«Βλέποντας και κάνοντας» θα βαδίσει το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης το 2021 με βάση τον Προϋπολογισμό που κατατέθηκε στη Βουλή σήμερα. Εκτιμάται ότι θα είναι «αμυντικός προϋπολογισμός» με πολλές μεταβλητές και αβεβαιότητες, καθώς οι επόμενοι επτά μήνες είναι ιδιαίτερα κρίσιμοι και κανείς δεν μπορεί να προδικάσει ή να προβλέψει με ακρίβεια τις εξελίξεις στην οικονομία. Για παράδειγμα, το Δημοσιονομικό Συμβούλιο προβλέπει μικρή σχετικά ανάπτυξη το 2021, που θα έρθει σίγουρα το δεύτερο εξάμηνο και δεν θα αντισταθμίσει τη μεγάλη ύφεση που επέβαλε στην οικονομία φέτος η πανδημία.
Έτσι την αύξηση του ΑΕΠ κατά 4,8% το 2021, αλλά και την επιδείνωση της ύφεσης φέτος με πτώση του ΑΕΠ κατά 10,5% θα περιλαμβάνει ο Προϋπολογισμός που κατατίθεται στη Βουλή, όπως αναφέρει και το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο στη γνώμη του, που υπογράφει ο πρόεδρος Παναγιώτης Κορλίρας.
Ο Προϋπολογισμός θα έχει έλλειμμα 11,5 δισ. ευρώ, έναντι πρόβλεψης ελλείμματος περίπου 7 δισ. ευρώ, που είχε αποτυπωθεί στο προσχέδιο, και «μαξιλάρι» δαπανών 3 δισ. ευρώ
Έτσι τα πλήγματα που δέχθηκε η οικονομία από την πανδημία και τα lockdowns καταγράφονται στον νέο προϋπολογισμό που κατατέθηκε στη Βουλή από τον υπουργό Οικονομικών Χρήστο Σταϊκούρα.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις, θα υπάρξει φέτος ύφεση της τάξης του 10,5%, ενώ το 2021 η ανάπτυξη θα ανέλθει σε 4,8%. Το πρωτογενές έλλειμμα εκτιμάται φέτος σε 7,2% του ΑΕΠ (11,760 δισ. ευρώ), για να μειωθεί σε 3,9% του ΑΕΠ (6,67 δισ. ευρώ) το επόμενο έτος. Επίσης το χρέος της Γενικής Κυβέρνησης προβλέπεται να βρεθεί φέτος στο 208,9% του ΑΕΠ, για να υποχωρήσει στο 199,6% του ΑΕΠ το 2021.
Παράλληλα, στον προϋπολογισμό προβλέπεται αύξηση της ανεργίας στο 18,9% φέτος από 17,3% το 2019, ενώ θα μειωθεί στο 17,9% του εργατικού δυναμικού το 2021.
Είναι χαρακτηριστικό ότι για τη στήριξη επιχειρήσεων και εργαζομένων, τα μέτρα θα «εκτοξευθούν» στα 31,4 δισ. ευρώ (23,9 δισ. φέτος και 7,5 δισ. ευρώ το 2021). Σύμφωνα με το Yπουργείο Οικονομικών, η θετική επίδραση του συνόλου των μέτρων στο πραγματικό ΑΕΠ εκτιμάται το 2020 σε 7 ποσοστιαίες μονάδες, εκ των οποίων οι 3,3 μονάδες αφορούν το τελευταίο τρίμηνο του έτους που επιβαρύνεται από το νέο lockdown.
Οι εισαγωγές θα μειωθούν 17,4% φέτος για να ανακάμψουν δυναμικά σε αύξηση 16,4% το επόμενο έτος, ενώ ανάλογη είναι η εικόνα και στις εξαγωγές, που από μείωση 30,3% φέτος προβλέπεται αύξηση 22,5% το 2021. Οι ιδιωτικές επενδύσεις προβλέπεται ότι θα σημειώσουν «εκρηκτική» άνοδο κατά 23,2% το 2021 από μεγάλη πτώση κατά 14,3% φέτος, ενώ ο εναρμονισμένος πληθωρισμός θα περάσει σε θετικό έδαφος (+ 0,6%) το 2021, μετά από μείωση 1,1% σε μέσα επίπεδα το 2020.
Όπως αναφέρεται στον Προϋπολογισμό, τα φορολογικά έσοδα θα αυξηθούν στα 47,8 δισ. ευρώ το 2021, μετά από συρρίκνωση στα 44,2 δισ. ευρώ φέτος, ενώ οι δαπάνες του κρατικού προϋπολογισμού θα διατηρηθούν πολύ υψηλά (στα 67,2 δισ. ευρώ), με οριακή μείωση σε σχέση με φέτος, όταν διαμορφώθηκαν στα 69,3 δισ. ευρώ.
