Ανταπόκριση από Στρασβούργο – Νίκος Ρούσσης
Την Τετάρτη, μετά από συνάντηση με διαπραγματευτές του Συμβουλίου και της Κομισιόν, σχετικά με έναν νέο νόμο για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, οι επικεφαλής ευρωβουλευτές του Κοινοβουλίου εξέδωσαν την ακόλουθη δήλωση.
«Εκφράζουμε τη βαθιά μας απογοήτευση και οργή εκ μέρους των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απροθυμία του Συμβουλίου να συμπεριλάβει το έγκλημα του βιασμού που βασίζεται στην έλλειψη συναίνεσης στη νομοθεσία. Αυτή είναι μια αβάσιμη θέση που δεν θα αποδεχτούν οι γυναίκες της Ευρώπης.
Δεν μπορούμε να έχουμε μια κατάσταση όπου διαφορετικά ελάχιστα πρότυπα δικαιοσύνης ισχύουν για τις γυναίκες σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, εάν επιδιώκουμε πραγματικά να επιτύχουμε μία από τις θεμελιώδεις αρχές μας: την ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών. Για να αναφέρω την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική ισότητα χωρίς ελευθερία από τη βία».
Στη δήλωση σημειώνεται ότι, ορισμένα κράτη μέλη έχουν εκφράσει ανησυχία ως προς τη νομική βάση για να συμπεριληφθεί η νομοθεσία για το έγκλημα του βιασμού βάσει συναίνεσης, ωστόσο εμείς στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είμαστε ενωμένοι και πεπεισμένοι ότι η νομική βάση της “σεξουαλικής εκμετάλλευσης” περιλαμβάνει τον βιασμό.
Ο όρος “σεξουαλική εκμετάλλευση” συμπεριλήφθηκε αρχικά στη Συνθήκη ως νομική βάση για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων. Ωστόσο, δεν μπορεί να νοηθεί μόνο ως ειδικό στοιχείο του αδικήματος της εμπορίας ανθρώπων, διότι το ίδιο το άρθρο 83 παράγραφος 1 αναφέρεται σε τομείς εγκληματικότητας. Η νομική συμβουλή του ίδιου του Συμβουλίου επισημαίνει ότι αυτή η βάση έχει ήδη χρησιμοποιηθεί για μια νομοθεσία που δε σχετίζεται με την εμπορία ανθρώπων: την Οδηγία για τη σεξουαλική κακοποίηση παιδιών.
Αν και αναγνωρίζουμε τη μοναδική ευπάθεια των παιδιών, θα ήταν νομικά λανθασμένο να πούμε ότι δεν υπάρχει νομική βάση για να νομοθετηθεί σε αυτόν τον τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο – σαφώς και υπάρχει. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη κάνουν μια πολιτική επιλογή να μην συμπεριλάβουν τον βιασμό στην οδηγία. Επιπλέον, η συμπερίληψη του βιασμού στον ορισμό της σεξουαλικής εκμετάλλευσης είναι μια νομική έννοια που υπάρχει ήδη τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό επίπεδο.
Το Γλωσσάρι των Ηνωμένων Εθνών για τη Σεξουαλική Εκμετάλλευση και την Κακοποίηση ορίζει τη σεξουαλική εκμετάλλευση ως «οποιαδήποτε πραγματική ή απόπειρα κατάχρησης θέσης ευάλωτης θέσης, διαφορικής δύναμης ή εμπιστοσύνης, για σεξουαλικούς σκοπούς, συμπεριλαμβανομένου, αλλά χωρίς περιορισμό, της χρηματικής, κοινωνικής ή πολιτικής ωφέλειας από τη σεξουαλική εκμετάλλευση άλλου. Σύμφωνα με τη νομική συμβουλή του Συμβουλίου, η έννοια της “σεξουαλικής εκμετάλλευσης” χαρακτηρίζεται από “ένα στοιχείο ουσιαστικά εκμεταλλευτικού χαρακτήρα που σχετίζεται, ιδίως, με την αθέμιτη εκμετάλλευση μιας σεξουαλικής δραστηριότητας που επιβάλλεται σε άτομο σε ευάλωτη κατάσταση”.
Το βασικό στοιχείο φαίνεται να είναι η ευαλωτότητα του θύματος, που είναι ακριβώς ένα από τα στοιχεία του αδικήματος του βιασμού: είναι λόγω της ευαλωτότητάς του που το θύμα υποβάλλεται σε σεξουαλική πράξη χωρίς να έχει δώσει τη συγκατάθεσή του ελεύθερα σε αυτήν.
Μια κατάσταση ευπάθειας μπορεί να προκύψει από συγκεκριμένες συνθήκες, όπως η χρήση εξαναγκασμού, βίας ή απειλής, η εξάρτηση του θύματος από τον δράστη, αλλά μπορεί επίσης να προκύψει από τις δομικές διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι γυναίκες λόγω των άνισων σχέσεων εξουσίας μεταξύ ανδρών και γυναικών.
Υπάρχουν πολλοί ορισμοί του βιασμού εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ωστόσο, η δολοφονία, ένα άλλο από τα πιο σοβαρά εγκλήματα, θεωρείται παγκοσμίως ως σκόπιμη αφαίρεση της ζωής ενός άλλου.
Πώς μπορούμε να δικαιολογήσουμε αυτή τη διαφοροποίηση όταν πρόκειται για βιασμό; Καλούμε για άλλη μια φορά το Συμβούλιο να επανεξετάσει τη θέση του και να συμπεριλάβει το έγκλημα του βιασμού που βασίζεται στην έλλειψη συναίνεσης στο άρθρο 5 της Οδηγίας. Στην ΕΕ, καταδικάζουμε τον βιασμό όταν χρησιμοποιείται ως έγκλημα πολέμου – πρέπει επίσης να είμαστε συνεπείς και ξεκάθαροι όταν πρόκειται να αντιμετωπίσουμε αυτό το έγκλημα σε καιρό ειρήνης».
