στοχεύουμε εκτός από το να καταστούν οι Σιδηροδρομικές Μεταφορές ανταγωνιστικότερες και διαλειτουργικές σε επίπεδο Ε.Ε., να διατηρήσουν παράλληλα υψηλό το επίπεδο ποιότητας και ασφάλειας για τους επιβάτες, να μπουν κανόνες στην σιδηροδρομική αγορά, να γίνει ορθολογικότερη η λειτουργία αυτής καθώς και να αναδείξει το γεγονός ότι μία χώρα μπορεί να σχεδιάσει και να εφαρμόσει δημόσιες πολιτικές προς όφελος της κοινωνίας και της οικονομίας.
Η Ευρώπη βάζει τους γενικούς κανόνες και το πλαίσιο και εμείς το προσαρμόζουμε στα Εθνικά δεδομένα και τις ανάγκες της κοινωνίας, της οικονομίας και της παραγωγικής στρατηγικής της χώρας μας στη νέα Μεταμνημονιακή εποχή».
Σύμφωνα με το υπουργειο η προκήρυξη των πρόωρων εκλογών της 7ης Ιουλίου 2019 δεν επέτρεψε την εισαγωγή προς ψήφιση του συγκεκριμένου Σ/Ν αλλά «για εμάς αποτελεί βασική προτεραιότητα και για την επόμενη ημέρα των εκλογών.
Για το λόγο αυτό δίνουμε το Σ/Ν σήμερα στη δημοσιότητα τόσο ως δέσμευση για ψήφιση αμέσως μετά τις 7 Ιουλίου, όσο και για να τοποθετηθούν οι πολιτικοί φορείς με σαφήνεια για το μέλλον του Ελληνικού Σιδηροδρόμου ο οποίος τα τελευταία χρόνια επανατοποθετήθηκε στην πρώτη γραμμή της παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας. Η τελική διαμόρφωση έγινε κατόπιν πολύμηνης διαβούλευσης με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς»
Οι βασικοί άξονες του νέου θεσμικού πλαισίου:
1. Το λεγόμενο «πολιτικό πακέτο» ή «πυλώνας αγοράς», περιλαμβάνει ρυθμίσεις:
• για το άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών Σιδηροδρομικών Επιβατικών Μεταφορών
• για τη διακυβέρνηση της Σιδηροδρομικής Υποδομής
• για τις Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος στον τομέα των σιδηροδρόμων
με κύριους στόχους:
• την αποτελεσματική ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς στο σιδηρόδρομο
• την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των ευρωπαϊκών σιδηροδρόμων
• την παροχή ασφαλών και ποιοτικών υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Η Οδηγία 2016/2370, στην οποία στηρίζεται το τρίτο μέρος του Νόμου (Διακυβέρνηση), εισάγει:
• Κανόνες ανεξαρτησίας και διαφάνειας των βασικών καθηκόντων του Διαχειριστή Υποδομής σε σχέση με τη θέση του στην αγορά των σιδηροδρομικών υπηρεσιών, είτε σε μια πλήρως διαχωρισμένη δομή είτε σε μια καθετοποιημένη εταιρεία (π.χ. δομή holding).
• Κανόνες ανταγωνισμού στην εσωτερική αγορά των επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών
• Συντονιστικούς μηχανισμούς για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της συνεργασίας μεταξύ φορέων
• Ενίσχυση του ρόλου που έχουν οι εθνικοί ρυθμιστικοί φορείς για την προστασία του ανταγωνισμού και των δικαιωμάτων των χρηστών.
Στη χώρα μας, ήδη έχουν εφαρμοστεί οι αρχές της διακυβέρνησης της υποδομής και υπάρχουν οι εγγυήσεις ανεξαρτησίας μεταξύ των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων και του Διαχειριστή Υποδομής. Επιπλέον η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων συμβάλλει ουσιαστικά στην καλή λειτουργία του συστήματος.
Η νέα νομοθεσία διευρύνει και εμβαθύνει τις δυνατότητες που παρέχει σε όλους τους «παίκτες» μια ορθολογικά οργανωμένη ανταγωνιστική αγορά.
2.Ο λεγόμενος «τεχνικός πυλώνας» στηρίζεται στην οδηγία 2016/797 σχετικά με τη διαλειτουργικότητα του σιδηροδρομικού συστήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οδηγία 2016/798 για την ασφάλεια των σιδηροδρόμων και τον Κανονισμό 2016/796 για τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι προβλέψεις για τη διαλειτουργικότητα περιλαμβάνουν ρυθμίσεις:
• Εναρμόνισης του κανονιστικού πλαισίου για την έγκριση οχημάτων και ERTMS (Ευρωπαϊκό Σύστημα Διαχείρισης της Σιδηροδρομικής Κυκλοφορίας) σε επίπεδο Ένωσης
• Βελτίωσης της διασύνδεσης και της διαλειτουργικότητας των σιδηροδρομικών δικτύων
• Δημιουργίας εσωτερικής αγοράς εξοπλισμού και υπηρεσιών για την κατασκευή, την ανανέωση, την αναβάθμιση και τη λειτουργία του ενωσιακού σιδηροδρομικού συστήματος.
με κύριους στόχους:
• τη μείωση του κόστους και της διάρκειας για την έγκριση οχημάτων και ERTMS
• την προώθηση των διεθνών σιδηροδρομικών μεταφορών εντός της Ένωσης και με τρίτες χώρες
• την ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας της ενωσιακής σιδηροδρομικής βιομηχανίας.
Ειδικότερα το πρώτο μέρος του Νόμου (Διαλειτουργικότητα), εισάγει σημαντικά θέματα όπως:
• σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και εθνικών αρχών ασφαλείας για εγκρίσεις οχημάτων
• αποσαφήνιση των διαδικασιών που ισχύουν τόσο για την κοινοποίηση υφιστάμενων/νέων εθνικών κανόνων όσο και για την αξιολόγησή τους από τον Οργανισμό Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• διαδικασία κατάρτισης Τεχνικών Προδιαγραφών Διαλειτουργικότητας (ΤΠΔ)
• διαδικασία έγκρισης θέσης σε λειτουργία σταθερών σιδηροδρομικών εγκαταστάσεων και διάθεση στην αγορά σιδηροδρομικών οχημάτων
• καθορισμός ευρωπαϊκών μητρώων
• επάρκεια οργανισμών αξιολόγησης της συμμόρφωσης (Notified Bodies και Designated Bodies).
3.Οι προβλέψεις για την ασφάλεια περιλαμβάνουν :
• Ρύθμιση της ασφάλειας από ανεξάρτητο φορέα (εθνική αρχή ασφάλειας).
• Εναρμόνιση των εθνικών κανόνων ασφαλείας σε επίπεδο Ένωσης.
• Εναρμόνιση του κανονιστικού πλαισίου για την έγκριση πιστοποιητικών ασφάλειας σε επίπεδο Ένωσης.
με κύριους στόχους:
• τη βελτίωση των επιδόσεων ασφαλείας του σιδηροδρόμου
• την εξάλειψη γραφειοκρατικών εμπόδιων για το περαιτέρω άνοιγμα της αγοράς .
• την μείωση του κόστους και της διάρκειας για την έγκριση πιστοποιητικών ασφάλειας των σιδηροδρομικών επιχειρήσεων
• την ενίσχυση των οικονομιών κλίμακας για τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ένωση.
Ειδικότερα με το δεύτερο μέρος (Ασφάλεια) του Νόμου:
• αποσαφηνίζεται ο ρόλος και οι αρμοδιότητες των εμπλεκόμενων (κράτη-μέλη, Οργανισμός Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, διαχειριστές υποδομής, σιδηροδρομικές επιχειρήσεις κλπ.) στο σιδηροδρομικό σύστημα
• αποσαφηνίζεται η διαδικασία πιστοποίησης και έγκρισης ασφάλειας
• καθιερώνεται μηχανισμός για σύναψη συμφωνιών συνεργασίας μεταξύ του Οργανισμού Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εθνικών αρχών ασφάλειας
• αποσαφηνίζεται ο ρόλος της εθνικής αρχής ασφάλειας (ΡΑΣ) και του φορέα διερεύνησης ατυχημάτων και συμβάντων (Ε.ΔΙ.Σ.Α.Σ)
διευκρινίζονται οι διαδικασίες που πρέπει να εφαρμόζονται για την κοινοποίηση των εθνικών κανόνων ασφάλειας καθώς και για την αξιολόγηση που πραγματοποιεί ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
