Απ’ άκρου εις άκρον στο Ιράν βρίσκονται σε εξέλιξη οι γιορταστικές επετειακές εκδηλώσεις για την ανατροπή του υποστηριζόμενου από τη Δύση αυταρχικού καθεστώτος του σάχη Ρεζά Παχλαβί.
Έχουν περάσει πια 40 χρόνια από την Ισλαμική Eπανάσταση και την επικράτηση του καθεστώτος που επέβαλε ο Αγιατολάχ Χομεϊνί στο Ιράν.
Ήταν 11 Φεβρουαρίου 1979, όταν ο Αγιατολάχ Ρουχολά Χομεϊνί επέστρεφε από την εξορία στο Παρίσι για να εγκαθιδρύσει την Ισλαμική Δημοκρατία.
Καθεστώς που βασίζεται στο ακραίο Ισλάμ, σιιτικής κατεύθυνσης, με την υποχρεωτική επιβολή ανάμεσα στ’ άλλα να φορούν οι γυναίκες μαντήλα. Ωστόσο, παρά τη μερική επιβολή της Σαρία, τελικά το καθεστώς μετατράπηκε σε θρησκευτική δικτατορία, χωρίς όμως να φτάνει έως την ακραία ισχύ του Ισλαμικού Νόμου, όπως στην περίπτωση των σουνιτών της Σαουδικής Αραβίας, με την οποία έχουν καταστεί εχθρικά κράτη.
Η εχθρότητα με το Ισραήλ και η συμμετοχή του Ιράν στον πόλεμο της Συρίας με το μέρος του Άσαντ έχουν καταστήσει τη χώρα «κόκκινο πανί» για τους Αμερικανούς και τους περισσότερους από τους δυτικούς συμμάχους της Ουάσινγκτον.
Με πλέον πρόσφατη, την απόφαση του προέδρου Τραμπ να αποχωρήσει από τη συμφωνία για τα πυρηνικά του Ιράν, την επιβολή οικονομικών αντιποίνων, παρά την αντίδραση των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ιδιαιτερότητες
H επανάσταση του 1979 στο Ιράν έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Έτσι δεν μπορεί να μελετηθεί με τα δεδομένα των δυτικών επαναστατικών κινημάτων.
Το πλέον φανερό σημείο διαφοράς ήταν ότι στις δυτικές επαναστάσεις οι κοινωνίες ήταν διχασμένες, με τις υποβαθμισμένες τάξεις να επαναστατούν εναντίον των προνομιούχων.
Στην ιρανική επανάσταση όμως, ολόκληρη η κοινωνία, πλούσιοι και φτωχοί είχαν επαναστατήσει εναντίον του αυταρχικού καθεστώτος του σάχη.
Για τη δυτική αντίληψη, ήταν πρωτοφανές, τμήμα της πλούσιας κοινωνίας να χρηματοδοτεί και να οργανώνει το επαναστατικό κίνημα, όπως συνέβη στο Ιράν. Άλλο τμήμα της παρακολουθούσε αμέτοχο, πιστεύοντας ακόμη ότι ήταν έργο των Αμερικανών η ανατροπή της μοναρχίας στη χώρα.
Οι μελετητές της ιρανικής επανάστασης πιστεύουν ότι η επιτυχία της δεν θα ήταν δυνατή αν δεν είχε χρηματοδοτηθεί από Εθνική Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου, με πλήρη συμπαράσταση από τους εργαζόμενους σ’ αυτήν, καθώς και του συνόλου των δημοσίων υπαλλήλων, δικαστών, δικηγόρων, καθηγητών πανεπιστημίου, διανοούμενων, δημοσιογράφων, εμπόρων, δασκάλων, φοιτητών κ.λπ. Όλοι τους συμμετείχαν στη γενική απεργία.
Ή αν δεν υπήρχε η τεράστια συμμετοχή του κόσμου -άνδρες και γυναίκες- στη διαδήλωση, η οποία είχε υποχρεώσει τον στρατό που είχε σταλεί να τους διαλύσει να ενωθεί τελικά μαζί τους.
Ασχέτως αν κατόπιν της επιβολής ισλαμικού καθεστώτος, προκλήθηκε δυσφορία σε πολλούς. Ήταν πλέον αργά για όσους είδαν πως δεν ήρθαν οι δημοκρατικοί θεσμοί που περίμεναν.
Παραδείγματα ήταν οι αντιδράσεις από τον Sheikh Fazlollah, στο αρχικό στάδιο, και τον Shahpur Bakhtiar, αργότερα, που ωστόσο δεν κατόρθωσαν να επιτύχουν, καθώς δεν είχαν συσπειρώσει κοινωνική βάση.
Εξάλλου στην αρχή είχαν συνταχθεί με το χομεϊνικό καθεστώς κι αργότερα προσπάθησαν να το διαφοροποιήσουν, χωρίς να το επιτύχουν όμως, αφού είχε για τα καλά επιβληθεί.
Για να θυμηθούμε αυτό που κάποτε είχε πει ο Καρλ Πόπερ: «Δεν υπάρχει μόνον η Ιστορία, αλλά Ιστορίες».
Σύνταξη: Κώστας Μπετινάκης
