Δέκα ημέρες πριν από την τουρκική εισβολή στη βόρειο Συρία, ο Μαχμούντ Ισά, 37 ετών, δίδασκε αγγλικά σε κάποιο σχολείο στην πόλη Ρας αλ Αΐν. Πρόκειται για μία αραβοκουρδική πόλη σχεδόν πάνω στα σύνορα με την Τουρκία. Σήμερα, 10 ημέρες μετά, τρώει ένα μπολ ρύζι ποτισμένο με λίγη σάλτσα ντομάτας. Το μπολ είναι πλαστικό και αυτός ζει κάτω από ένα τολ σε μία αποθήκη των κουρδικών ενόπλων δυνάμεων του βορείου Ιράκ. Η αποθήκη αυτή βρίσκεται σε ένα χωριό χαμένο στους μαιάνδρους που σχηματίζουν οι λόφοι που έχουν κατακαεί από τις βόμβες μεταξύ Ιράκ και Συρίας.
Πριν από 10 ημέρες λοιπόν, οι τουρκικές βόμβες άρχισαν να πέφτουν κοντά στο σπίτι του στη Ρας αλ Αΐν και
ξαφνικά συμμορίες ολόκληρες από ισλαμιστές μισθοφόρους της Άγκυρας πέρασαν τα σύνορα. Οι εικόνες των εγκλημάτων τους, το πώς ταπείνωναν τους Κούρδους και τους Άραβες της Συρίας, οι εκτελέσεις με συνοπτικές διαδικασίες ανθρώπων έσπειραν τον τρόμο.
Πήρε των ομματιών του λοιπόν, όπως έκαναν και άλλοι 300.000 περίπου Σύροι, Κούρδοι στην πλειονότητά τους που ζουν στα βόρεια της χώρας. Ο Μαχμούντ περιπλανήθηκε από πόλη σε πόλη έως ότου πάρει μία απόφαση. «Στη Συρία με το καθεστώς του Άσαντ στη Δαμασκό, τους Τούρκους και τους ισλαμιστές του Χαλιφάτου που θα εκμεταλλευτεί την κατάσταση για να επανέλθει δεν μπορεί πια κανείς να κάνει τίποτα απολύτως. Είναι καλύτερα να αντιμετωπίσει τις αβεβαιότητες της εξορίας». Ο Μαχμούντ είδε τη χώρα του να του κλείνει την πόρτα και να τον παγιδεύει. Να παγιδεύει τον ίδιο, τη γυναίκα του και τα παιδιά του, τα οποία είναι νεότερα από την ηλικία του πολέμου στη Συρία. Τι ζωή θα είχαν; Έπρεπε να φύγει.
Έτσι ο δάσκαλος των αγγλικών πήρε τον δρόμο για τα σύνορα ακολουθώντας τις στέπες, όπου τίποτα δεν φυτρώνει εκτός από πανύψηλες κολόνες μαύρου καπνού οι οποίες καταδεικνύουν τα διάφορα παράνομα διυλιστήρια που λειτουργούν κρυφά από τους λαθρέμπορους καυσίμων. Ναι, η στέπα της Συρίας είναι γεμάτη από τέτοια μικρά παράνομα βρόμικα διυλιστήρια πετρελαίου που διυλίζουν τη βενζίνη και το diesel, ώστε να το προμηθευτούν οι λαθρέμποροι και να το περάσουν στην αγορά. Δουλεύουν κυρίως το βράδυ, καθώς το σκοτάδι είναι σύμμαχος για τις κινήσεις των λαθρεμπόρων.
Μαζί με εκατοντάδες άλλους, ο Μαχμούντ, παίρνοντας στα χέρια του τη μοίρα της φαμίλιας του, εμπιστεύθηκε τους Βεδουίνους της φυλής των Σαμάρ, κάποτε κτηνοτρόφους που μεγάλωναν καμήλες. Τώρα πια που οι καμήλες δεν έχουν κανέναν λόγο να υπάρχουν διαδραματίζουν τον ρόλο του διακινητή-οδηγού πάνω στη συνοριακή γραμμή για 750 δολάρια το κεφάλι ή 675 ευρώ. Είναι αυτοί οι Βεδουίνοι που οδήγησαν την οικογένεια του δασκάλου των αγγλικών πάνω στην πλάτη μουλαριών προς τις θέσεις των Κούρδων Πεσμεργκά του βορείου Ιράκ. Εκεί τους περίμεναν οι πολιτοφύλακες που τους υποδέχθηκαν μαζί με δεκάδες άλλες οικογένειες Κούρδων από τη Συρία. Εκείνο το βράδυ ο αριθμός τους ανερχόταν σε 1.000 ψυχές. Στις 22 του Οκτώβρη ήταν 1.200. Μέχρι εκείνη την ώρα είχαν περάσει τα σύνορα 7.100 Κούρδοι πρόσφυγες προς τις γραμμές των Κούρδων Πεσμεργκά στο βόρειο Ιράκ.
