Επιμέλεια: Αλ. Παπαδόπουλος
Κατά τόπους, ο Λίγηρας μπορεί πλέον να διασχιστεί με τα πόδια. Ο μεγαλύτερος ποταμός της Γαλλίας δεν κύλησε ποτέ στο παρελθόν τόσο αργά, ούτε η στάθμη του έφθασε τόσο χαμηλά. Ο Ρήνος γίνεται γρήγορα αδιάβατος για την κυκλοφορία των φορτηγίδων. Στην Ιταλία, ο Πάδος είναι δύο μέτρα χαμηλότερος από το κανονικό, ακρωτηριάζοντας τις καλλιέργειες. Η Σερβία βυθοκορεί τον Δούναβη.
Σε όλη την Ευρώπη, η ξηρασία μειώνει τα κάποτε πανίσχυρα ποτάμια, με δυνητικά δραματικές συνέπειες για τη βιομηχανία, τις εμπορευματικές μεταφορές, την ενέργεια και την παραγωγή τροφίμων, όπως οι ελλείψεις εφοδιασμού και οι αυξήσεις τιμών που «δαγκώνουν» λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Εξαιτίας της κλιματικής κατάρρευσης, ένας ασυνήθιστα ξηρός χειμώνας και άνοιξη που ακολουθούνται από θερμοκρασίες ρεκόρ του καλοκαιριού και επαναλαμβανόμενους καύσωνες έχουν αφήσει τις βασικές πλωτές οδούς της Ευρώπης να μην αναπληρώνονται και, όλο και περισσότερο, να υπερθερμαίνονται.
Καθώς δεν καταγράφηκαν σημαντικές βροχοπτώσεις για σχεδόν δύο μήνες στη δυτική, κεντρική και νότια Ευρώπη και καμία πρόβλεψη στο εγγύς μέλλον, οι μετεωρολόγοι λένε ότι η ξηρασία θα μπορούσε να γίνει η χειρότερη της ηπείρου εδώ και περισσότερα από 500 χρόνια.
«Δεν έχουμε αναλύσει πλήρως τη φετινή εκδήλωση γιατί είναι ακόμη σε εξέλιξη», δήλωσε ο Αντρέα Τορέτι, του Κοινού Κέντρου Ερευνών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. «Δεν υπήρξαν άλλα γεγονότα τα τελευταία 500 χρόνια παρόμοια με την ξηρασία του 2018. Αλλά φέτος, νομίζω, είναι πολύ χειρότερο».
Πρόσθεσε ότι υπάρχει «πολύ υψηλός κίνδυνος ξηρών συνθηκών» που θα συνεχιστούν τους επόμενους τρεις μήνες, προσθέτοντας ότι χωρίς αποτελεσματικό μετριασμό η ένταση και η συχνότητα της ξηρασίας θα «αυξανόταν δραματικά στην Ευρώπη, τόσο στο βορρά όσο και στο νότο».
Το Ομοσπονδιακό Ινστιτούτο Υδρολογίας της Γερμανίας (BfG) δήλωσε ότι η στάθμη του Ρήνου, τα νερά του οποίου χρησιμοποιούνται για εμπορευματικές μεταφορές, άρδευση, μεταποίηση, παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και πόσιμο, θα συνεχίσει να πέφτει τουλάχιστον μέχρι τις αρχές της επόμενης εβδομάδας.
Την Παρασκευή, το νερό στο σημείο μέτρησης του Κάουμπ 50 χλμ από το Μάιντς, το οποίο μετρά την πλωτότητα και όχι το βάθος του νερού, έπεσε κάτω από 40 εκατοστά, επίπεδο στο οποίο πολλές ναυτιλιακές εταιρείες θεωρούν ότι δεν είναι πλέον οικονομικό να λειτουργούν οι φορτηγίδες. Θα μπορούσε να πέσει ακόμη και στα 30 εκατοστά τις επόμενες ημέρες, είπε η BfG.
Πολλές φορτηγίδες, που μεταφέρουν άνθρακα για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής και ζωτικής σημασίας πρώτες ύλες για βιομηχανικούς κολοσσούς όπως η χαλυβουργία Τίσσεν και ο χημικός κολοσσός BASF, λειτουργούν ήδη με περίπου 25% χωρητικότητα για να μειώσουν το βύθισμά τους, αυξάνοντας το κόστος αποστολής έως και πέντε φορές επάνω.
Ζωτικό μέρος της οικονομίας της βορειοδυτικής Ευρώπης εδώ και αιώνες, τα 760 μίλια (1.233 χιλιόμετρα) του Ρήνου ρέουν από την Ελβετία μέσω της βιομηχανικής καρδιάς της Γερμανίας πριν φτάσουν στη Βόρεια Θάλασσα στο μέγα λιμάνι του Ρότερνταμ.
Μια πλήρης διακοπή της κυκλοφορίας φορτηγίδων του Ρήνου θα έπληττε σκληρά την οικονομία της Γερμανίας αλλά και της Ευρώπης. Οι ειδικοί υπολόγισαν ότι μια εξάμηνη αναστολή το 2018 κόστισε περίπου 5 δισεκατομμύρια ευρώ (4,2 δισεκατομμύρια λίρες), ενώ η χαμηλή στάθμη νερού προβλέπεται να κοστίσει στη Γερμανία 0,2 μονάδες οικονομικής ανάπτυξη φέτος.
