Τα πάνω κάτω φέρνει η οικονομική κρίση στην αγορά του εμφιαλωμένου νερού και στις επιχειρήσεις του χώρου, οι οποίες, μετά την «αλματώδη» ανάπτυξη των προηγούμενων χρόνων και τη δραματική επιβράδυνση των πωλήσεων πέρυσι, κινδυνεύουν με μακρά περίοδο στασιμότητας. Σενάριο που, σύμφωνα με παράγοντες της αγοράς, δεν πρέπει να θεωρείται απίθανο, καθώς αρχίζουν σταδιακά να κάνουν την εμφάνισή τους στον κλάδο οι συνέπειες της κρίσης. Mέχρι στιγμής, πάντως, αυτό που παρατηρείται είναι οι καταναλωτές να στρέφονται στα εμφιαλωμένα νερά ιδιωτικής ετικέτας και να γυρίζουν την πλάτη τους σε πιο ακριβές επιλογές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας ερευνών AC Nielsen, τα εμφιαλωμένα νερά ιδιωτικής ετικέτας το 2009 κέρδισαν σημαντικό έδαφος έναντι των ανταγωνιστών, καθώς πέτυχαν να υπερδιπλασιάσουν το μερίδιό τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ στο 9,7% από 4,4% το 2008, ενώ η Coca Cola 3E (Αύρα) και η Pepsico ΗΒΗ (Λουτράκι) είδαν τα μερίδιά τους να μειώνονται στο 7,3% και 6,2%, αντίστοιχα.

Οι υπόλοιποι παίκτες που κρατούν και τα ηνία στον χώρο, όπως η Χήτος, η Βίκος και η Nestle, αθροιστικά έχασαν σε πωλήσεις, ωστόσο κατάφεραν να διατηρήσουν τα μερίδιά τους σε υψηλά νούμερα. Ενδεικτικά, πέρυσι τον Νοέμβριο το μερίδιο της Βίκος διαμορφώθηκε σε 20,7%, της Χήτος (Ζαγόρι) σε 19,3% και της Nestle (Κορπή) σε 9%. Την ίδια ώρα, έντονος είναι ο προβληματισμός αναφορικά με το νέο πακέτο φορολογικών μέτρων που ανακοίνωσε πριν από μερικά 24ωρα η κυβέρνηση, και κυρίως για τη δεύτερη διαδοχική αύξηση στη βενζίνη που αναμένεται να επιβαρύνει υπέρογκα το μεταφορικό κόστος. Αυτό, όμως, που κυριολεκτικά ανησυχεί τις διοικήσεις των εταιρειών είναι η αντίδραση των καταναλωτών στη συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος και στην εξασθένηση της αγοραστικής δύναμης.

«Δεν μπορείς να γνωρίζεις πώς θα αντιδράσει ο καταναλωτής και ποια συμπεριφορά θα έχει απέναντι στα ισχυρά σήματα και στα προϊόντα ιδιωτικής ετικέτας, ακόμη και αν θα συνεχίσει να καταναλώνει εμφιαλωμένο νερό», αναφέρει χαρακτηριστικά άνθρωπος του χώρου. Στην πλειονότητά τους, πάντως, οι επαγγελματίες του κλάδου συμφωνούν πως η περίοδος των «παχιών αγελάδων» και τα διψήφια ποσοστά ανάπτυξης ανήκουν οριστικά στο παρελθόν. Τα σύννεφα είχαν αρχίσει να πυκνώνουν από το 2009, όταν μετά από 18 χρόνια ανάπτυξης με διψήφιους ρυθμούς, η αγορά αυξήθηκε μόλις κατά 2%. Μάλιστα, ένα χρόνο πριν είχε ξεπεράσει το 13%, φθάνοντας στο 13,8%. Η «καθίζηση» της ζήτησης σε εστιατόρια, καφετέριες και μπαρ (κρύα αγορά) και η μείωση της τουριστικής κίνησης, πέραν του ότι έπληξαν τις πωλήσεις και τραυμάτισαν τα κέρδη, έδωσε τέλος και σε δρομολογημένες συμφωνίες.