Όπως σημειώνεται από το Yπουργείο Οικονομικών, στη διαφορά των εκτιμήσεων του τελικού κειμένου έναντι του προσχεδίου του Κρατικού Προϋπολογισμού 2021 συντελoύν:
(α) η λήψη νέων μέτρων για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας,
(β) οι μακροοικονομικές επιπτώσεις από την ένταση του δεύτερου κύματος της πανδημίας και
(γ) η προς τα κάτω αναθεώρηση του επιπέδου του ΑΕΠ προηγούμενων ετών από την ΕΛΣΤΑΤ.
Η γνώμη του Ελληνικού Δημοσιονομικού Συμβουλίου
Νωρίτερα το ΕΔΣ υιοθετούσε τις προβλέψεις του ΥΠΟΙΚ εκτιμώντας πως καθοριστικός παράγοντας θα είναι η εξέλιξη της πανδημίας και ο πιθανός υγειονομικός της έλεγχος με βάση την προσδοκία ότι κατά το δεύτερο μισό του 2021 θα μπορεί να επεκταθεί ο κατάλληλος εμβολιασμός του πληθυσμού.
Επισημαίνει επίσης πως είναι κρίσιμοι οι αμέσως επόμενοι μήνες. Και εκτιμά πως, σε περίπτωση κατά την οποία θα είναι ακόμα μεγαλύτερη η ύφεση του 2020 και ειδικά εάν παραταθούν ή χρειαστεί να επιβληθούν εκ νέου περιοριστικά μέτρα στη διάρκεια του επόμενου έτους, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα επιδεινωθεί.
Αναλυτικά στη γνώμη επί του Σχεδίου Προϋπολογισμού 2021 το ΕΔΣ αναφέρει πως «υιοθετεί τις μακροοικονομικές και δημοσιονομικές προβλέψεις επί των οποίων στηρίζεται το σχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού 2021» συνεκτιμώντας κυρίως τα εξής:
α) Οι μακροοικονομικές προβλέψεις επί των οποίων στηρίζεται το σχέδιο του Κρατικού Προϋπολογισμού έχουν διαφοροποιηθεί σημαντικά σε σχέση με εκείνες του προσχεδίου. Έχει περιοριστεί η προσδοκώμενη για το 2021 αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ από 7,5% σε 4,8%, ενώ έχει αναπροσαρμοστεί προς τα άνω σε 10,5% η πρόβλεψη για την έκταση της ύφεσης στη διάρκεια του τρέχοντος έτους.
«Η ανωτέρω διόρθωση των προβλέψεων συνάδει προς τις επιφυλάξεις που είχε καταθέσει το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο και ιδίως προς τις επιπτώσεις των μέτρων που λήφθηκαν πρόσφατα για την αντιμετώπιση του δεύτερου κύματος της πανδημίας» επισημαίνεται.
β) Οι δημοσιονομικές προβλέψεις του προϋπολογισμού αποτυπώνουν τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης πάνω στα δημόσια έσοδα και στις δημόσιες δαπάνες. Η ενεργοποίηση της γενικής ρήτρας διαφυγής του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης επιτρέπει την προσωρινή απόκλιση από τις δημοσιονομικές απαιτήσεις, συμπεριλαμβανομένων των δημοσιονομικών στόχων της χώρας μας που ισχύουν στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας για το 2021.
γ) Οι εν λόγω προβλέψεις του Υπουργείου Οικονομικών συγκλίνουν προς εκείνες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του ΟΟΣΑ σε σχέση με το δημοσιονομικό αποτέλεσμα για το 2021. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσδιορίζει το δημοσιονομικό έλλειμμα στο 6,3% του ΑΕΠ και ο ΟΟΣΑ στο 6,6% του ΑΕΠ. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο είχε, από την πλευρά του, παρουσιάσει μια πιο αισιόδοξη πρόβλεψη, εκτιμώντας ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα θα διαμορφωθεί στο 3% του ΑΕΠ, αλλά χωρίς να έχει συνυπολογίσει τις επιπτώσεις του τρέχοντος κύματος της πανδημίας.
Το ΕΔΣ αναφέρει πως «το ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης το 2021 σύμφωνα με το σχέδιο Προϋπολογισμού 2021 αναμένεται να παρουσιάσει έλλειμμα 11,5 δισ. ευρώ, έναντι πρόβλεψης ελλείμματος περίπου 7 δισ. ευρώ που είχε αποτυπωθεί στο προσχέδιο. Αυτή η διαφορά προκύπτει κυρίως από τις μειωμένες εισπράξεις από φόρους και ασφαλιστικές εισφορές κατά 2,3 δισ. ευρώ, κυρίως λόγω της χαμηλότερης πρόβλεψης αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ, αλλά και τις υψηλότερες δημόσιες δαπάνες για την αντιμετώπιση της πανδημίας. Το στίγμα της σχεδιαζόμενης δημοσιονομικής πολιτικής πάντως συνεχίζει να δείχνει την κυβερνητική προτεραιότητα για βαθμιαία δημοσιονομική σταθεροποίηση».
