Κατά το προηγούμενο έτος, το εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο των ονομαστικών και πραγματικών επιτοκίων ανά τον κόσμο, ως αποτέλεσμα των στρατηγικών ποσοτικής χαλάρωσης (QE) των κεντρικών τραπεζών, διατήρησαν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων σε υψηλά επίπεδα, ωστόσο, δεν πυροδότησαν τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα ο τελευταίος να μην υπερβεί τους τεθέντες στόχους των κεντρικών τραπεζών, σημειώνουν οι αναλυτές της Alpha Bank, στο εβδομαδιαίο δελτίο της τράπεζας για τις εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία.
Η οικονομική δυσπραγία που προκλήθηκε από το ξέσπασμα της πανδημίας Covid-19, στις αρχές του περασμένου έτους, ενίσχυσε αρχικώς την εικασία ότι τόσο τα επιτόκια, όσο και ο πληθωρισμός θα παραμείνουν χαμηλά, για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Η πανδημία που προκάλεσε η νόσος Covid-19 δεν έχει τελειώσει, αλλά αρχίζει να διακρίνεται ότι έχουμε εισέλθει στην τελική φάση της οικονομικής κρίσης. Οι παγκόσμιες προοπτικές ανάπτυξης βελτιώνονται, καθώς η δημοσιονομική στήριξη έχει αυξηθεί απότομα, οι οικονομίες προσαρμόζονται στα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης, ενώ εντατικοποιούνται οι εμβολιασμοί διεθνώς.
Είναι η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων προάγγελος ενός ήπιου και εύλογου πληθωρισμού;
Η άνοδος των τιμών των εμπορευμάτων, σε συνδυασμό με τους βραχυπρόθεσμους περιορισμούς προσφοράς σε ορισμένους τομείς της μεταποίησης, έχουν επαναφέρει στο προσκήνιο τις προσδοκίες για υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού. Παράλληλα, στο Γράφημα 2 απεικονίζεται η πτωτική πορεία της τιμής του χρυσού το τελευταίο διάστημα και καταδεικνύεται η επικράτηση σε αυτή τη φάση μίας αρνητικής συσχέτισής της με τις τιμές των εμπορευμάτων.
Σημειώνεται ότι η άνοδος της τιμής του χρυσού, στη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2020, ήταν απόρροια της ανασφάλειας των συμμετεχόντων στις αγορές για την εξέλιξη της πανδημίας, καθώς και της διατήρησης των χαμηλών επιτοκίων που επιζητούσαν οι κεντρικές τράπεζες, εν μέσω της υγειονομικής κρίσης. Ωστόσο, η άνοδος της τιμής του πολύτιμου μετάλλου στη συνέχεια του έτους αντιστράφηκε, λόγω της μείωσης της αβεβαιότητας μετά την εμφάνιση των εμβολίων, της ασθενέστερης ζήτησης για φυσικό χρυσό, καθώς και από την “έλλειψη ενδιαφέροντος” από τους συμμετέχοντες στις αγορές, εξαιτίας των προσδοκιών για εμφάνιση ήπιου πληθωρισμού, τονίζουν οι αναλυτές της Alpha Bank.
Σημειώνεται ότι η καταγραφείσα άνοδος του ονομαστικού πληθωρισμού το πρώτο τρίμηνο του 2021 αποδίδεται, κυρίως, στην αύξηση των τιμών της ενέργειας, η οποία δικαιολογείται από τη μείωση της προσφοράς που σχετίζεται με την αγορά προϊόντων, όπως του πετρελαίου.
Επιπρόσθετα, θετική ήταν και η συμβολή του πληθωρισμού των τροφίμων ο οποίος αυξήθηκε λόγω του υψηλότερου κόστους στις διεθνείς και εγχώριες αλυσίδες εφοδιασμού, αλλά και της μεγαλύτερης ζήτησης, καθώς τα νοικοκυριά αναγκάστηκαν να μετατοπίσουν δαπάνες που σχετίζονταν με την εστίαση, σε τρόφιμα για κατανάλωση στο σπίτι, εξαιτίας των περιοριστικών μέτρων που εφαρμόστηκαν σε επίπεδο εθνικών οικονομιών.
