Η Χιλή, όπου διεξάγεται την Κυριακή ο δεύτερος γύρος των προεδρικών εκλογών, χαρακτηρίζεται μετά τη δεκαετία του 1990 πόλος πολιτικής σταθερότητας και οικονομικού δυναμισμού στη Λατινική Αμερική, έπειτα από 17 χρόνια υπό τον ζυγό της στρατιωτικής δικτατορίας του Αουγκούστο Πινοτσέτ.
Από τον Πινοτσέτ στην Μπατσελέτ
Την 11η Σεπτεμβρίου 1973, ο στρατηγός Πινοτσέτ ανατρέπει τον Σαλβαδόρ Αλιέντε, τον πρώτο μαρξιστή πολιτικό που εξελέγη το 1970 πρόεδρος της Χιλής. Περικυκλωμένος από τους πραξικοπηματίες, ο Αλιέντε αυτοκτονεί, κατά την επίσημη εκδοχή των γεγονότων, μέσα στο προεδρικό μέγαρο Λα Μονέδα.
Ο Πινοτσέτ διοικεί κατόπιν ένα στρατιωτικό καθεστώς με σιδηρά πυγμή για 17 χρόνια. Μετά την ήττα του στο δημοψήφισμα του 1988, παραδίδει την εξουσία, το 1990, στον χριστιανοδημοκράτη Πατρίσιο Έλγουιν, εκλεγμένο δημοκρατικά, όμως παραμένει επικεφαλής των ένοπλων δυνάμεων μέχρι το 1998.
Πεθαίνει το 2006, χωρίς να δικαστεί ποτέ για τα εγκλήματα του καθεστώτος του, στα χέρια του οποίου έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 3.200 άνθρωποι και πάνω από 38.000 άλλοι βασανίστηκαν, ανάμεσά τους και η απερχόμενη πρόεδρος, η σοσιαλίστρια Μισέλ Μπατσελέτ. Το 2006, η Μπατσελέτ γίνεται η πρώτη γυναίκα που αναλαμβάνει την προεδρία της χώρας. Επανεκλέγεται το 2013. Δεν μπορούσε να είναι υποψήφια φέτος, αφού το Σύνταγμα της Χιλής απαγορεύει τις συναπτές προεδρικές θητείες.
Δεκαεπτά χρόνια μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας, η Χιλή παραμένει μια υπερσυντηρητική χώρα: το διαζύγιο δεν νομιμοποιήθηκε παρά το 2004, ενώ η άμβλωση, μόνο αν διατρέχει σοβαρό κίνδυνο η υγεία ή η ζωή της μητέρας, μόλις τον Σεπτέμβριο.
Εργαστήρι των νεοφιλελεύθερων
Ο Πινοτσέτ εφαρμόζει νεοφιλελεύθερες συνταγές: ιδιωτικοποιεί την υγεία, την παιδεία, τις συντάξεις, το σύστημα κοινωνικών ασφαλίσεων αναλαμβάνει ο Χοσέ Πινιέρα, ο αδελφός του δισεκατομμυριούχου Σεμπαστιάν Πινιέρα, του κεντροδεξιού πολιτικού ο οποίος θεωρείται φαβορί της σημερινής αναμέτρησης με τον σοσιαλιστή υποψήφιο Αλεχάντρο Γκιγιέ, δημοσιογράφο και νέο στην πολιτική.
Η Χιλή στρέφεται στις εξαγωγές και γίνεται τη δεκαετία του 1980 η χώρα της Λατινικής Αμερικής που προσελκύει τις περισσότερες ξένες επενδύσεις.
Η άλλη πλευρά του «χιλιανικού θαύματος» είναι η πολιτική των «θεραπειών σοκ»: πάγωμα μισθών, ραγδαία αύξηση της ανεργίας και της φτώχειας.
