Πολύ παλιά, το μόνο που γνωρίζαμε για την Τιενανμέν, την Πύλη της Ουράνιας Ειρήνης, ήταν ότι αποτελούσε την είσοδο στην Απαγορευμένη Πόλη του Πεκίνου, ένα θαυμάσιο παλάτι όπου κάποτε κατοικούσαν οι αυτοκράτορες της δυναστείας του Qing.
Αργότερα πληροφορηθήκαμε για τους θανάτους όταν τα κινεζικά άρματα μάχης εισέβαλαν στην πλατεία και κατέστειλαν τους διαδηλωτές.
Μετά διαβάσαμε το ημερολόγιο του επικεφαλής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ζάο Ζιγιάνγκ, το οποίο περιγράφει λεπτομερώς τον τρόπο με τον οποίο οι φοιτητές και οι εργαζόμενοι που αντιμάχονταν την κυβέρνηση είχαν γεμίσει κάποτε την πλατεία.
Οι στρατιώτες του Λαϊκού Απελευθερωτικού Στρατού προσπάθησαν να τους απωθήσουν. Οι ηγέτες, φοβισμένοι για αυτό που αποκαλούσαν «αντεπαναστατική ταραχή», έστειλαν τα τανκ και διέταξαν τη χρήση πυρών.
Η 4η Ιουνίου 1989, πριν ακριβώς 31 χρόνια, ήταν μια κρίσιμη στιγμή στην κινεζική ιστορία.
Η μνήμη, η ιδεολογία και η κρατική βία αναμειγνύονται ακόμα και μετά από τρεις δεκαετίες. Η αληθινή κληρονομιά της Τιενανμέν, η οποία περιλαμβάνει τόσο τη δόξα του παλατιού όσο και το αίμα και τις ελπίδες των μαθητών που βρέθηκαν στην πλατεία, θα είναι κάτι για το οποίο κάποιοι Κινέζοι θα παλεύουν όσο συνεχίζεται η ιστορία τους.
Τα ερευνητικά ιδρύματα και τα βιβλιοπωλεία του Χονγκ Κονγκ, μερικά από τα οποία έχουν κλείσει, απειλούνται με περιορισμούς εάν δεν τηρείται ο νόμος του Πεκίνου. Κάτω από τα κράνη και τις ομπρέλες τους, οι διαδηλωτές στο Χονγκ Κονγκ φοβούνται το μέλλον τους. Θυμήθηκαν και έμαθαν από την ιστορία της Τιενανμέν.
Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου δεν υπάρχει κάποιο από τα εμπόδια στην αναταραχή που αντιμετωπίζουν στο Χονγκ Κονγκ, η ιστορία της Τιενανμέν είναι μόνο ένα λείψανο. Δεν υπάρχει διασύνδεση της Τιενανμέν με την Αμερική. Παρά τη βία που έχει προκαλέσει και το αμερικανικό κράτος στους δικούς του πολίτες στις δεκαετίες και τον αγώνα ενάντια στη βιαιότητα της επιβολής του νόμου. Κάτι που συνεχίζεται ως σήμερα.
Το 1990, ο Ντόναλντ Τραμπ είπε στο περιοδικό Playboy: «Όταν οι μαθητές έφτασαν στην πλατεία Τιενανμέν, η κινεζική κυβέρνηση σχεδόν την ανατίναξε. Τότε ήταν κακοί, ήταν φρικτοί, αλλά έδειξαν δύναμη».
Με αυτή την παρατήρηση αντιμετώπισε την επιχείρηση Τιενανμέν όχι μόνο ως στιγμή αλλά ως μάθημα, από το οποίο ο Τραμπ έμαθε να αντιμετωπίζει την εξουσία. Λαμβανομένης υπόψη της εξωτερικής πολιτικής, ωστόσο, η Τιενανμέν είναι πολύ συχνά ένα σκονισμένο λείψανο, δεν αποτελεί μάθημα για το αίμα, τη δύναμη και τη θυσία για το σήμερα.
Εκείνες οι στιγμές κατά τις οποίες οι νεαροί Κινέζοι μπόρεσαν να χορέψουν και να τραγουδήσουν την Άνοιξη του Πεκίνου, υπήρχε ένα διαφορετικό μέλλον, αλλά όχι άσχετο από το παρελθόν. Δούλεψαν με το πνεύμα των προγόνων τους, οι οποίοι αντιτάχθηκαν σε αυτοκράτορες και πολέμαρχους και μυστικές συνθήκες.
Έχουν περάσει 31 χρόνια. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, νεαροί διαδηλωτές ρίχνουν νερό στα μάτια τους για να καθαρίσουν τα δακρυγόνα και πλένουν τις πληγές τους, που προκαλούνται από την αστυνομία και τον στρατό.
Οι Μαύροι Αμερικανοί, ανήσυχοι από τα ατελείωτα βάρη του συστημικού ρατσισμού, απαιτούν να δοθεί η σημασία στη ζωή τους.
Καθώς βλέπουμε τους Αμερικανούς να διαδηλώνουν, να τραγουδούν, να χορεύουν και να ζητούν σχεδόν το αδύνατο από τους ηγέτες τους, έρχονται στο νου εκείνοι οι νέοι σε μια πλατεία να κάνουν το ίδιο πριν από πολλές δεκαετίες.
Κώστας Μπετινάκης
