Στρατιωτικές επιχειρήσεις στα χωρικά ύδατα της Λιβύης προκειμένου να καταπολεμηθούν οι δουλέμποροι και να σταματήσουν οι ροές χιλιάδων μεταναστών προς το ευρωπαϊκό έδαφος μέσω της Μεσογείου σχεδιάζει η Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η ανάληψη στρατιωτικής δράσης στα χωρικά ύδατα τρίτης χώρας δεν επιτρέπεται εάν δεν υπάρξει προηγουμένως σχετική εντολή από τα Ηνωμένα Έθνη, καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα παραβιάζονταν τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Την πρόταση ψηφίσματος παρουσίασε την Τρίτη ενώπιον του Συμβουλίου Ασφαλείας η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας, Φεντερίκα Μογκερίνι. «Προτεραιότητά μας είναι να σώσουμε ζωές και να αποτρέψουμε νέες απώλειες ανθρώπων στη θάλασσα» ανέφερε. Η Ευρωπαϊκή Ένωση ζήτησε να λάβει τη σχετική εντολή βάσει του Άρθρου 7 της Χάρτας των Ηνωμένων Εθνών, η οποία θα της επιτρέπει «τη λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων», προκειμένου «να καταστρέψει το επιχειρηματικό μοντέλο των δουλεμπόρων.
Όπως είπε ο αρμόδιος για τη Μετανάστευση, κοινοτικός Επίτροπος Δημήτρης Αβραμόπουλος, στόχος είναι η συστηματική αναζήτηση δουλεμπορικών, η σύλληψη των δουλεμπόρων και η επί τόπου καταστροφή των πλοιαρίων και των υποδομών τους στη Λιβύη. «Η Ευρώπη έχει κηρύξει τον πόλεμο σε εκείνες τις εγκληματικές οργανώσεις οι οποίες εκμεταλλεύονται αθώους ανθρώπους οδηγώντας τους συχνά στον θάνατο. Δεν θα μείνουμε άπραγοι. Θα τους αντιμετωπίσουμε με ισχυρή πολιτική βούληση, αποφασιστικότητα, νέες μεθόδους και περισσότερα μέσα» τόνισε ο κ. Αβραμόπουλος.
Πρότυπο η «Atalanta»
Η Ε.Ε. επιθυμεί να οικοδομήσει τη νέα αποστολή στα πρότυπα της αποστολής «Atalanta» στη Σομαλία κατά των πειρατών. Ήταν η πρώτη φορά που τα ΗΕ έκαναν χρήση του Άρθρου 7, παραβιάζοντας τόσο μαζικά τα κυριαρχικά δικαιώματα μιας χώρας. Η τότε κυβέρνηση στη Σομαλία βέβαια είχε συναινέσει.
Η σημερινή κατάσταση στη Λιβύη είναι τελείως διαφορετική. Σε εξέλιξη βρίσκεται μια εντεινόμενη σύγκρουση μεταξύ δυο αντιμαχόμενων κυβερνήσεων αλλά και ενόπλων δυνάμεων που παλεύουν για να ενισχύσουν τη θέση τους στην πολιτική σκηνή μετά την πτώση του Μουάμαρ Καντάφι. Επικριτές της ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας εκφράζουν φόβους ότι ενδεχόμενη στρατιωτική επιχείρηση θα δυσχέραινε ακόμη περισσότερο την προσπάθεια που καταβάλλεται ώστε να καθίσουν τα αντιμαχόμενα μέρη στο τραπέζι του διαλόγου. Δημοσίευμα της βρετανικής εφημερίδας «Guardian» υποστηρίζει ότι εκφράζονται φόβοι στις Βρυξέλλες από Ευρωπαίους διπλωμάτες πως οι ομάδες Λίβυων ανταρτών που ωφελούνται από το δουλεμπόριο θα μπορούσαν ενδεχομένως να ξεκινήσουν αντεπιθέσεις. Με εν μέρει βαρύ οπλισμό θα είχαν τη δυνατότητα να πλήξουν πλοία και αεροπλάνα που κινούνται υπεράνω και κατά μήκος των λιβυκών ακτών. Επιπλέον, η κατάσταση θα μπορούσε να κλιμακωθεί, οδηγώντας ακόμη και σε νέα επέμβαση του ΝΑΤΟ, όπως το 2011.
Βάσει των ευρωπαϊκών σχεδίων τη διοίκηση της αποστολής στη Μεσόγειο θα αναλάβει η Ιταλία. Η Μεγάλη Βρετανία θα αποστείλει ένα πολεμικό πλοίο και ελικόπτερο, ενώ άλλες πέντε χώρες έχουν δεσμευτεί να συνδράμουν την προσπάθεια. Ο Δημήτρης Αβραμόπουλος προτίθεται να ενισχύσει όχι μόνον το στρατιωτικό σκέλος αλλά και εκείνο που αφορά την ποινική δίωξη. Σύμφωνα με την Frontex, οι δουλέμποροι έχουν συχνά διασυνδέσεις με το οργανωμένο έγκλημα στην Ευρώπη, μεταξύ άλλων και με την ιταλική μαφία: «Η Ευρώπη θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της και στις δυο πλευρές της Μεσογείου για να αντιμετωπίσει τους δουλεμπόρους».
