Του Κώστα Μπετινάκη

Βυθισμένη στο χάος, με τις ελλείψεις σε βασικά αγαθά να αυξάνονται συνεχώς, η Λιβύη συνεχίζει να βαδίζει στο μονοπάτι της πολιτικής αβεβαιότητας, μετρώντας καθημερινά τους νεκρούς της.

Η επέμβαση του ΝΑΤΟ έβγαλε από το παιχνίδι του «μαύρου χρυσού» τον Μουαμάρ Καντάφι, απομακρύνοντας ταυτόχρονα τον μοναδικό στέρεο λίθο ενός εύθραυστου οικοδομήματος, που στέγαζε μέσα του για δεκαετίες τις φιλίες και τις έριδες αντίπαλων φατριών. Δεκάδες φύλαρχοι έκλεισαν την «πόρτα» στη μεταβατική κυβέρνηση και όρισαν τη δική τους σφαίρα επιρροής, την οποία και συνεχίζουν να προασπίζονται με τη δύναμη των όπλων.

Το διεθνές αεροδρόμιο της Τρίπολης μετατρέπεται σε ερείπια, πρεσβείες κατεβάζουν ρολά και πολεμικά πλοία απομακρύνουν ξένους υπηκόους εν μέσω πολεμικού σκηνικού. Αυτές είναι οι εικόνες που ακολούθησαν τη δολοφονία του Αμερικανού αξιωματούχου στη Βεγγάζη και τις αγοραπωλησίες πετρελαίου με τη Βόρεια Κορέα χωρίς την έγκριση της κεντρικής κυβέρνησης.

 

Το BBC είχε να ασχοληθεί με τη Λιβύη από το 2012 και τις εκλογές. Τι είχε ακολουθήσει; Ο πόλεμος για τον έλεγχο των διυλιστηρίων, το λαθρεμπόριο της λιβυκής παραγωγής πετρελαίου και η διαμάχη των φατριών για τον έλεγχο της εξουσίας. Έτσι, μόλις πριν από έναν μήνα, ένα αφιέρωμα 45 δευτερολέπτων του ΒΒC ανέφερε: «Γιατί τόση παρανομία στη Λιβύη;».

«Αναρχία επικράτησε στη χώρα μετά την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι, με ένοπλες ομάδες να προσπαθούν να καταλάβουν την εξουσία» πρόσθεσε το βρετανικό τηλεοπτικό δίκτυο, αναλύοντας στη συνέχεια την υφιστάμενη κατάσταση στο αφρικανικό κράτος.

«Οι περισσότερες πρεσβείες των δυτικών χωρών έχουν αδειάσει και έχουν εκδοθεί οδηγίες οι ξένοι πολίτες να εγκαταλείψουν τη χώρα. Όχι όμως από το αεροδρόμιο της Τρίπολης, όπου διεξάγονται μάχες εδώ και μία εβδομάδα. Φρεγάτα του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού παρέλαβε 188 ξένους (και Έλληνες πολίτες) από τη Λιβύη. Φρεγάτα του βρετανικού ναυτικού φυγάδεψε 110 πολίτες στη Μάλτα. Αμερικανοί πεζοναύτες συνόδεψαν Αμερικανούς πολίτες που εγκατέλειψαν τη Λιβύη οδικώς στην Τυνησία» επεσήμανε.

Ο ρόλος του ΝΑΤΟ στην κρίση

Η αναγκαστική αποχώρηση των δυτικών διπλωματών και πολιτών από τη Λιβύη, που γνωρίζει ένα αβέβαιο μέλλον, εντάσσεται σε μια γενικότερη αναταραχή στην Εγγύς και Μέση Ανατολή. Μια εκρηκτική κατάσταση που οδηγεί στη δημιουργία ενός πολεμικού θεάτρου, με σκηνικά σε μια πολύ ευρύτερη περιοχή: από την Τρίπολη μέσω Βεγγάζης στο Κάιρο, την Αλεξάνδρεια, τη Γάζα και από το Χαλέπι της Συρίας στη Μοσούλη του Ιράκ.