Επιβράδυνση της ανάπτυξης λόγω χαλκού
Κατά την κεντρική τράπεζα της χώρας, η ανάπτυξη στη Χιλή το 2017 θα είναι η πιο χαμηλή την τελευταία οκταετία, επιβραδυνόμενη στο 1,4% του ΑΕΠ εξαιτίας της πτώσης της τιμής του χαλκού. Η χώρα αναμένεται να ωφεληθεί από τη σταδιακή ανάκαμψη των τιμών του μετάλλου αυτού, στην εξόρυξη του οποίου κατατάσσεται πρώτη παγκοσμίως. Κατά τη Cepal, την οικονομική επιτροπή του ΟΗΕ για τη Λατινική Αμερική, η ανάπτυξη θα επιταχυνθεί και θα φθάσει το 2,8% το 2018.
Άλλα προϊόντα της Χιλής: λίθιο, ξυλεία, αγροδιατροφικά είδη, αλιεία, χρυσός, ασήμι, πετρέλαιο.
Στη χώρα των 17,9 εκατομμυρίων κατοίκων το ποσοστό του πληθυσμού που ζει κάτω από το όριο της φτώχειας υποτριπλασιάστηκε μετά το 1990 και περιορίστηκε στο 11,7% το 2016, κατά τις εκτιμήσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Όμως οι ανισότητες παραμένουν, επισήμαινε ο ΟΟΣΑ το 2015: «Η ποιότητα της εκπαίδευσης είναι άνιση και την πρόσβαση στα καλύτερα (ανώτατα εκπαιδευτικά) ιδρύματα εξασφαλίζουν μόνο οι γόνοι των πιο ευκατάστατων οικογενειών».
Η Μισέλ Μπατσελέτ απαγόρευσε την επιλογή φοιτητών και θέσπισε μέτρα για τη μείωση του κόστους και προοδευτικά τη δωρεάν παιδεία σε πανεπιστήμια που επιχορηγούνται από το κράτος. Η μεταρρύθμιση που προώθησε όμως δεν θεωρείται αρκετά γρήγορη, ή τολμηρή, για τους ενδιαφερόμενους: οι διαδηλώσεις των φοιτητών στη Χιλή είναι συχνές και εξαιρετικά ογκώδεις.
Χώρα των σεισμών
Η Χιλή των 756.950 τετραγωνικών χιλιομέτρων εκτείνεται κατά μήκος 4.300 χιλιομέτρων από την έρημο Ατακάμα στον βορρά ως την Ανταρκτική στον νότο, σε μια στενή λωρίδα γης (το πιο πλατύ σημείο της φθάνει τα 350 χλμ.), ανάμεσα στον Ειρηνικό Ωκεανό και την οροσειρά των Άνδεων.
Η πιο σεισμογενής χώρα του κόσμου πλήττεται επίσης συχνά από τσουνάμι, σεισμικά παλιρροϊκά κύματα. Το 1960, η Βαλντίβια ισοπεδώνεται από έναν σεισμό 9,5 βαθμών, τον πιο ισχυρό που έχει καταγραφεί στον κόσμο, ο οποίος θα στοιχίσει τη ζωή σε 5.700 ανθρώπους.
Την 27η Φεβρουαρίου 2010, ένας σεισμός 8,8 βαθμών και το τσουνάμι που ακολουθεί στοιχίζει τη ζωή σε τουλάχιστον 520 ανθρώπους.
Στη Χιλή υπάρχουν επίσης πολλά ενεργά ηφαίστεια.
Επίγειος παράδεισος για τους αστρονόμους
Χάρη στον καθαρό ουρανό για μεγάλο μέρος του χρόνου καθώς και τα ξηρά, ψυχρά ρεύματα ανέμου, το βόρειο τμήμα της Χιλής φιλοξενεί τα σημαντικότερα τηλεσκόπια του κόσμου και το Σαντιάγο ελπίζει ότι θα φιλοξενεί το 70% των αστρονομικών υποδομών όλου του πλανήτη μέχρι το 2020. Η κατασκευή του μεγαλύτερου τηλεσκοπίου παγκοσμίως, του ELT, ξεκίνησε τον Μάιο του 2017 στην έρημο Ατακάμα, υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Νότιου Αστεροσκοπείου (ESO).