Αποτυπώνοντας τις πληθωριστικές πιέσεις
Ακολούθως αποτυπώνεται το μέγεθος της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, το οποίο συγκρίνεται με το παραγωγικό κενό, δηλαδή τη διαφορά μεταξύ της αξίας των αγαθών που πραγματικά παράγει μια οικονομία (πραγματικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν) και αυτών που η οικονομία έχει την ικανότητα να παράγει (δυνητικό προϊόν).
Πιο συγκεκριμένα, αποτυπώνεται η εκτίμηση του παραγωγικού κενού, από το 2010 σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη, η οποία αποτελεί ένα δημοφιλές μέτρο προκειμένου να αξιολογήσουμε την υπερθέρμανση μιας οικονομίας, δηλαδή τη μεγέθυνσή της σε επίπεδα που προκαλείται αύξηση του κόστους των πρώτων υλών και κατά συνέπεια του γενικού επιπέδου τιμών. Το θετικό παραγωγικό κενό τείνει να τροφοδοτεί υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού.
Στις ΗΠΑ, το παραγωγικό κενό αναμένεται να καταστεί θετικό μέγεθος το 2021, καθώς τα μέτρα της δημοσιονομικής στήριξης υπερβαίνουν σε μεγάλο βαθμό το μέγεθός του. Το υψηλό ποσοστό εμβολιασμού στις ΗΠΑ είναι πιθανό να δημιουργήσει μεγαλύτερη ζήτηση σε πολλούς τομείς της μεταποίησης. Όμως, οι περισσότερες επιχειρήσεις έχουν ήδη προσαρμόσει τη λειτουργία τους στις συνθήκες της πανδημίας με αποτέλεσμα να μη μπορούν να επαναφέρουν άμεσα τον τρόπο λειτουργίας που είχαν τον Ιανουάριο του 2020. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου οι επιχειρήσεις-παραγωγοί θα είναι σε θέση να αυξήσουν την παραγωγική τους ικανότητα, επιτρέποντας στις τιμές να επανέλθουν μακροπρόθεσμα σε υψηλότερα επίπεδα.
Αξίζει όμως να τονιστεί ότι η αύξηση των τιμών δεν σημαίνει απαραίτητα και υψηλό πληθωρισμό. Προκειμένου να πυροδοτηθεί ο πληθωρισμός, οι αυξήσεις των τιμών θα πρέπει να είναι ικανού μεγέθους προκειμένου να οδηγήσουν σε υψηλότερους μισθούς, οι οποίοι με τη σειρά τους θα προκαλέσουν πιέσεις στο κόστος παραγωγής των επιχειρήσεων και κατά συνέπεια θα επιφέρουν περαιτέρω αυξήσεις των τιμών. Σημειώνεται ότι, τα τελευταία χρόνια, παρά τα σοβαρά προβλήματα που εμφανίστηκαν στην προσφορά εργασίας (ΗΠΑ), δεν έλαβε χώρα επιτάχυνση του πληθωρισμού.
Το δημοσιονομικό πακέτο των ΗΠΑ ενισχύει την οικονομική ανάκαμψη και τον πληθωρισμό
Η τάση ανόδου του πληθωρισμού στις ΗΠΑ, το 2021, θα προέλθει, κυρίως, από την αύξηση του ΑΕΠ, που θα πυροδοτήσει το μεγαλύτερο του αναμενόμενου πακέτο δημοσιονομικών κινήτρων που υιοθέτησε, στις αρχές Μαρτίου, η αμερικανική κυβέρνηση. Αξίζει να σημειωθεί ότι το δημοσιονομικό πακέτο των 1,9 τρισ. δολαρίων αντιπροσωπεύει περισσότερο από 2,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Ωστόσο, ο ΟΟΣΑ (Economic Outlook Interim Report, Μάρτιος 2021) εκτιμά ότι το πακέτο δημοσιονομικής στήριξης θα ενισχύσει το ΑΕΠ των ΗΠΑ κατά 3,8 ποσοστιαίες μονάδες στη διάρκεια του πρώτου έτους υιοθέτησής του (Β΄ τρίμηνο 2021-Α’ τρίμηνο 2022), συμβάλλοντας παράλληλα στην τόνωση της ζήτησης και σε άλλες οικονομίες. Συγκεκριμένα, ο ΟΟΣΑ εκτιμά ότι το ΑΕΠ της Ζώνης του Ευρώ θα αυξηθεί περαιτέρω κατά 0,5 ποσοστιαία μονάδα, ενώ το παγκόσμιο ΑΕΠ κατά 1,1 ποσοστιαία μονάδα.
