Του Κώστα Μπετινάκη
Συνήθως στην Τουρκία, ένας πρωθυπουργός έχανε τη θέση του μετά από ήττα σε εκλογές, ή αν έχανε την πλειοψηφία των εδρών στην Εθνοσυνέλευση λόγω διαφωνιών στο κόμμα. Ή, παλαιότερα, μετά από στρατιωτικό πραξικόπημα.
Αχμέτ Νταβούτογλου: Η παραίτησή μου «δεν είναι δική μου απόφαση αλλά αναγκαιότητα»Ο Αχμέτ Νταβούτογλου όμως, δεν αντιμετώπισε κάποιο από αυτά τα προβλήματα. Πρόσφατα μάλιστα, είχε κερδίσει τις εκλογές ως επικεφαλής στο κόμμα (σ.σ.: που ίδρυσε ο Ερντογάν) της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP).
Αλλά όπως δήλωσε ο ίδιος ο απερχόμενος πρωθυπουργός της Τουρκίας σε λόγο του στις 5 Μαΐου, 17 ημέρες πριν την ανακοίνωση ότι αποχωρεί από την πρωθυπουργία και τη σύγκληση έκτακτου συνεδρίου για την εκλογή νέου αρχηγού του κόμματος, «αυτή δεν είναι δική μου απόφαση, αλλά μία αναγκαιότητα». Με ό,τι επακριβώς μπορεί αυτό να σημαίνει…
Είναι προφανές, πως η αυξανόμενη δημοτικότητα του κ. Νταβούτογλου, σε μια στιγμή που είχε επιτύχει την κατάργηση της βίζας από συμπολίτες του για να ταξιδεύουν στην Ευρώπη, δημιουργούσε ενοχλητικά παρεπόμενα στον δρόμο της απόλυτης κυριαρχίας του εξαιρετικά φιλόδοξου «νέου σουλτάνου» Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Παρόλο που τον είχε διορίσει πρωθυπουργό τον Αύγουστο του 2014, όταν εκείνος αναλάμβανε την προεδρία της Τουρκικής Δημοκρατίας, κυκλοφορούσαν φήμες εδώ και καιρό στην Άγκυρα ότι οι σχέσεις τους είχαν διαταραχθεί.
Όπως χαρακτηριστικά είχε γράψει ιστοσελίδα στο Διαδίκτυο τέσσερις ημέρες πριν την ανακοίνωση της αποχώρησης του Νταβούτογλου από την πρωθυπουργία, «ο Αχμέτ είχε προδώσει τον Ερντογάν με τη συνεργασία των δυτικών δυνάμεων και των πρακτόρων τους που συνωμοτούν εναντίον του αρχηγού».
Στα μάτια των εχεφρόνων, ο μόνος τρόπος με τον οποίο ο Νταβούτογλου είχε προδώσει τον Ερντογάν, ήταν επειδή προσπαθούσε να φαίνεται πιο μετριοπαθής και λιγότερο αυταρχικός. Έτσι -σε σύγκριση με τον Ερντογάν- είχε διαμορφώσει μια λιγότερο αρνητική φυσιογνωμία στους πολίτες αλλά και στους κόλπους της τουρκικής αντιπολίτευσης.
Υπενθυμίζεται πως τον Νταβούτογλου προτίμησε ο Ερντογάν, από τον συνιδρυτή του ΑΚΡ Αμπντουλάχ Γκιουλ, ο οποίος είχε θεωρηθεί από τον πρόεδρο «πολύ μετριοπαθής και πολύ φιλελεύθερος» για να αντιμετωπίσει τις απανωτές συνωμοσίες της τουρκικής πολιτικής ζωής.
Οι διεκδικητές της πρωθυπουργίας
Σύμφωνα με ένα «πλάνο Β», τρεις είναι οι υποψήφιοι για την αρχηγία του κυβερνώντος κόμματος -και σύμφωνα με το Σύνταγμα της Τουρκίας- για τη θέση του επόμενου πρωθυπουργού:
– Berat Albayrak: Υπουργός Ενέργειας, 38 χρόνων. Με ένα ακαταμάχητο «προτέρημα», είναι σύζυγος της κόρης του Ερντογάν, και παίζει συνεχώς τον ρόλο του πρωτοπαλίκαρου του προέδρου, λόγω της συγγενικής τους σχέσης στον εσωτερικό κύκλο του κόμματος.
Το μόνο μειονέκτημα, η ηλικία του που δεν του επιτρέπει να έχει μεγάλη πολιτική εμπειρία.
– Binali Yildirim: Τελεί εδώ και καιρό υπουργός Μεταφορών, 61 χρόνων,θεωρείται από τους κυριότερους διεκδικητές παρόλο που δεν διακρίνεται για κάποιο ιδιαίτερο χάρισμα πέραν της καλής του φήμης ως ικανός μάνατζερ και έμπιστος του προέδρου.
# Bekir Bozdag: Υπουργός Δικαιοσύνης από το 2013, ηλικίας 51 χρόνων, θεωρείται από τους έμπιστους τους Ερντογάν γνωστός για τις «μεταρρυθμίσεις» των τελευταίων τριών χρόνων που έχουν καταστρέψει την ανεξαρτησία της τουρκικής Δικαιοσύνης. Χωρίς ιδιαίτερα χαρίσματα και φήμη.
Πάντως, υπάρχουν ορισμένες διαρροές από το προεδρικό περιβάλλον, ότι ο Albayrak αποκλείεται λόγω της συγγενικής σχέσης με τον Ερντογάν.