Ενώ η ΕΕ έχει πει ότι η ενίσχυση των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών κατά 25% είναι μία από τις προτεραιότητες της πράσινης μετάβασης του μπλοκ, η Γερμανία εργάζεται τώρα για να τις εκτρέψει σε σιδηροδρομικές και οδικές, αν και χρειάζονται μεταξύ 40 και 100 φορτηγά για να αντικαταστήσουν ένα τυπικό φορτηγάκι.
Τα ποτάμια της Γαλλίας μπορεί να μην είναι τόσο βασικές εμπορευματικές αρτηρίες, αλλά χρησιμεύουν για την ψύξη των πυρηνικών σταθμών που παράγουν το 70% της ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας. Καθώς οι τιμές έφτασαν στα υψηλά όλων των εποχών, ο γίγαντας ηλεκτρικής ενέργειας EDF αναγκάστηκε να μειώσει την παραγωγή λόγω της ξηρασίας.
Αυστηροί κανόνες ρυθμίζουν πόσο μπορούν οι πυρηνικοί σταθμοί να ανεβάσουν τη θερμοκρασία των ποταμών όταν εκκενώνουν νερό ψύξης, και αν τα χαμηλά επίπεδα νερού και οι υψηλές θερμοκρασίες του αέρα σημαίνουν ότι ο ποταμός έχει ήδη υπερθερμανθεί, δεν έχουν άλλη επιλογή παρά να μειώσουν την παραγωγή. Με την επικείμενη ενεργειακή κρίση της Ευρώπης να εντείνεται και τα ποτάμια Γκαρόν, Ρον και Λουάρ να είναι ήδη πολύ ζεστά για να επιτρέψουν την απόρριψη νερού ψύξης, η γαλλική πυρηνική ρυθμιστική αρχή επέτρεψε την περασμένη εβδομάδα σε πέντε εργοστάσια να παραβιάσουν προσωρινά τους κανόνες.
Στην Ιταλία, η ροή του αποξηραμένου Πάδου, του μακρύτερου ποταμού της Ιταλίας, έχει πέσει στο ένα δέκατο της συνήθους στάθμης του και η στάθμη του νερού είναι δύο μέτρα κάτω από την κανονική. Καθώς δεν σημειώθηκαν συνεχείς βροχοπτώσεις στην περιοχή από τον Νοέμβριο, η παραγωγή καλαμποκιού και ρυζιού έχει πληγεί σοβαρά.
Η κοιλάδα του Πάδου αντιπροσωπεύει μεταξύ 30% και 40% της γεωργικής παραγωγής της Ιταλίας, αλλά ειδικότερα οι παραγωγοί ρυζιού έχουν προειδοποιήσει ότι έως και το 60% της σοδειάς τους μπορεί να χαθεί καθώς οι ορυζώνες στεγνώνουν και αλλοιώνονται από το θαλασσινό νερό που απορροφάται από το χαμηλό επίπεδο του ποταμού.
Στους προστατευμένους υγροτόπους του δέλτα του ποταμού, κοντά στη Βενετία, η υψηλή θερμοκρασία και η υποτονική ροή του έχουν μειώσει την περιεκτικότητα του νερού σε οξυγόνο σε βαθμό που υπολογίζεται ότι το 30% των αχιβάδων που αναπτύσσονται στη λιμνοθάλασσα έχουν ήδη σκοτωθεί.
Η χαμηλή στάθμη των ποταμών και οι υψηλές θερμοκρασίες του νερού μπορεί να αποδειχθούν μοιραίες για πολλά είδη. Στη Βαυαρία, ο Δούναβης έφτασε τους 25 βαθμούς Κελσίου την περασμένη εβδομάδα και θα μπορούσε να φτάσει τους 26,5 βαθμούς Κελσίου ως τα μέσα του μήνα, κάτι που σημαίνει ότι η περιεκτικότητά του σε οξυγόνο θα πέσει κάτω από τα έξι μέρη ανά εκατομμύριο, μια συνθήκη που θα είναι μοιραία για την πέστροφα.
Οι εμπορευματικές μεταφορές στα 2.850 χιλιόμετρα του Δούναβη έχουν επίσης διαταραχθεί σοβαρά, ωθώντας τις αρχές στη Σερβία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία να αρχίσουν να βυθοκορούν τον ποταμό για να δημιουργήσουν βαθύτερα κανάλια, ενώ φορτηγίδες που μεταφέρουν κυρίως καύσιμα για τις γεννήτριες ηλεκτρικής ενέργειας περιμένουν να προχωρήσουν.
Ακόμη και η Νορβηγία, στη βόρεια Ευρώπη, η οποία βασίζεται στην υδροηλεκτρική ενέργεια για περίπου το 90% της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, έχει αναφέρει ότι τα ασυνήθιστα χαμηλά επίπεδα των δεξαμενών της μπορεί τελικά να την υποχρεώσουν να περιορίσει τις εξαγωγές ενέργειας.