Ο Μαχμούντ θυμάται: το 2013, όταν κουμάντο στην περιοχή όπου βρίσκεται η πόλη του, το Ρας αλ Αΐν, έκανε η αλ Νόρσα (η συριακή εκδοχή της αλ Κάιντα), είχε αναγκαστεί να εγκαταλείψει και πάλι το σπίτι του. Ξαναγύρισε όταν οι σύντροφοι, ναι οι «σύντροφοι», δηλαδή οι Κούρδοι πολιτοφύλακες του YPG που έτσι αποκαλούν ο ένας τον άλλον διατηρώντας την παλιά μαρξιστική λενινιστική κληρονομιά του κινήματος, εξεδίωξαν τους τζιχαντιστές από τις συνοριακές πόλεις της Συρίας.
Είναι αυτοί οι σύντροφοι που στην Τουρκία τούς αποκαλούν συμμορίτες και τρομοκράτες. Είναι οι Κούρδοι μαχητές.
Σχεδόν τίποτα δεν άλλαξε από το 2013. Οι εισβολείς από την Τουρκία έχουν ακριβώς τις ίδιες φάτσες, τις ίδιες γενειάδες, κραυγάζουν τα ίδια συνθήματα με τους ισλαμιστές. Επιδίδονται στις ίδιες βαρβαρότητες. Έχουν την ίδια μανία να ταπεινώνουν τους ανθρώπους. Διακατέχονται από τα ίδια επιθετικά βίτσια. Είναι τόσο περίεργο που ο εχθρός του χθες, ο τζιχαντιστής του Χαλιφάτου, μοιάζει τόσο πολύ με τον εχθρό του σήμερα, τον μισθοφόρο από την Τουρκία. Η μόνη διαφορά είναι πως αυτός ο μισθοφόρος υποστηρίζεται από πυροβολικό και από την αεροπορία και έχει στη διάθεσή του όπλα κατασκευασμένα στις χώρες του ΝΑΤΟ.
Δεν υπάρχει άλλος δρόμος από την εξορία
«Κάθε νύχτα ο αριθμός των σκιών που περνούν τα σύνορα είναι μεγαλύτερος. Ακολουθούν σιωπηλά τους λαθρέμπορους. Η τουρκική εισβολή και η επιστροφή του στρατού της Δαμασκού, ο φόβος, οι ένοπλες συμμορίες ισλαμιστών που υποστηρίζονται από την Τουρκία, όλα αυτά δεν αφήνουν κανένα περιθώριο στους πολίτες της βορείου Συρίας παρά να πάρουν τον δρόμο της εξορίας. Αυτά ισχυρίζεται ο Αμπντουλγουαχάμπ Οουαλίντ Σαλίμ ο οποίος εργάζεται στο ίδρυμα Μπαρζανί, μία ανθρωπιστική οργάνωση η οποία έχει σχέσεις με την ηγεσία του κουρδικού βόρειου Ιράκ.
Την προηγούμενη νύχτα σημειώθηκε ένας πανικός από την πλευρά των Κούρδων Πεσμεργκά. Κατά τη διάρκεια του περάσματος μέσα στη νύχτα πάνω σε μουλάρια των προσφύγων ένα βρέφος έπεσε από τα χέρια της μάνας του και χάθηκε μέσα στις λόχμες σε μια ρεματιά. Ώρες αργότερα τα κλάματα του μωρού οδήγησαν τους Πεσμεργκά που ερευνούσαν την περιοχή στα ίχνη του. Το μωρό σώθηκε. Από το 2014 και τις μαζικές μετατοπίσεις των πληθυσμών λόγω των πολεμικών επιχειρήσεων εναντίον του Ισλαμικού Χαλιφάτου, η ζώνη αυτή στη στέπα και πριν από τα βουνά του βόρειου Ιράκ, είναι γεμάτη από σκυλιά που γυρίζουν αδέσποτα εγκαταλελειμμένα βεβαίως από τα αφεντικά τους, αγρότες ή κτηνοτρόφους, οι οποίοι πήραν των ομματιών τους για να σωθούν. Τα σκυλιά είναι οι μόνιμοι κάτοικοι αυτής της περιοχής, αφού οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν συνεχώς. Από τότε, το 2014, υπάρχει αυτή η τεράστια αποθήκη, αυτό το τολ στο πουθενά, όπου οι πρόσφυγες από τη Συρία καθισμένοι κατάχαμα τρώνε το δεκατιανό τους. Αυτή η δομή υποδοχής στήθηκε τότε από τον Ερυθρό Σταυρό. Τώρα οι υποδομές αυτές αναγκαστικά ενεργοποιούνται και πάλι.
