Τον Δεκέμβριο του 2012, η καθημερινή εφημερίδα Κομερσάντ έγραφε ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν, εμφανίστηκε με μια νέα αντίληψη για την εξωτερική πολιτική της Ρωσικής Συνομοσπονδίας, την οποία προετοίμασε το υπουργείο Εξωτερικών, μετά από αίτημά του.
Το έγγραφο, που δεν έχει ακόμη δημοσιοποιηθεί, αναμένεται να θέσει τη διεθνή ατζέντα της Ρωσίας, στην τρίτη προεδρική θητεία του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Σύμφωνα με την Κομερσάντ, μείζων στόχος της εξωτερικής πολιτικής της Ρωσίας θα είναι η οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση του μετασοβιετικού χώρου (με την Ευρωασιατική Ένωση να αποτελεί τη βασική συγκολλητική ουσία) όπως, άλλωστε, είχε προτείνει κάποιους μήνες νωρίτερα, ο Πούτιν.
Δεύτερη προτεραιότητα συνιστούν οι σχέσεις της Ρωσίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ στην τρίτη θέση βρίσκονται οι σχέσεις με τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα, η Ρωσία φέρεται ότι θα επιμείνει, προκειμένου οι ΗΠΑ να παράσχουν «επίσημες νομικές εγγυήσεις ότι το σχεδιαζόμενο αμυντικό πυραυλικό σύστημα δεν θα στοχεύει τη ρωσική πυρηνική άμυνα» και ακόμη ότι οι ΗΠΑ «δεν θα παρεμβαίνουν στις εσωτερικές υποθέσεις άλλων χωρών».
Κλίμα αβεβαιότητας
Δεν θα ήταν υπερβολικό να πούμε ότι οι σχέσεις Ρωσίας-ΗΠΑ, το 2013, εισέρχονται σε κλίμα βαθιάς αβεβαιότητας. Από τη μία η επανεκλογή του Μπαράκ Ομπάμα για δεύτερη θητεία στην προεδρία, φαινόταν να προοιωνίζεται σε μεγάλο βαθμό προβλέψιμες διμερείς σχέσεις. Επίσης, η Ρωσία ήταν εμφανώς ικανοποιημένη με την είδηση ότι το σημαντικότατο αξίωμα του υπουργού Εξωτερικών ανατέθηκε στον Δημοκρατικό γερουσιαστή της Μασαχουσέτης, Τζον Κέρι, έμπειρο και ειδικό στην εξωτερική πολιτική, και με τον οποίο η Μόσχα θεωρεί ότι κατά κάποιο τρόπο μπορεί να διαπραγματευτεί. Η ανάληψη των καθηκόντων του Τζον Κέρι αναμένεται ότι θα επικυρωθεί από τη Γερουσία, παρότι ακόμη δεν έχει περάσει από ακρόαση.
Από την άλλη, όμως, το τέλος του 2012 σημαδεύτηκε από τη στάση του Κογκρέσου, που πίεσε ώστε να υιοθετηθεί τελικά η τροπολογία του νόμου Μαγνίτσκι, με την οποία απαγορεύεται η είσοδος στις ΗΠΑ και παγώνουν τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία Ρώσων αξιωματούχων, υπόπτων για παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σε απάντηση του νόμου Μαγκνίτσκι, τον οποίο η Μόσχα θεωρεί κατάφωρα αντιρωσικό, το ρωσικό κοινοβούλιο πέρασε αμέσως τον Ομοσπονδιακό νόμο 272, τον επονομαζόμενο, Ντίμα Γιακοβλεβ. Έτσι ονομαζόταν ένας μικρός Ρώσος υιοθετημένος από Αμερικανούς, ο οποίος πέθανε σε τραγικό ατύχημα.
