Η συζήτηση που έγινε στην Ευρώπη για την αποστολή αρμάτων μάχης στην Ουκρανία ήταν έντονη, προκάλεσε πολιτικές συγκρούσεις κυρίως με την Γερμανία και έφερε ξανά στην επιφάνεια το ερώτημα για τον μέγεθος και τον βαθμό της βοήθειας προς το Κίεβο.
Με τα 35 Abrams που στέλνουν οι ΗΠΑ και τα 14 Leopard από την Γερμανία να κατευθύνονται τώρα στην πρώτη γραμμή μετά από μήνες διαμάχης μεταξύ των δυτικών συμμάχων, αρχίζει πλέον παρασκηνιακά η συζήτηση για το επόμενο βήμα, το οποίο, όπως αναφέρει το Politico δεν είναι άλλο από την αποστολή πολεμικών αεροσκαφών.
Υπό την πίεση των χωρών του πρώην Ανατολικού μπλοκ, και κυρίως αυτών της Βαλτικής, οι οποίες λόγω της ιστορίας τους αντιμετωπίζουν με ανοιχτή εχθρότητα την Ρωσία, η εσωτερική συζήτηση για τα πολεμικά αεροσκάφη βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη, παρασύροντας την Δύση σε ένα μονοπάτι σύγκρουσης.
Η φιλοπόλεμη στάση των ανατολικών χωρών έχει χωρίσει την Ευρώπη σε «γεράκια» και «περιστερές» και απειλεί τόσο την εσωτερική συνοχή της όσο και γενικότερα την ειρήνη στην Γηραιά Ήπειρο. Οι φωνές για κλιμάκωση που ακούγονται από Ανατολάς, τις οποίες υποκινεί πάντα ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τις συνεχείς απαιτήσεις του, εξυπηρετούν πάνω και περισσότερο από όλα τις βλέψεις των ΗΠΑ, οι οποίες έχουν εγκλωβίσει την Ευρώπη τόσο ενεργειακά όσο και στον τομέα των στρατιωτικών εξοπλισμών. Η παροχή επιπλέον αρμάτων μάχης και αεροσκαφών από τις χώρες της Ευρώπης στην Ουκρανία θα δημιουργήσει κενά τα οποία μπορούν να καλυφθούν μόνο από αγορές από τις ΗΠΑ. Την ίδια ώρα, στο πλαίσιο του μποϊκοτάζ της ρωσικής ενέργειας, η Ευρώπη αγοράζει LNG από τις ΗΠΑ ενισχύοντας την αμερικανική οικονομία. Γίνεται συνεπώς σαφές ότι οποιαδήποτε περαιτέρω κλιμάκωση προκαλεί ζημιά στην Ευρώπη, ενώ αναδεικνύει ως μεγάλους νικητές την στρατιωτική και την ενεργειακή βιομηχανία των ΗΠΑ.
«Το επόμενο φυσικό βήμα θα ήταν οι στρατιώτες», είπε στο Politico διπλωμάτης από χώρα της βόρειας Ευρώπης. Αυτή θα ήταν μια εξέλιξη που θα διέλυε τις κόκκινες γραμμές που έχει βάλει η Ρωσία και έχει αποδεχτεί η Δύση και θα οδηγούσε σε γενικευμένο πόλεμο.
Η συζήτηση για τα αεροσκάφη, λέει το Politico, πιθανότατα θα αποδειχθεί ακόμη πιο δύσκολη από τη διαμάχη για την προμήθεια τανκς. Στην Ευρώπη, πολλοί αξιωματούχοι και διπλωμάτες δήλωσαν ότι οι κυβερνήσεις τους δεν θεωρούν πλέον την ιδέα μη βιώσιμη, αλλά φοβούνται την κλιμάκωση.
Άλλωστε έχουν υπάρξει κι άλλες κόκκινες γραμμές που παραβιάστηκαν τους τελευταίους μήνες. Η Ουάσιγκτον είπε στο Κίεβο ότι η προμήθεια αεροσκαφών είναι «απαγορευμένη, προς το παρόν», είπε ο διπλωμάτης, αλλά πρόσθεσε: «Υπάρχει μια κόκκινη γραμμή εκεί, αλλά το περασμένο καλοκαίρι είχαμε μια κόκκινη γραμμή για τους HIMARS και αυτό προχώρησε. Μετά ήταν τα άρματα μάχης, και αυτό προχωρά».