Το σχέδιο του Προϋπολογισμού, όπως αναφέρει, θα «προβλέπει σημαντική αύξηση των εσόδων, κυρίως λόγω της προβλεπόμενης οικονομικής μεγέθυνσης και της αύξησης της απασχόλησης». Συγκεκριμένα, τα φορολογικά έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού αναμένεται να ανέλθουν σε 47.836 εκατ. ευρώ, αυξημένα κατά 3.571 εκατ. σε σχέση με το 2020 (+8,1%).
Η αύξηση αυτή προέρχεται κυρίως από την αύξηση των εσόδων από το ΦΠΑ (+2.465 εκατ. ευρώ), τους ειδικούς φόρους κατανάλωσης (+139 εκατ. ευρώ), τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων (+163 εκατ. ευρώ) και νομικών προσώπων (+830 εκατ. ευρώ).
Η σταδιακή αποπληρωμή μέρους των φορολογικών και ασφαλιστικών υποχρεώσεων που είχαν ανασταλεί κατά το 2020 θα συνεισφέρει στα έσοδα 224 εκατ. ευρώ. Επίσης προβλέπεται αύξηση κατά 709 εκατ. ευρώ (+3,5%) των εσόδων των ΟΚΑ από ασφαλιστικές εισφορές, λόγω αύξησης της απασχόλησης. Εκτιμούμε ότι μπορούν να εγερθούν ορισμένες επιφυλάξεις ως προς την έκταση των προαναφερόμενων αυξήσεων.
Οι συνολικές δαπάνες του Κρατικού Προϋπολογισμού για το έτος 2021 «προβλέπεται να διαμορφωθούν στα 67.184 εκατ. ευρώ, μειωμένες κατά 2.148 εκατ. ευρώ σε σχέση με εκτιμώμενο ύψος τους για το 2020. Η μείωση αυτή ουσιαστικά προκαλείται από τη μεγάλη μείωση του λογαριασμού του ΚΠ “μεταβιβάσεις” κατά 5.756 εκατ. ευρώ και αφορά σε χαμηλότερες δαπάνες αντιμετώπισης της πανδημίας λόγω της αναμενόμενης ύφεσης του υγειονομικού φαινομένου, καθώς και στην εφάπαξ καταβολή ύψους 1.400 εκατ. ευρώ για τα αναδρομικά των συνταξιούχων που έλαβε χώρα το 2020.
»Οι δαπάνες που αφορούν την αντιμετώπιση της πανδημίας το 2021 είναι της τάξης των 2.500 εκατ. ευρώ και συμπεριλαμβάνονται στο λογαριασμό “μεταβιβάσεις”. Επιπλέον, 3.000 εκατ. ευρώ συμπεριλαμβάνονται στον λογαριασμό “πιστώσεις υπό κατανομή” και θα εκταμιευθούν, εφόσον απαιτηθεί».
Εξηγεί πως «αφορούν δηλαδή σε πρόβλεψη η οποία μπορεί να μην υλοποιηθεί αν η επιδημία καταγράψει σημαντική ύφεση το 2021. Αποτελεί δηλαδή ένα “μαξιλάρι” για τον προϋπολογισμό που μειώνει σε έναν βαθμό τον κίνδυνο υπέρβασης των προβλεπόμενων δαπανών. Η σχεδιαζόμενη συγκράτηση των δαπανών θα εξαρτηθεί βεβαίως από τη διάρκεια των περιοριστικών μέτρων που ήδη εφαρμόζονται και την εξέλιξη του επιδημικού κύματος κατά τους πρώτους μήνες του 2021».
Αναφέρεται πως «καθοριστικός παράγοντας που θα επηρεάσει την οικονομική και συνεπώς τη δημοσιονομική επίδοση της οικονομίας είναι η εξέλιξη της πανδημίας και ο πιθανός υγειονομικός της έλεγχος με βάση την προσδοκία ότι κατά το δεύτερο μισό του 2021 θα μπορεί να επεκταθεί ο κατάλληλος εμβολιασμός του πληθυσμού, ενώ είναι κρίσιμοι οι αμέσως επόμενοι μήνες.
»Σε περίπτωση κατά την οποία θα είναι ακόμα μεγαλύτερη η ύφεση του 2020 και ειδικά εάν παραταθούν ή χρειαστεί να επιβληθούν εκ νέου περιοριστικά μέτρα στη διάρκεια του επόμενου έτους, το δημοσιονομικό αποτέλεσμα θα επιδεινωθεί σε σχέση με την παρούσα εκτίμηση του Υπουργείου Οικονομικών».
