Επιμέλεια: Γιάννα Μυράτ
Ο καρδινάλιος Τζιοβάνι Άντζελο Μπέκιου έφτασε στην κατοικία του Πάπα Φραγκίσκου για να συζητήσει το έργο του για την επίβλεψη της αγιοποίησης των αγίων.
Είκοσι λεπτά αργότερα, βγήκε από τη συνάντηση του 2020 κάτω από ένα πολύ διαφορετικό καθεστώς – αυτό του κατηγορούμενου εγκληματία. Οι δικαστές του Βατικανού ισχυρίστηκαν ότι ο Μπέκιου είχε υπεξαιρέσει περισσότερα από 100.000 δολάρια μέσω μιας μη κερδοσκοπικής ομάδας που διευθύνεται από τον αδελφό του. Ο Φραγκίσκος του ζήτησε να παραιτηθεί από τη θέση του στο Βατικανό.
Από το καλοκαίρι του 2021, ο 75χρονος Μπέκιου δικάζεται για υπεξαίρεση, κατάχρηση εξουσίας και παραποίηση μαρτύρων. Είναι ο πρώτος καρδινάλιος που δικάζεται στο ποινικό δικαστήριο του Βατικανού και οι εισαγγελείς ζητούν ποινή φυλάκισης άνω των επτά ετών. Ο ίδιος, αρνείται οποιαδήποτε αδικοπραγία.
Εννέα άλλοι, συμπεριλαμβανομένων πρώην αξιωματούχων του Βατικανού και ξένων, αντιμετωπίζουν κατηγορίες στη δίκη, που επικεντρώνεται στις ζημίες από μια αποτυχημένη επένδυση σε ακίνητα στο Λονδίνο. Οι κατηγορίες αφορούν επίσης κλοπή χρημάτων με σκοπό την απελευθέρωση μιας μοναχής που απήχθη, αλλά φέρεται ότι δαπανήθηκαν για διακοπές σε θέρετρα και είδη πολυτελείας, όπως Prada και Louis Vuitton. Οι ετυμηγορίες αναμένονται αυτή την εβδομάδα για την υπόθεση.
Ο Φραγκίσκος εξελέγη με εντολή να μεταρρυθμίσει τη διαχείριση του Βατικανού και να βελτιώσει τα συχνά ακατάστατα οικονομικά του, μετά από χρόνια σκανδάλων.
Η υπόθεση αναδεικνύει την ένταση που έρχεται με την προσπάθεια να οικοδομηθεί μια σύγχρονη κρατική διοίκηση υπό έναν απόλυτο μονάρχη. Οι πολιτικές εσωτερικές διαμάχες, που μερικές φορές καταλήγουν σε κατεργαριές, μπορούν να δημιουργήσουν ή να διαλύσουν τις σταδιοδρομίες στα παγκόσμια κεντρικά γραφεία της Καθολικής Εκκλησίας, με τους περισσότερους από ένα δισεκατομμύριο Καθολικούς παγκοσμίως.
Ο Φραγκίσκος άλλαξε τους νόμους του Βατικανού αρκετές φορές κατά τη διάρκεια της έρευνας με τρόπους που οι δικηγόροι των κατηγορουμένων είπαν ότι ευνοούσαν τη δίωξη και παραβίασαν το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.
Ο Μπέκιου, ο υψηλόβαθμος κατηγορούμενος, είχε απολαύσει μια θεαματική άνοδο κάτω από τρεις Πάπες. Γεννημένος το 1948 στο νησί της Σαρδηνίας, μεγάλωσε στην πόλη Πατάντα, διάσημη για την παραγωγή του μαχαιριού με πτυσσόμενη λεπίδα resòlza με το οποίο οι Σαρδηνοί δούλευαν ή πολεμούσαν για αιώνες. Ως νέος ιερέας, εισήλθε στην Ποντιφική Εκκλησιαστική Ακαδημία της Ρώμης, ένα χώρο εκπαίδευσης για το παγκόσμιο δίκτυο διπλωματών του Βατικανού.