Μια τέτοια συνεργασία που πάγωσε οριστικά ήταν αυτή μεταξύ ΕΥΑΘ και Μαλαματίνα για την από κοινού παραγωγή επιτραπέζιου νερού. Το σχέδιο που εκπονήθηκε την άνοιξη του 2008 προέβλεπε επενδύσεις ύψους 8 εκατ. ευρώ για την κατασκευή μονάδας εμφιάλωσης επιτραπέζιου νερού στις πηγές Αραβυσσού του Νομού Πέλλας, όπου υπάρχει το αντλιοστάσιο της ΕΥΑΘ, ενώ στην κοινή εταιρεία η ΕΥΑΘ θα κατείχε πλειοψηφικό ποσοστό. Το δυσμενές περιβάλλον εκτιμάται πως θα πιέσει κυρίως τις μικρότερες εταιρείες που βρίσκονται ήδη στο «κόκκινο» και αδυνατούν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Ένας κύκλος συγκέντρωσης είναι πολύ πιθανόν να συμβεί, καθώς όπως λέγεται στην αγορά «οι 65 εταιρείες εμφιάλωσης που δραστηριοποιούνται σήμερα είναι πολλές για τα όρια της ελληνικής». Το σίγουρο είναι πως οι εταιρείες δεν θα μείνουν με σταυρωμένα τα χέρια, αλλά θα προσπαθήσουν να συγκρατήσουν όσο μπορούν την υποχώρηση της κατανάλωσης και να ενισχύσουν τα μερίδιά τους.

Η μάχη αναμένεται σκληρή, με τις εταιρείες να δίνουν έμφαση στην προώθηση μεγαλύτερων και οικονομικότερων συσκευασιών, για να τονώσουν την κατανάλωση στο σπίτι, αλλά και στους ψύκτες εμφιαλωμένου νερού για τους χώρους εργασίας. Κανονικά, επίσης, θα συνεχίσουν τις προωθητικές ενέργειες στα ράφια των σούπερ μάρκετ, όπου σταδιακά μετατοπίζεται η κατανάλωση. Σε αυτό το κανάλι, αναμένεται περαιτέρω όξυνση του ανταγωνισμού, καθώς σημαντικοί παίκτες, όπως η Pepsico ΗΒΗ, ετοιμάζουν να κυκλοφορήσουν νέα προϊόντα σε προσιτές τιμές. Όπως έχει γνωστοποιήσει η διοίκησή της, η εταιρεία δρομολογεί τη δημιουργία ιδιόκτητης μονάδας παραγωγής εμφιαλωμένου νερού, με στόχο την είσοδό της στο φθηνό εμφιαλωμένο νερό. Σε πρώτη φάση προγραμματίζεται να διατεθούν κεφάλαια ύψους 12 εκατ. ευρώ για την αγορά γης, την ανέγερση του εργοστασίου, καθώς και την εγκατάσταση των γραμμών παραγωγής.

Ήδη, έχουν εντοπιστεί τρεις γεωγραφικές περιοχές στην περιοχή της Βορειοδυτικής Ελλάδας, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν τα κατάλληλα μέρη για την ανέγερση των εγκαταστάσεων. Στόχος της εταιρείας είναι να παράγει «φθηνό» εμφιαλωμένο νερό, το οποίο θα λειτουργήσει ως «κράχτης» για την περαιτέρω διείσδυσή της στην αγορά του νερού. Φρένο πάτησαν πέρυσι οι πωλήσεις εμφιαλωμένου νερού και στα σούπερ μάρκετ. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την εταιρεία AC Nielsen, η αγορά του εμφιαλωμένου νερού στα ράφια των σούπερ μάρκετ (δεν περιλαμβάνονται οι πωλήσεις σε Aldi και Lidl) κατά την περσινή χρήση ενισχύθηκε σε αξία κατά 3% και «άγγιξαν» τα 50 εκατ. ευρώ έναντι 53,4 εκατ. ευρώ το 2008, ενώ οι πωλήσεις σε ποσότητες ενισχύθηκαν 6% και έφθασαν σε 206,544 λίτρα έναντι 195,218 λίτρα το 2008. Όσον αφορά στο 2010, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται, «η οποιαδήποτε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη λόγω της ρευστότητας που κυριαρχεί σε όλο το φάσμα της οικονομίας». Πάντως, και φέτος ο τουρισμός αναμένεται να παίξει καθοριστικό ρόλο στην πορεία της αγοράς.