Στον πυρήνα του ο νόμος Ντίμα Γιάκοβλεφ απαντά στον νόμο Μαγκνίτσι, απαγορεύοντας την είσοδο στη Ρωσία σε αμερικανούς πολίτες που θεωρούνται υπεύθυνοι για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ρώσων πολιτών. Ωστόσο, οι νομοθέτες της Ρωσικής Ομοσπονδίας προσέθεσαν δύο διατάξεις, που μετέτρεψαν το νόμο σε κάτι περισσότερο από «αμιγώς» συμμετρικό αντίποινο. Πρώτον, απαγόρευσαν τη χρηματοδότηση ρωσικών μη κυβερνητικών οργανώσεων από τις ΗΠΑ, οι οποίες δήθεν ασχολούνται με «πολιτικές δραστηριότητες». Δεύτερον, με μία άκρως αμφιλεγόμενη κίνηση, έβαλαν τέλος στις υιοθεσίες ορφανών Ρωσόπουλων από αμερικανικές οικογένειες.
Πάντως, ξεπερασμένες, αντιρωσικές νοοτροπίες οδηγούν μια μερίδα της αμερικανικής πολιτικής και οικονομικής ελίτ να σαμποτάρει τη συνεργασία με τη Ρωσία. Η απόφαση της Γερουσίας να επιβάλει κυρώσεις στον σημαντικότερο ρωσικό κρατικό φορέα εξαγωγής όπλων, Rosoboronexport, το αποδεικνύει.
Βασικός ή δευτεροκλασάτος εταίρος η Ευρώπη για τη Ρωσία;
Πολιτιστικά και ιστορικά, η Ρωσία ανήκει στην Ευρώπη. Αλλά η γηραιά ήπειρος βρέθηκε πλέον στην περιφέρεια. Η Ρωσία, με τα τρία τέταρτα της γής της στην Ασία, πρέπει επειγόντως, τα επόμενα χρόνια, να στρέψει όλες τις δυνάμεις της προς τα εκεί.
Αμφισβητείται το ευρωπαϊκό μοντέλο
Τώρα η Ρωσία, στην πραγματικότητα, έχει παύσει να αναγνωρίζει ότι υπάρχει ένας στόχος. Το «μέσο» ευρωπαϊκό πρότυπο δεν θεωρείται πλέον σημείο αναφοράς και το περιεχόμενο του «πακέτου» των αξιών τίθεται υπό αμφισβήτηση. Αν στο παρελθόν η Μόσχα αρνιόταν την ίδια την έννοια της «αξίας», επειδή έβλεπε σε αυτήν μια προσπάθεια άσκησης πίεσης σε βάρος της, και επέμεινε στην ανάγκη να επιδιωχθεί η σύγκλιση των συμφερόντων ανάμεσα στις δύο πλευρές, σήμερα στη Ρωσία τα πράγματα είναι πολύ πι διαφορετικά.
Τώρα πια, δεν είναι η Ευρώπη που επικρίνει τη Ρωσία για παρέκκλιση από τις αξίες, αλλά είναι η ίδια Ρωσία που κατηγορεί την Ευρώπη ότι τις ξεχνάει. Πολύ περισσότερο, που με την πολιτική και οικονομική κατάσταση του Παλαιού Κόσμου να είναι σήμερα ρευστή, κανείς δεν τολμά να παρουσιάσει την Ευρώπη σαν το πρότυπο.
Η υπόθεση των Pussy Riot, έφερε στην επιφάνεια αυτήν ακριβώς την κάθετη διάσταση απόψεων. Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, μιλούσαν για πολιτικές διώξεις και παραβιάσεις του δικαιώματος στην ελευθερία της έκφρασης, ενώ στη Ρωσία γινόταν λόγος για ιεροσυλία, βλασφημία και για προσβολή των θρησκευτικών συναισθημάτων. Ως γνωστόν, το πανκ συγκρότημα νεαρών τραγουδιστριών εμφανίστηκε να τραγουδάει μπροστά στο ιερό του Μητροπολιτικού ναού του Σωτήρος στο κέντρο της Μόσχας, κατά του Πούτιν. Πέραν της προπαγάνδας και από τις δύο μεριές, είναι φανερό ότι στην ουσία συγκρούονται κοσμοθεωρίες. Η «φιλελεύθερη ιδεολογία» από τη μια πλευρά, που είναι ίδιο γνώρισμα της Ευρώπης, και η «παραδοσιακή» που έχει απλώσει τις ρίζες της στη Ρωσία.
Πηγή: «Russia in Global Affairs»-«Ρωσία Τώρα»
Επιμέλεια: Κ. Μπετινάκης