Ωστόσο, η επιπρόσθετη δημοσιονομική χαλάρωση σε Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, Ιαπωνία, Γερμανία και Ινδία, θα τονώσει την οικονομική μεγέθυνση, ενώ το Ταμείο Ανάκαμψης της ΕΕ (NGEU) προσδοκάται να δώσει σημαντική ώθηση στην οικονομική μεγέθυνση της ευρωζώνης, το 2022.
Οι ομολογιακές αγορές προεξοφλούν την άνοδο του πληθωρισμού
Οι ανησυχίες των συμμετεχόντων στις αγορές ότι, η άνοδος των κρατικών δαπανών παγκοσμίως για τη στήριξη των εθνικών οικονομιών θα μπορούσε να οδηγήσει τον πληθωρισμό πάνω από τους στόχους των κεντρικών τραπεζών ταχύτερα του αναμενόμενου, έχει προκαλέσει την πτώση των τιμών των ομολόγων και την άνοδο των ομολογιακών αποδόσεων.
Ειδικότερα, στις ΗΠΑ η προοπτική υιοθέτησης του νέου δημοσιονομικού πακέτου και οι ανησυχίες για τη μελλοντική πορεία της νομισματικής πολιτικής, ενίσχυσαν τη μεταβλητότητα των τιμών στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι, στο πρώτο τρίμηνο του 2021, η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου αυξήθηκε κατά 83 μονάδες βάσης, ήτοι η μεγαλύτερη αύξηση σε μια δεκαετία. Η αγορά ομολόγων στις ΗΠΑ φαίνεται να σταθεροποιείται μετά από ένα ράλι των αποδόσεων που ξεκίνησε τον περασμένο Αύγουστο και εντάθηκε στις αρχές του πρώτου τριμήνου του 2021, καθώς ο εμβολιασμός κατά της νόσου Covid-19 και τα περαιτέρω δημοσιονομικά κίνητρα υποστηρίζουν τις προοπτικές μιας ισχυρής οικονομικής ανάκαμψης με άνοδο του δημοσίου χρέους και αύξηση του πληθωρισμού.
Η απόδοση του 10ετούς κρατικού ομολόγου διαμορφώθηκε στο 1,72% στις 2 Απριλίου, ωστόσο, παρέμεινε χαμηλότερα από το υψηλό 14 μηνών (1,78%) που κατέγραψε στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, καθώς οι νέες θέσεις εργασίας σημείωσαν αύξηση πέρα των προσδοκιών, τον Μάρτιο, ωθώντας το ποσοστό της ανεργίας σε χαμηλό ενός έτους (6%).
Η αύξηση της ζήτησης -προερχόμενη από τις μεταβιβάσεις της κυβέρνησης των ΗΠΑ στους ανέργους, στα νοικοκυριά με χαμηλό εισόδημα και στις πολιτειακές και τοπικές κυβερνήσεις- θα μπορούσε να υπερκεράσει την ικανότητα της οικονομίας στην παρούσα φάση να παράγει αγαθά και υπηρεσίες.
Η Fed επιδεικνύει ανοχή στις πληθωριστικές πιέσεις
Στις ΗΠΑ, η Fed θα διατηρήσει μια ιδιαίτερα υποστηρικτική νομισματική πολιτική και δε θα επηρεαστεί από την πρόσφατη άνοδο των προσδοκιών για τον πληθωρισμό, από την πλευρά των συμμετεχόντων στις αγορές. Η δήλωση του επικεφαλής της Fed ότι οι βραχυπρόθεσμες ανοδικές τάσεις στον πληθωρισμό είναι πιθανό να αποκλιμακωθούν, δεδομένου ότι οι ΗΠΑ θα παραμείνουν πολύ κάτω από την πλήρη απασχόληση για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα επιβεβαιώνει με ξεκάθαρο τρόπο την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ, στο προσεχές μέλλον. Η Fed θα διατηρήσει τα χαμηλά επιτόκια παρότι, η ανάκαμψη της οικονομίας αναμένεται να συμπαρασύρει και τον πληθωρισμό, καταλήγουν οι οικονομικοί αναλυτές της Alpha Bank.