Οι στενοί εταίροι του ΝΑΤΟ, όπως η Τουρκία, αλλά και το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία, έχουν τώρα διασυνδέσεις σε ξεχωριστές οπλισμένες φράξιες στον εμφύλιο της Λιβύης, ενός αιματηρού πολέμου ανάμεσα στους οπαδούς του υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ στρατηγού Χαλίφα Χιφτάρ και τους υποστηριζόμενους από το Κατάρ ένοπλους αντάρτες.

Αλλά οι δυτικοί πολίτες ελάχιστα γνωρίζουν για τα δεινά που αντιμετωπίζουν οι κάτοικοι περιοχών της βόρειας Αφρικής, της Παλαιστίνης, της Συρίας και του Ιράκ, επειδή οι πληροφορίες ελέγχονται αυστηρά από τα Μέσα που υποστηρίζουν τις αμερικανο-νατοϊκής έμπνευσης επιχειρήσεις εναντίον των αραβικών λαών. Κι όμως, ο εμφύλιος στη Λιβύη σχετίζεται με τον εγκληματικό πόλεμο εναντίον του λαού της Παλαιστίνης και ειδικότερα των κατοίκων της Γάζας. Πόσοι θυμούνται πως πριν από τρία χρόνια είχε επίσημα ανακοινωθεί με τυμπανοκρουσίες ότι τερματίστηκε μια από τις πλέον επιτυχημένες επιχειρήσεις στην ιστορία του ΝΑΤΟ («one of the most successful in NATO history»).

Εξάλλου, τα πρώτα τους βήματα οι «πρόδρομοι» της αλ Κάιντα τα έκαναν με αμερικανικά όπλα, όταν οι Μουτζαχεντίν πολεμούσαν τους Σοβιετικούς στο Αφγανιστάν. Το ίδιο συνέβη και με τους μαχητές της ISIL στη Συρία, οι οποίοι ξεκίνησαν τη δράση τους ως μέσο πίεσης για την ανατροπή του προέδρου Άσαντ. Σήμερα, όμως, οι ένοπλες αυτές ομάδες είναι πλέον ανεξέλεγκτες.

Ερωτήματα χωρίς απάντηση

Έτσι, οι εκκλήσεις του ΟΗΕ και της Αφρικανικής Ένωσης για ξένη παρέμβαση και την αποκατάσταση της ειρήνης στη Λιβύη πού απευθύνονται; Είναι δυνατόν τα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, όπου κυριαρχούν οι δυνάμεις που αποτελούν το ΝΑΤΟ, να δημιουργήσουν ειρηνευτική δύναμη παρέμβασης στη Λιβύη για να αφοπλιστούν οι ομάδες που εξόπλισε το Βορειοατλαντικό Σύμφωνο;

Η εξέγερση του 2011 στη Λιβύη κάθε άλλο παρά ειρηνική υπήρξε. Με μία διαφορά: οι δυνάμεις του Καντάφι ουδέποτε είχαν για στόχους πολίτες, ενώ αντίθετα οι τότε αντικαθεστωτικοί δεν επιδείκνυαν έλεος στους οπαδούς του. Και αντίθετα με το αναμενόμενο, η επέμβαση του ΝΑΤΟ δεν έγινε για την προστασία των αμάχων, αλλά αποκλειστικά για την ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι, με κάθε κόστος. Ακόμη κι αν το πλήρωσαν ακριβά οι Λίβυοι πολίτες.

Οι δυτικοί σχολιαστές εξήραν την επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Λιβύη ως «ανθρωπιστική επιτυχία, επειδή βοήθησε να καταργηθεί το δικτατορικό καθεστώς του Καντάφι, παραλείποντας τις περισσότερες φορές τα όσα τραγικά συνέβησαν και οδήγησαν στον θάνατό του. Τα πράγματα, όμως, άρχισαν να παίρνουν διαφορετική τροπή μετά την επίθεση στη Βεγγάζη και την άγρια δολοφονία του Αμερικανού πρέσβη Κρίστοφερ Στίβενς.