Ο Ουαλίντ Σαλίμ εξηγεί: από την πλευρά της Συρίας οι οικογένειες αυτών των ανθρώπων που βρίσκονται εδώ στο Ιράκ θέλουν να ξέρουν τι συμβαίνει, ζητούν πληροφορίες για τους δικούς τους. Κανείς πια δεν μπορεί να εμποδίσει αυτήν τη γιγαντιαία μετακίνηση πληθυσμών. Οι δημοκρατικές δυνάμεις της Συρίας SFD όπου κυριαρχεί το κουρδικό στοιχείο προσπαθούν όσο μπορούν να κρατήσουν τους Κούρδους της Συρίας κοντά στις περιοχές τους. Για τις κουρδικές αρχές και πολιτοφυλακές το να διατηρηθεί το κουρδικό στοιχείο μέσα στη Συρία αποτελεί το Α και το Ω της στρατηγικής που πρέπει να ακολουθήσουν. Αλλιώς, αν οι Κούρδοι εξαφανιστούν από τη Συρία, τότε όλα θα έχουν χαθεί.
Αντίθετα, για τη Δαμασκό και το καθεστώς του προέδρου Άσαντ, η δραστική μείωση του κουρδικού στοιχείου στο βόρειο Ιράκ είναι στρατηγικός στόχος, ή όπως σημειώνουν κάποιοι έμπειροι πολιτικοί, και ιστορικός στόχος ήδη από το 1970 επί θητείας του πατέρα Άσαντ. Ποτέ η Δαμασκός δεν κατάφερε να ικανοποιήσει αυτούς τους στόχους. Τώρα, υπό τις παρούσες συνθήκες, το ξανασκέφτεται και το επιχειρεί εκ νέου.
«Πρόκειται για το τέλος των Κούρδων της Συρίας» δηλώνει με νόημα ένας από τους πρόσφυγες με καταγωγή από το Ρας αλ Αΐν που διατηρεί την ανωνυμία του. Η πόλη, πάνω στα σύνορα, συμπεριλαμβάνεται στην περίφημη ζώνη ασφαλείας που επεδίωξε και πέτυχε η Τουρκία με βάση τους όρους εκεχειρίας που συμφωνήθηκαν με τους Αμερικανούς και μερικές μέρες αργότερα με τους Ρώσους. Πολύ λίγες και ασήμαντες λεπτομέρειες άλλαξαν μόνο σε αυτές τις δύο συμφωνίες. Για αυτόν λοιπόν τον άνθρωπο, τον μεσήλικα από τη Ρας αλ Αΐν, που πέρασε τα σύνορα προς το Ιράκ με καμιά δεκαριά μέλη της φαμίλιας του, η Τουρκία πρόκειται να πραγματοποιήσει μία επιχείρηση δημογραφικής αλλαγής της βορείου Συρίας.
«Οι Τούρκοι μπήκαν σε αυτές τις πόλεις και περισσότερα από 300.000 άτομα βρίσκονται στους δρόμους της εξορίας. Δεν πρόκειται να σταματήσουν εκεί. Οι Τούρκοι και όχι μόνο αυτοί θέλουν να αδειάσουν τη Συρία από Κούρδους. Οι Άραβες θα γυρίσουν κάποια στιγμή στα σπίτια τους. Για εμάς τους Κούρδους θα είναι αδύνατο». Ο μεσήλικας από τη Ρας αλ Αΐν σηκώνει με το χέρι το ύφασμα στην είσοδο της τέντας κάτω από την οποία έχουν ξαπλώσει τα μέλη της οικογένειάς του έπειτα από πολύωρη πορεία στα σύνορα της Συρίας με το Ιράκ με κατεύθυνση το στρατόπεδο των προσφύγων του Μπαρνταράς.
Πληροφορίες από τη Le Monde