Ένας δεύτερος διπλωμάτης επισήμανε επίσης την ταχύτητα με την οποία κλιμακώνεται η προμήθεια δυτικών όπλων. «Οι στρατιώτες είναι εντελώς αδιανόητοι σήμερα», είπε, «αλλά μπορεί να έχουμε αυτή τη συζήτηση σε δύο, τρεις εβδομάδες».
Οι υπουργοί Άμυνας των συμμάχων της Ουκρανίας πρόκειται να πραγματοποιήσουν νέα σύνοδο κορυφής τον επόμενο μήνα στη στρατιωτική βάση Ramstein, στη νοτιοδυτική Γερμανία.
Ο Ολλανδός υπουργός Εξωτερικών Γόπκε Χέκστρα είπε στο κοινοβούλιο την περασμένη εβδομάδα ότι το υπουργικό του συμβούλιο θα εξετάσει την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών F-16, εάν το ζητήσει το Κίεβο. «Είμαστε ανοιχτόμυαλοι, δεν υπάρχουν ταμπού», είπε.
Οι δηλώσεις αυτές ήρθαν σε συνέχεια των αντίστοιχων του ομολόγου του από την Σλοβακία, ο οποίος είπε ότι η κυβέρνησή του ήταν έτοιμη να παραδώσει μαχητικά MiG-29 της Σοβιετικής εποχής στο Κίεβο.
Άλλοι Ευρωπαίοι πολιτικοί είναι πολύ πιο συγκρατημένοι. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς απέκλεισε την παράδοση μαχητικών αεροσκαφών, επικαλούμενος την ανάγκη να αποτραπεί περαιτέρω στρατιωτική κλιμάκωση. «Δεν θα υπάρξουν παραδόσεις μαχητικών αεροσκαφών στην Ουκρανία», είπε. «Αυτό έγινε σαφές πολύ νωρίς, μεταξύ άλλων από τον πρόεδρο των ΗΠΑ».
Κάποιοι αξιωματούχοι πιστεύουν ότι η συζήτηση του επόμενου μήνα στο Ramstein θα επικεντρωθεί επομένως περισσότερο στην εκκαθάριση ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης, σε περίπτωση που χρειαστούν επειγόντως μαχητικά αεροσκάφη σε κάποιο μελλοντικό σημείο, παρά στην επίτευξη συμφωνίας για βραχυπρόθεσμες παραδόσεις.
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι της Ουκρανίας προβλέπουν μια σύγκρουση που θα μπορούσε να διαρκέσει τρία έως πέντε χρόνια ή περισσότερο, και υπάρχουν ανησυχίες ότι η Δύση είναι κοντά στο όριο όσων μπορεί να παράσχει χωρίς να πυροδοτήσει μια ακραία απάντηση από τη Μόσχα.
Σταθερή κλιμάκωση
Στις αρχές του περασμένου έτους οι δυτικοί σύμμαχοι συμφώνησαν σε μια «άγραφη πολιτική» να μην προμηθεύσουν στην Ουκρανία ένα πλήρως ολοκληρωμένο πακέτο όπλων αμέσως μετά την εισβολή, από φόβο ότι «θα προκαλούσαμε σοβαρή απάντηση από την Ρωσία», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης ευρωπαϊκής κυβέρνησης. «Πολλές χώρες στη Δύση πιστεύουν ότι εάν προμηθεύαμε στην Ουκρανία όλο το υλικό που μας ζήτησαν στην πρώτη φάση του πολέμου, θα υπήρχε έντονη ρωσική αντίδραση, συμπεριλαμβανομένων των πυρηνικών».
Η στρατηγική ήταν μια αργή αλλά σταθερά ανοδική τάση στη δυτική υποστήριξη, από τα αντιαρματικά Javelins και τα φορητά συστήματα αεράμυνας όπως τα Stingers, έως τα HIMARS και πιο πρόσφατα τους πυραύλους Patriot εδάφους-αέρος, τα άρματα μάχης και τα τεθωρακισμένα οχήματα.
Η παράδοση των αεροσκαφών είναι επομένως «μόνο θέμα του πότε», προέβλεψε ο ίδιος διπλωμάτης.
Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζέιμς Κλέβερλι συναντήθηκε με ανώτερους αξιωματούχους των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα για να συζητήσουν περαιτέρω στρατιωτική υποστήριξη στην Ουκρανία. Αρνήθηκε ωστόσο να πει εάν αυτές οι συνομιλίες αφορούσαν την προμήθεια μαχητικών αεροσκαφών, βομβών διασποράς ή πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς. «Δεν πρόκειται να κάνω εικασίες για το ποια θα είναι η φύση της μελλοντικής στρατιωτικής υποστήριξης», είπε. «Η υποστήριξή μας έχει εξελιχθεί καθώς εξελίσσεται η μάχη και οι απαιτήσεις των Ουκρανών».
Οι Ευρωπαίοι διπλωμάτες συμφωνούν ότι η Δύση θα θελήσει πρώτα να εξαντλήσει όλες τις άλλες επιλογές για αεροπορική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων επιθετικών drones και πιθανώς πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς πριν φτάσει στα πολεμικά αεροσκάφη. Η Ουάσιγκτον ενέκρινε πρόσφατα μια αποστολή ρουκετών Zuni της εποχής του Ψυχρού Πολέμου που θα μπορούσε να εκτοξεύσει ο ουκρανικός στρατός από τα αεροπλάνα MiG της Σοβιετικής εποχής.
Από την άλλη, η Βουλή των Αντιπροσώπων ενέκρινε 100 εκατομμύρια δολάρια για την εκπαίδευση Ουκρανών πιλότων σε μαχητικά αεροσκάφη των ΗΠΑ και τον Οκτώβριο η Ουκρανία ανακοίνωσε ότι μια ομάδα πολλών δεκάδων πιλότων είχε επιλεγεί για εκπαίδευση σε δυτικά μαχητικά αεροσκάφη. «Δεν είναι αδιανόητο ότι στην πορεία, δυτικά αεροσκάφη θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος του μείγματος» όπλων που παρέχονται στην Ουκρανία είπε ο υφυπουργός Άμυνας των ΗΠΑ Κόλιν Φαλ.
Σύμβουλος του Ουκρανού υπουργού Άμυνας δήλωσε ότι η προτεραιότητα του Κιέβου μετά τα άρματα μάχης είναι τα πολεμικά αεροσκάφη και ότι οι «δικαιολογίες» των δυτικών συμμάχων δεν είναι ανυπέρβλητες. Εμφανίστηκε δε απολύτως βέβαιος ότι η Δύση έχει πλέον πειστεί για την ανάγκη να αυξήσει προσεκτικά αλλά με συνέπεια την ποιότητα της στρατιωτικής της βοήθειας. Εξέφρασε και την προτίμηση του στα F-15 και στα F-16 αν και δήλωσε ανοιχτός και σε αεροσκάφη άλλου τύπου.
Υλικοτεχνικός εφιάλτης
Η αποστολή αεροσκαφών θα αποτελούσε και υλικοτεχνική πρόκληση για τους συμμάχους της Ουκρανίας, καθώς τα F-15 και τα F-16 απαιτούν μεγάλους διαδρόμους υψηλής ποιότητας που λείπουν από την Ουκρανία. Ακόμη κι αν υπήρχαν θα ήταν ιδιαίτερα ευάλωτοι σε ρωσικά χτυπήματα.
Τα αμερικανικά μαχητικά F-18 ή τα σουηδικής κατασκευής Gripen θα ήταν πιο κατάλληλα, είπε ο Τζάστιν Μπρονκ, ανώτερος ερευνητής για την αεροδυναμική στη βρετανικό think tank RUSI, καθώς μπορούν να απογειωθούν από μικρότερους διαδρόμους και απαιτούν λιγότερη συντήρηση. Ο Σουηδός υπουργός Άμυνας Παλ Τζόνσον δήλωσε στο Politici την Τετάρτη ότι η χώρα του «δεν έχει άμεσα σχέδια να στείλει το Gripen στην Ουκρανία».
Άλλα μαχητικά αεροσκάφη, όπως τα γαλλικής κατασκευής Rafale, ενδέχεται να απαιτήσουν σημαντικό αριθμό δυτικών πολιτών στο έδαφος στην Ουκρανία για να επισκευάσουν τα αεροσκάφη και να τα προετοιμάσουν για πτήσεις. Αυτοί θα γίνονταν αυτόματα στόχοι ρωσικών επιθέσεων.