Στις 22 Μαΐου λοιπόν, σε μια μεγάλη αίθουσα της Άγκυρας, χιλιάδες αντιπρόσωποι του ΑΚΡ θα συγκεντρωθούν για να εκλέξουν νέο αρχηγό του κόμματος που θα αναλάβει και πρωθυπουργός. Λίγες ημέρες νωρίτερα, θα έχει διαρρεύσει όμως ήδη, ποιος είναι η προτίμηση του Ερντογάν. Αυτός θα είναι και ο μόνος υποψήφιος που θα πάρει όλες τις ψήφους.
Από εκείνη την ημέρα, ο Νταβούτογλου θα παραμένει ένας από τους 300 βουλευτές του ΑΚΡ.
Ερντογάν και τα μετέωρα βήματα της Τουρκίας
Στην ατμόσφαιρα που έχει δημιουργηθεί, είναι φυσικό να κυκλοφορούν ποικίλες φήμες στην Άγκυρα, ιδιαίτερα για τα επόμενα άκρως φιλόδοξα βήματα του Ερντογάν.
«Αν ο πρόεδρος επιβάλει τις δικές του απόψεις χωρίς προηγουμένως να έχει αλλάξει το Σύνταγμα, τότε η τουρκική Δημοκρατία θα έχει χάσει όλα όσα έχει κερδίσει. Ακόμη και επί των ημερών του Οθωμανού σουλτάνου Abdulhamit II, δεν συνέβαιναν ανάλογες πολιτικές καταστάσεις. Ο Abdulhamit πρώτα νομοθετούσε κι ύστερα έπραττε.
«Αντίθετα ο Ερντογάν όλα όσα λέει τα κάνει κατόπιν ψήφισης νόμου του κράτους. Κι όλες οι κινήσεις του κινούνται προς την κατεύθυνση ενός καθεστώτος «ηγεμονίας του ενός ανδρός». Χωρίς να ακούει τις συμβουλές νοημόνων πολιτικών δεν αποκλείεται να καταφύγει και σε πρόωρες εκλογές προκειμένου να επιτύχει το επιθυμητό προεδρικό σύστημα αντί της προεδρευόμενης δημοκρατίας» υποστηρίζει ο Tarhan Erdem επικεφαλής του οργανισμού δημοσκοπήσεων KONDA.
Τι έχει απομείνει από την τουρκική Δημοκρατία
Μετά την επίθεση εναντίον των αντιπολιτευόμενων Μέσων, ήρθε η σειρά των αντιπολιτευόμενων Κούρδων βουλευτών, των οποίων ζητήθηκε η άρση της ασυλίας τους.
Κι αυτό επειδή μετά την κατάρρευση της εκεχειρίας δύο χρόνων με το ΡΚΚ, έχει κλιμακωθεί σε εξαιρετικά επικίνδυνο βαθμό η πολεμική σύγκρουση των τουρκικών δυνάμεων με τους Κούρδους αντάρτες.
Στις 6 Μαΐου δύο δημοσιογράφοι, ο διευθυντής της Τζουμχουριέτ Can Dundar (που έγινε στόχος ανεπιτυχούς απόπειρας έξω από το δικαστήριο) και ο επικεφαλής του γραφείου της εφημερίδας στην Άγκυρα καταδικάσθηκαν σε φυλάκιση πέντε χρόνων, επειδή αποκάλυψαν ότι η ΜΙΤ εφοδίαζε με όπλα Σύρους αντικυβερνητικούς αντάρτες. Η δίκη τους ήταν εναντίον του τουρκικού δικαστικού συστήματος, σχολίασαν οι παρατηρητές.
Πριν λίγο καιρό φιμώθηκε η ΖΑΜΑΝ, ενώ εκκρεμούν δίκες και εναντίον άλλων δημοσιογράφων που «έθιξαν με κείμενά τους τον πρόεδρο».
Οι τρομοκρατικές επιθέσεις του Ισλαμικού Χαλιφάτου και οι πιέσεις των ΗΠΑ στην Άγκυρα, υποχρέωσαν τον Ερντογάν να αλλάξει ρότα και να στραφεί εναντίον των τζιχαντιστών, με τους οποίους ο γιος του είχε καλές εμπορικές σχέσεις για το λαθραίο πετρέλαιο που τον εφοδίαζαν.
Ο Metin Gurcan (*) υποστηρίζει σε δημοσίευμά του στον «Τουρκικό Παλμό», της αφιερωμένης στις Μεσανατολικές Υποθέσεις ιστοσελίδας «al-monitor.com», πως αστυνομικές υπηρεσίες της Τουρκίας υπολογίζουν πως από τον Απρίλιο του 2011 συνολικά 2.750 Τούρκοι Σαλαφιστές, από τους οποίους 1.222 έχουν μετακινηθεί προς τη Συρία και το Ιράκ, ενώ 749 έχουν ενταχθεί στις τάξεις των τζιχαντιστών και 136 στο Μέτωπο Jabhat al-Nusra.
(*) Ο Metin Gurcan είναι σχολιαστής του Al-Monitor’s . Έχει υπηρετήσει στο Αφγανιστάν, το Καζαχστάν, την Κιργισία και το Ιράκ, ως απεσταλμένος στρατιωτικός σύμβουλος της Τουρκίας τη ν περίοδο 2002-2008.
Διαβάστε επίσης:
