Σήμερα συμπληρώνονται 55 χρόνια από την ημέρα που άρχισε να κατασκευάζεται το Τείχος του Βερολίνου. Μπορεί το Τείχος να μην υπάρχει πλέον, αλλά τα κομμάτια του παραμένουν περιζήτητο σουβενίρ.
Οι Δυτικοί το ονόμασαν «Τείχος του Αίσχους». Χτίστηκε το 1961 από τις αρχές της Ανατολικής Γερμανίας για να συγκρατήσει τη φυγή των κατοίκων της προς τη Δύση και γκρεμίστηκε από τους Βερολινέζους και των δύο πλευρών στις 9 Νοεμβρίου 1989. Υπήρξε το κατ’ εξοχήν σύμβολο του «Ψυχρού Πολέμου» μεταξύ «δημοκρατικής» Δύσης και της «κομμουνιστικής» Ανατολής.
“Είναι σαν να αγγίζεις ένα κομμάτι ιστορία” λέει με ενθουσιασμό η Σάρα, κρατώντας πλαστικοποιημένα θραύσματα του Τείχους σε ένα κατάστημα αναμνηστικών στο κέντρο του Βερολίνου. Η νεαρή από τη Σουηδία επισκέπτεται τη γερμανική πρωτεύουσα μαζί με τη μητέρα της και περιδιαβαίνει τη φημισμένη “Λεωφόρο υπό τας φιλύρας” (Unter den Linden) στην καρδιά του παλαιού Ανατολικού Βερολίνου, ψάχνοντας ένα συμβολικό ενθύμιο. Τί καλύτερο από μερικά κομμάτια του Τείχους; Τυλίγονται σαν πολύτιμα διαμάντια, στοιχίζουν από 6,99 έως 23,99 ευρώ.
Μετά τα αναμνηστικά μαγνητάκια για το ψυγείο, τα μικρά “κομμάτια ιστορίας” αποτελούν το δημοφιλέστερο σουβενίρ από τη γερμανική πρωτεύουσα κι ας έχουν περάσει δεκαετίες από την πτώση του Τείχους και την κατάρρευση της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας.
“Ο ένας στους πέντε θέλει να αγοράσει κάτι που έχει σχέση με το Τείχος” λέει ο Βίλαντ Γκίμπελ, διευθυντής αλυσίδας βιβλιοπωλείων και του online καταστήματος Berlin Story, που διαθέτει κάθε είδους βερολινέζικα σουβενίρ. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της Deutsche Welle, ο Γκίμπελ υποστηρίζει ότι μόνο τα θραύσματα του Τειχους κάνουν τζίρο εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ και μάλιστα οι πωλήσεις αυξάνονται όταν πλησιάζει η 9η Νοεμβρίου, επέτειος στην οποία εορτάζεται η πτώση του Τείχους. Ο Γκίμπελ αυτοαποκαλείται “ο μεγαλύτερος πωλητής θραυσμάτων του Τείχους παγκοσμίως”. Στην ιστοσελίδα του προσφέρει μάλιστα και ολόκληρες τσιμεντένιες πλάκες, που ζυγίζουν τόνους και χρεώνονται από 7.000 μέχρι 12.000 ευρώ.
Τεμαχίζοντας το …Τείχος
Πόσο αυθεντικά είναι τα αναμνηστικά θραύσματα του Τείχους; Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των ειδικών, από την πτώση του Τείχους μέχρι σήμερα έχουν πωληθεί συνολικά 360 μεγάλα κομμάτια, κάτι που αντιστοιχεί σε ένα …χιλιόμετρο Τείχους.
Θεωρητικά απομένουν άλλα 154 χιλιόμετρα, αλλά με την κατάρρευση της Ανατολικής Γερμανίας μεγάλα τμήματα του Τείχους κατεδαφίστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικά υλικά, ενώ άλλα απλώς πετάχτηκαν στα σκουπίδια ή διαμοιράστηκαν χωρίς να έχει γίνει σχετική καταγραφή. Υπολογίζεται ότι 241 μεγάλα κομμάτια του Τείχους έχουν μεταφερθεί για να εκτεθούν σε 146 διαφορετικούς προορισμούς σε όλον τον κόσμο, μεταξύ των οποίων 57 τοποθεσίες στις ΗΠΑ. Ιδιαίτερα προσοδοφόρα ήταν η καλλιτεχνική παρέμβαση που αποτόλμησαν πέντε σοβιετικοί καλλιτέχνες το 1990: ζωγράφισαν 100 τσιμεντένιες πλάκες του Τείχους και τις πούλησαν σε αμερικανό συλλέκτη για εκατοντάδες χιλιάδες δολάρια…
Πόσο αυθεντικά είναι τα “γνήσια” κομμάτια Τείχους;
Όσο περνάνε τα χρόνια, τόσο πιο επιτακτικά προβάλλει το ερώτημα για την αυθεντικότητα όλων αυτών των αναμνηστικών. Όπως επισημαίνει ο ιστορικός Ρόνι Χάιντενραιχ “σε τελική ανάλυση η αγορά αναμνηστικών είναι θέμα εμπιστοσύνης. Είναι σαν να αγοράζεις θρησκευτικά κειμήλια, προέχει η πίστη και όχι η πιστοποιημένη αυθεντικότητα”.
Επιμέλεια: Κώστας Μπετινάκης