Έντονες αντιδράσεις
Δεν είναι λίγοι εκείνοι που αμφιβάλουν για την αποτελεσματικότητα του σχεδιαζόμενου εγχειρήματος. Ανάμεσά τους ακόμη και ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Μπαν Κι Μουν, ο οποίος προειδοποίησε για τον κίνδυνο να χάσουν οι ψαράδες στις λιβυκές ακτές τα βασικά εργαλεία διαβίωσής τους σε περίπτωση επιθέσεων κατά πλοιαρίων. Ενδεχομένως, μάλιστα, να αναγκάζονταν να συνεργαστούν ακόμη πιο στενά με τους δουλεμπόρους.
Μιλώντας στην εφημερίδα «Malta Times» ο δήμαρχος της Τρίπολης Μαχντί αλ Χαράτι υποστήριξε ότι στις ακτές απ’ όπου ξεκινούν τα δουλεμπορικά, ζουν γυναίκες και παιδιά: «Ακόμη κι αν πλήττουν μόνον τα πλοία, ποιο θα είναι το αποτέλεσμα; Οι δουλέμποροι θα μεταφέρουν απλώς αλλού τις δραστηριότητές τους».
Εκπρόσωπος της Διεθνούς Αμνηστίας είπε προ ημερών από τη λιβυκή πρωτεύουσα ότι οι άνθρωποι επιβιβάζονται στα πλοιάρια για να αποφύγουν τις απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσης και ανομίας στη Λιβύη. Σε περίπτωση που αποκοπούν οι δρόμοι προς την Ευρώπη τότε οι πρόσφυγες θα πέσουν θύματα εκμετάλλευσης. Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι να υπάρξουν νόμιμες οδοί που θα οδηγούν στην Ευρώπη.
Και η ΕΕ βέβαια αντιλαμβάνεται ότι η καταπολέμηση των δουλεμπόρων αποτελεί ένα πολύ μικρό μέρος ενός πολυσύνθετου παζλ. «Θα πρέπει να παραδεχτούμε και να αναγνωρίσουμε ότι το μεταναστευτικό κύμα δεν θα κοπάσει τόσο εύκολα. Το τόξο της κρίσης που περιβάλλει την Ευρώπη, θα συνεχίσει να φέρνει πρόσφυγες. Η σταθεροποίηση της κατάστασης μπορεί να γίνει μόνον σε μακροπρόθεσμη βάση. Γι’ αυτό θα πρέπει να μεταβούμε από την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης σε μακροπρόθεσμες, διαρθρωτικές λύσεις» επεσήμανε ο Δημήτρης Αβραμόπουλος.
Στο πλαίσιο αυτό η Κομισιόν παρουσιάζει σήμερα (Τετάρτη) ένα σύστημα ποσόστωσης για την προώθηση διασωθέντων προσφύγων σε όλες τις χώρες της ΕΕ. Μεγάλη Βρετανία, Φινλανδία και μια σειρά χωρών της ανατολικής Ευρώπης, πάντως, αρνούνται κατηγορηματικά να δεχτούν περισσότερους πρόσφυγες.
Οι Βρετανοί αρνούνται να συμμετάσχουν στην κατανομή των προσφύγων στην ΕΕ…
Η Βρετανία ανακοίνωσε ότι δεν θα μετάσχει σε οποιοδήποτε σχέδιο της ΕΕ για την κατανομή των προσφύγων στις χώρες – μέλη της ένωσης μέσω της εφαρμογής ενός συστήματος ποσοστώσεων, σημειώνοντας ότι προτιμάει αντ’ αυτού να επικεντρώσει τις προσπάθειές της στην πάταξη του δικτύου των διακινητών.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να κατοχυρώσει νομοθετικά πριν από το τέλος του έτους ότι το βάρος της υποδοχής των μεταναστών θα μοιραστούν όλες οι χώρες της ΕΕ, σύμφωνα με δεσμευτικές ποσοστώσεις οι οποίες θα στηρίζονται σε κριτήρια όπως η οικονομική υγεία και ο πληθυσμός. Ωστόσο η νεοεκλεγείσα κυβέρνηση των Συντηρητικών στην Βρετανία ανακοίνωσε σήμερα ότι θα ασκήσει το δικαίωμά της να μη συμμετάσχει σε οποιαδήποτε τέτοιου είδους νομοθεσία.
Η Βρετανία, για την οποία η μετανάστευση συνιστά ένα ευαίσθητο πολιτικά θέμα, έχει αποστείλει το πολεμικό «HMS Bulwark» για να βοηθήσει στη Μεσόγειο. Ωστόσο, η κυβέρνησή της σημείωσε ότι θα συνεχίσει να επικεντρώνεται στην καταπολέμηση των διακινητών προσφύγων.
Σύνταξη: Κώστας Μπετινάκης