Στην περίπτωση της Λιβύης δεν υπήρξε ανάλογο των «χρωματιστών επαναστάσεων» με διαδηλώσεις και βίαιη καταστολή από τις κυβερνητικές δυνάμεις. Τα Ηνωμένα Έθνη αλλά και η Διεθνής Αμνηστία έδωσαν στη δημοσιότητα ντοκουμέντα που δείχνουν ότι και στις τέσσερις πόλεις της Λιβύης όπου είχαν ξεσπάσει εξεγέρσεις στα μέσα Φεβρουαρίου του 2011 (Βεγγάζη, Αλ Μπάιντα, Τρίπολη και Μισράτα) οι βιαιότητες προκλήθηκαν από τους αντικαθεστωτικούς. Η κυβέρνηση τότε είχε αντιδράσει εναντίον των ανταρτικών ενεργειών, αλλά χωρίς να επιτεθεί σε πολίτες, όπως μετέδιδαν τότε -διαστρεβλώνοντας την αλήθεια- τα δυτικά Μέσα, για να δώσουν άλλοθι στην κατοπινή ΝΑΤΟϊκή επέμβαση.

Χαρακτηριστικό ήταν πως τα δυτικά Μέσα μετέδιδαν ότι υπήρχαν 2.000 νεκροί στη Βεγγάζη εκείνη την περίοδο, ενώ η οργάνωση Human Rights Watch (HRW) είχε δώσει αργότερα ντοκουμέντα που ανέφεραν ότι είχαν σκοτωθεί 233 άνθρωποι σε ολόκληρη τη Λιβύη. Η ίδια οργάνωση ανακοίνωσε ότι στην επίθεση των κυβερνητικών (τότε ακόμη) δυνάμεων για την ανακατάληψη της Mισράτα -πόλης 400.000 κατοίκων- σκοτώθηκαν 257 άνθρωποι και τραυματίστηκαν 949, ανάμεσά τους μόλις 30 γυναικόπαιδα. Τα συμπεράσματα της HRW ήταν πως οι δυνάμεις του Καντάφι είχαν αποκλειστικό στόχο τους εξεγερμένους αντικαθεστωτικούς.

Όταν το ΝΑΤΟ είχε επέμβει στα μέσα Μαρτίου του 2011 ο Καντάφι είχε πάλι υπό τον έλεγχό του το μεγαλύτερο μέρος της χώρας και οι αντικαθεστωτικοί υποχωρούσαν προς την Αίγυπτο. Η εξέγερση τελείωνε μόλις έξι εβδομάδες από την έναρξή της, με σύνολο νεκρών που δεν έφθανε τους 1.000, ανάμεσά τους στρατιώτες, αντάρτες και πολίτες που είχαν βρεθεί σε διασταυρούμενα πυρά. Ύστερα από την επέμβαση του ΝΑΤΟ για την ενίσχυση των αντικαθεστωτικών, προστέθηκαν άλλοι 7.000 νεκροί, ενώ μετά την επικράτηση των αντικανταφικών ξεκίνησε μαζική εξόντωση και διωγμός σε περισσότερες από 30.000 που θεωρήθηκαν φίλοι του ανατραπέντος καθεστώτος (οι περισσότεροι Τουαρέγκ που κατηγορήθηκαν ως «μισθοφόροι» του Καντάφι). Η ειρωνεία ήταν πως παρόμοιοι φυλετικοί και εθνοτικοί διωγμοί ουδέποτε είχαν σημειωθεί επί Καντάφι.

Αντίθετα, ριζοσπαστικές ισλαμικές ομάδες που δεν είχαν κατορθώσει να σηκώσουν κεφάλι επί Καντάφι και πρωτοστάτησαν στην εξέγερση, για να ενισχυθούν από το ΝΑΤΟ, όταν πήραν στα χέρια τους την κατάσταση, έδειξαν το αληθινό τους πρόσωπο. Φάνηκε στην περίπτωση της επίθεσης στο αμερικανικό προξενείο στη Βεγγάζη. Αλλά από εκείνη τη στιγμή έως πολύ πρόσφατα υπήρξε σιγή ιχθύος από τα δυτικά Μέσα, ώσπου η κατάσταση έφυγε εντελώς από τον έλεγχο της εκλεγμένης κυβέρνησης. Η λιβυκή μετακανταφική εθνοσυνέλευση αναγκάστηκε σήμερα να συνεδριάσει σε ξενοδοχείο… με όσους από τους βουλευτές κατόρθωσαν να παρευρεθούν, χωρίς να μπορεί να πάρει κάποια απόφαση, μην έχοντας αξιόμαχο στρατό να την εφαρμόσει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: #Βεγγάζη #Καντάφι #Λιβύη #ΝΑΤΟ #πρεσβεία #φατρίες #φυλές