Την περίοδο 2000 – 2001, επί πρωθυπουργίας Κώστα Σημίτη και υπουργίας Γιώργου Παπανδρέου, ο Νίκος Κοτζιάς ήταν το δεξί χέρι και ο εξ απορρήτων συνεργάτης του τότε υπουργού Εξωτερικών.
Δίπλα τους και το μαθηματικό μυαλό με τις θαυμάσιες σπουδές, ο Βαγγέλης Παπαχρήστος.
Όσο κι αν ο υπουργός Νίκος Κοτζιάς απορρίπτει την έννοια μιας νέας Ενδιάμεσης Συμφωνίας, εντούτοις η φύση και ο χαρακτήρας ενός τέτοιου Συμφώνου προδιαθέτει τον παρατηρητή να το χαρακτηρίσει, έστω παιχνιδιάρικα, ως ενδιάμεση συμφωνία Νο2Ήταν αυτοί που διαχειρίστηκαν τότε το εγχείρημα της κυβέρνησης Σημίτη να συνταχθεί και να προωθηθεί ένα Σύμφωνο ευρύτερου πλαισίου με την ΠΓΔΜ. Ως φαίνεται, στα χνάρια αυτής της εμπειρίας κινείται ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς πολλά χρόνια μετά, αφού ήταν ένας εκ των βασικών χειριστών του εγχειρήματος.
Η έννοια της κατάληξης εντός του μηνός Φεβρουαρίου σε μια συνολική πρόταση – Σύμφωνο με την ΠΓΔΜ θυμίζει αναπόφευκτα εκείνη την προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος με τη γειτονική χώρα.
Βεβαίως, θα πρέπει εκ των προτέρων να σημειωθεί και να υπολογιστεί πως μια τέτοια πρόταση – Σύμφωνο είναι η αρχή μιας πολυεπίπεδης διαδικασίας διαπραγμάτευσης, αφού όλα τα ζητήματα δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν σε πλαίσιο στενού χρονοδιαγράμματος.
Όσο κι αν ο υπουργός Νίκος Κοτζιάς απορρίπτει την έννοια μιας νέας Ενδιάμεσης Συμφωνίας, εντούτοις η φύση και ο χαρακτήρας ενός τέτοιου Συμφώνου προδιαθέτει τον παρατηρητή να το χαρακτηρίσει, έστω παιχνιδιάρικα, ως ενδιάμεση συμφωνία Νο2.
Η συνάντηση του Μάθιου Νίμιτς με τον Νίκο Κοτζιά την Τρίτη που μας πέρασε διήρκεσε μόλις 15 λεπτά.
Πολλοί θα σπεύσουν να υποστηρίξουν πως η σύντομη αυτή συνάντηση προϊδεάζει για κατιτί αρνητικό. Δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Ο παλαίμαχος Αμερικανός διπλωμάτης και ο Έλληνας ΥΠΕΞ απλώς ήταν «διαβασμένοι» και οι φάκελοι πλήρεις. Δεν είχαν, άλλωστε, και πολλά να πουν. Η δέσμη προτάσεων του Μάθιου Νίμιτς προ δύο εβδομάδων στη Ν. Υόρκη καλύπτει κατά τα 4/5 τις ελληνικές θέσεις, ως προς την ονομασία τουλάχιστον. Έτσι, η διπλωματική δουλειά κατά τη συνάντηση των δύο ανδρών ήταν εύκολη.
Την προηγούμενη ημέρα ο Νίκος Κοτζιάς σε συνέντευξή του στη δημόσια τηλεόραση αποκάλυψε πολλές από τις προθέσεις του, κάτι που εκνεύρισε πολύ το ΥΠΕΞ της ΠΓΔΜ, με αποτέλεσμα ο Νίκολα Διμιτρόφ να εκδώσει αργά το απόγευμα της Τρίτης μια μάλλον δηκτική ανακοίνωση, με την οποία καταδείκνυε τον εκνευρισμό της διπλωματικής υπηρεσίας της γειτονικής χώρας. Είναι αλήθεια ότι στη συνέντευξή του ο Νίκος Κοτζιάς αποκάλυψε όχι μόνον ορισμένες πτυχές επί του ονοματολογικού και επί του συνταγματικού -αλυτρωτικού, αλλά και σοβαρές λεπτομέρειες επί της διαδικασίας που πρόκειται να ακολουθηθεί.
Τι πραγματικά κομίζει στα Σκόπια ο Μάθιου Νίμιτς σήμερα Τετάρτη και τι πρόκειται πραγματικά να συζητήσει με τους αρμόδιους παράγοντες στην ΠΓΔΜ το διήμερο αυτό;
Πέραν του ονοματολογικού και των τεσσάρων εκδοχών που καλύπτουν την ελληνική πλευρά, δηλαδή των τριών ονομάτων με γεωγραφικό και του ενός με χρονικό προσδιορισμό, το βασικό στοιχείο το οποίο απασχολεί τη μεσολαβητική προσπάθεια του Νίμιτς είναι ο «Οδικός Χάρτης». Πώς, δηλαδή, από μία πρώτη συμφωνία επί του ονόματος για όλες τις χρήσεις θα καταλήξουμε σε συνταγματικές και θεσμικές αλλαγές σε βασικά ζητήματα που αποτελούν και μείζονες διαφορές μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων.
Ο Νίκος Κοτζιάς προτείνει ξεκάθαρα μια σύνθετη ονομασία εκφρασμένη στη σλαβική γλώσσα, αμετάφραστη και για κάθε χρήση με τον όρο «Μακεδονία», στη σλαβική, ως καταληκτικό συνθετικό στοιχείο επί του ονόματος. Αυτό τουλάχιστον αποκάλυψε στη συνέντευξή του.
Αμέσως μετά πρόσθεσε ο υπουργός ότι σε κάθε πρόταση της ελληνικής πλευράς η ΠΓΔΜ έχει το δικαίωμα να προβάλει τις αντιπροτάσεις της, όσες θέλει και όπου θέλει, και αυτές οι αντιπροτάσεις θα συζητηθούν.
Με λίγα λόγια, για κάθε μείζον ζήτημα της διαπραγμάτευσης, όπως ονομασία καταγωγής, ονομασία της γλώσσας, ονομασία της Εκκλησίας της ΠΓΔΜ, ονομασία της εθνότητας ή των εθνοτήτων της FYROM, όλα αυτά συνάμα με τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις επί των αλυτρωτικών αναφορών του συνταγματικού χάρτη της ΠΓΔΜ συνιστούν ένα πλαίσιο διαπραγμάτευσης που μπορεί να συνεχιστεί για πάρα πολύ καιρό και πάντως δεν μπορεί ούτε πρόκειται να ολοκληρωθεί στα μέσα του καλοκαιριού 2018, οπότε συνεδριάζει στις Βρυξέλλες η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ.
Άρα, εκ των πραγμάτων προκύπτει πως στη διαδικασία που θα ακολουθηθεί θα πρέπει να έχει προσδιοριστεί ένας οδικός χάρτης, ο οποίος θα προβλέπει τα βήματα που θα απαιτηθούν και τις δεσμεύσεις που θα καταγραφούν για την ΠΓΔΜ, έτσι ώστε στο τέλος όλες οι διαφορές να έχουν επιλυθεί.
Όμως, οι ημερομηνίες θα «τρέχουν», ενώ υφίστανται συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Η ένταξη της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ και η έναρξη της ενταξιακής της πορείας στην Ε.Ε. αποτελούν βασικούς σταθμούς σε αυτά τα χρονοδιαγράμματα.
Εδώ, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, παρεισφρέει η έννοια της «αιρεσιμότητας». Μία έννοια η οποία διευκολύνει μεν τις διαδικασίες, αλλά παραπέμπει σε μια μακρά περίοδο ολοκλήρωσης διαπραγματεύσεων και επίλυσης των διαφορών.
Τι σημαίνει «αιρεσιμότητα»;
Σημαίνει, επί παραδείγματι, ότι το πρώτο δεκαήμερο του Ιουλίου η ΠΓΔΜ θα λάβει μία πρόσκληση ένταξης στο ΝΑΤΟ αλλά υπό αίρεση.
Δηλαδή, η ενσωμάτωσή της στη Συμμαχία θα εξαρτηθεί από την ολοκλήρωση των δεσμεύσεών της για τις συνταγματικές, θεσμικές και διοικητικές αλλαγές στις οποίες θα πρέπει να προβεί και οι οποίες θα ικανοποιούν πλήρως την ελληνική πλευρά, ώστε η Αθήνα να πει το τελικό «οκ» στην ενσωμάτωση της FYROM στην Ατλαντική Συμμαχία.
«Αιρεσιμότητα» σημαίνει, επίσης, πως θα μπορεί θεωρητικά να αρχίσει η ενταξιακή διαδικασία ενσωμάτωσης της ΠΓΔΜ στην Ε.Ε., να ανοίξουν δηλαδή οι φάκελοι, να λειτουργούν οι επιτροπές, αλλά η τελική απόφαση για την ένταξή της στην Ένωση να ληφθεί την ώρα που η ελληνική πλευρά θα δηλώσει ικανοποιημένη από την ολοκλήρωση των δεσμεύσεων της γειτονικής χώρας.
Ομολογουμένως, υπό τις παρούσες συνθήκες τόσο εντός της ελληνικής κοινωνίας όσο και εντός της πολυσύνθετης εθνοτικά κοινωνίας της ΠΓΔΜ η έννοια αυτή της συνέχισης μιας εκκρεμότητας υπό καθεστώς «αιρεσιμότητας» φαντάζει κάπως δύσκολο να γίνει αποδεκτή.
Ούτε η ελληνική κυβέρνηση και γενικά το ελληνικό πολιτικό σύστημα αλλά ούτε και το πολιτικό σύστημα των Σκοπίων, όπως έχει διαμορφωθεί με τους συγκεκριμένους συσχετισμούς, μπορούν να διαχειριστούν ένα πλαίσιο συμφωνίας με απροσδιόριστο χρονικό ορίζοντα και με πολλές δεσμεύσεις, οι οποίες ανά πάσα στιγμή μπορούν να αμφισβητηθούν, αν αλλάξει η κυβέρνηση στην ΠΓΔΜ ή αν οι αντικειμενικές συνθήκες στα δυτικά Βαλκάνια μεταβληθούν.
Υπό την έννοια αυτή, η δουλειά του κ. Νίμιτς είναι εξαιρετικά λεπτή και δύσκολη. Δεν είναι, δε, λίγοι οι πολιτικοί παράγοντες σε Αθήνα και Σκόπια που εκτιμούν ότι η δουλειά του Μάθιου Νίμιτς ενδεχομένως να αποβεί πάντα υπό τις παρούσες συνθήκες και αδιέξοδη.