Ο Άγιος Ιωάννης Παύλος Β’ ονόμασε τον Μπέκιου νούντσιο (ο διαπιστευμένος αντιπρόσωπος του Πάπα) στην Αγκόλα και τον έκανε αρχιεπίσκοπο. Ο Πάπας Βενέδικτος XVI τον επέλεξε ως νούντσιο στην Κούβα πριν φέρει τον Μπέκιου πίσω στη Ρώμη το 2011 για να υπηρετήσει ως Αναπληρωτής Γενικών Υποθέσεων, ουσιαστικά ως επικεφαλής του επιτελείου του Πάπα.
Ενώ βρισκόταν στη Γραμματεία του Κράτους, το ανώτατο διοικητικό όργανο του Βατικανού, ο Μπέκιου ήταν ευγενικός αλλά συγκρατημένος, δεν εμπλεκόταν σε κουβεντούλες, σύμφωνα με ανθρώπους που συνεργάστηκαν μαζί του. Το 2018, ο Φραγκίσκος αναβάθμισε τον Μπέκιου σε καρδινάλιο και τον έκανε επικεφαλής του γραφείου του Βατικανού που επιβλέπει την αγιοποίηση των αγίων.
«Μέχρι τις 6:02 μ.μ. την Πέμπτη, ένιωθα φίλος του πάπα, πιστός εκτελεστής της διαθήκης του», είπε ο Μπεκίου την επόμενη μέρα που του ζητήθηκε να παραιτηθεί. «Τότε ο Πάπας είπε ότι δεν έχει πια πίστη σε μένα».
Αυτή η περιγραφή της υπόθεσης βασίζεται σε δικαστικά έγγραφα, μαρτυρίες και συνεντεύξεις με άτομα που γνωρίζουν τα γεγονότα.
Ρίζα κάθε κακού
Ο Βενέδικτος συγκλόνισε την εκκλησία με την παραίτησή του το 2013, μια βασιλεία που σημαδεύτηκε τον τελευταίο χρόνο από τη διαρροή εγγράφων που αποκάλυπταν ανικανότητα και διαφθορά στο Βατικανό, ειδικά στα οικονομικά της.
Το Κολέγιο των Καρδιναλίων, αναζητώντας έναν διάδοχο που θα πραγματοποιούσε εκτεταμένες αναθεωρήσεις, εξέλεξε τον Αργεντινό καρδινάλιο Χόρχε Μάριο Μπεργκόλιο, τον πρώτο πάπα εκτός Ευρώπης από τον όγδοο αιώνα. Εκείνη την εποχή, τα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία της Αγίας Έδρας κατανεμήθηκαν σε πολλά ιδρύματα χωρίς κεντρική διαχείριση ή ακόμη και κοινά λογιστικά πρότυπα.
Η Γραμματεία του Κράτους διαχειρίστηκε χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία περίπου 700 εκατομμυρίων δολαρίων, συμπεριλαμβανομένης της επένδυσης που αργότερα βύθισε τον Μπέκιου και άλλους αξιωματούχους του Βατικανού σε σκάνδαλο.
Το Βατικανό επένδυσε 200 εκατομμύρια δολάρια σε ένα ταμείο που διαχειρίζεται ο Ραφαέλε Μιτσιόνι, Ιταλός χρηματοδότης με έδρα το Λονδίνο, σύμφωνα με το κατηγορητήριο. Το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο του αμοιβαίου κεφαλαίου ήταν ένα μερίδιο 45% σε ένα εμπορικό κτίριο στην πολυτελή συνοικία Τσέλσι του Λονδίνου. Ο Μιστιόνι έλεγχε το άλλο 55%.
Εκείνη την εποχή, ο Φραγκίσκος έκανε τον Αυστραλό καρδινάλιο Τζορτζ Πελ επικεφαλής οικονομικών του και του έδωσε σαρωτικές εξουσίες. Ο Πελ παρουσίασε νέες οικονομικές κατευθυντήριες γραμμές για το Βατικανό. Όμως συγκρούστηκε με τη γραμματεία, η οποία αντιτάχθηκε στα σχέδιά του για οικονομικό έλεγχο από εξωτερική λογιστική εταιρεία.
Ο Πελ θεωρούσε τον Μπέκιου τον κύριο αντίπαλό του στη γραμματεία. Άλλοι αξιωματούχοι του Βατικανού άσκησαν επίσης πιέσεις στον Πάπα κατά των αλλαγών του Πελ. Ο πάπας περιόρισε τις εξουσίες του Πελ και ο εξωτερικός έλεγχος ακυρώθηκε, δείγμα του πόσο γρήγορα οι καρδινάλιοι θα μπορούσαν να πέσουν από την εύνοια του Φραγκίσκου. Ο Πελ αργότερα επέστρεψε στην Αυστραλία για να αντιμετωπίσει κατηγορίες για σεξουαλική κακοποίηση παιδιών. Αθωώθηκε με έφεση και πέθανε φέτος.
Οι αξιωματούχοι της γραμματείας έβλεπαν όλο και περισσότερο τη συμφωνία με τον Μιτσιόνι ως υπερβολικά επικίνδυνη και περίπλοκη. Υπό τον διάδοχο του Μπέκιου, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, το γραφείο αντάλλαξε μέσω μεσαζόντων το μερίδιό του στο επενδυτικό ταμείο του Μιτσιόνι, συν 40 εκατομμύρια λίρες, που ισοδυναμούν με περισσότερα από 50 εκατομμύρια δολάρια εκείνη την εποχή, για την πλήρη ιδιοκτησία του κτιρίου στο Τσέλσι.
Το κτίριο έφερε υποθήκη 128 εκατομμυρίων λιρών. Για να το αναχρηματοδοτήσει με χαμηλότερο επιτόκιο, η γραμματεία αναζήτησε δάνειο από την Τράπεζα του Βατικανού. Οι τραπεζικοί υπάλληλοι προβληματίστηκαν από αυτό που έβλεπαν ως έλλειψη τεκμηρίωσης για την επένδυση και το διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας μετέφερε τις ανησυχίες του στον Πάπα.
Αυτό ξεκίνησε μια έρευνα και μια επιδρομή της αστυνομίας του Βατικανού στη γραμματεία. Οι εισαγγελείς του Βατικανού απήγγειλαν κατηγορίες σε πέντε αξιωματούχους του Βατικανού, συμπεριλαμβανομένου του Μπέκιου, και πέντε ξένων για διάφορα εγκλήματα, όπως απάτη, υπεξαίρεση, κατάχρηση εξουσίας, ξέπλυμα χρήματος και εκβιασμό.
Το Βατικανό πούλησε το κτίριο της Τσέλσι για περίπου 225 εκατομμύρια δολάρια πέρυσι, αφού έβαλε περισσότερα από 400 εκατομμύρια δολάρια στην επένδυση.
O Μιντσιόνι, ο χρηματοδότης, κατηγορήθηκε για απάτη, ξέπλυμα μαύρου χρήματος και υπεξαίρεση. Ο ίδιος έχει αρνηθεί οποιαδήποτε αδικοπραγία. Σε συνέντευξή του τον περασμένο μήνα, κατηγόρησε την απώλεια στην απροσδόκητη πτώση της αξίας των ακινήτων στο Λονδίνο μετά το Brexit.
Ο Μπέκιου διατήρησε τον τίτλο του, αλλά έχασε το πιο σημαντικό δικαίωμά του ως καρδινάλιος, τη συμμετοχή σε ένα κονκλάβιο για την εκλογή ενός μελλοντικού Πάπα — καθώς και τη δυνατότητα να εκλεγεί ο ίδιος.
Πριν το Πάσχα του 2021, καθώς ο Μπέκιου και άλλοι περίμεναν τους εισαγγελείς να εκδώσουν κατηγορητήρια για την υπόθεση, ο Φραγκίσκος εμφανίστηκε στο διαμέρισμα του Μπέκιου για να κάνει τη Λειτουργία μαζί του. Πολλοί στο Βατικανό διάβασαν τη χειρονομία ως συμφιλιωτική. Υπήρχε άλλη ερμηνεία. Η Λειτουργία τελέστηκε τη Μεγάλη Πέμπτη το απόγευμα, όταν ο Φραγκίσκος επισκέπτεται εθιμικά τους κρατούμενους.
Μια εβδομάδα πριν από την έναρξη της δίκης τον Ιούλιο του ίδιου έτους, ο Μπέκιου έγραψε στον πάπα, ζητώντας του να αναγνωρίσει γραπτώς ότι είχε εξουσιοδοτήσει και μάλιστα ενθαρρύνει τα βήματά του σχετικά με την ιδιοκτησία της Τσέλσι.
Ο Φραγκίσκος απάντησε αρνητικά, λέγοντας ότι βρήκε το αίτημα του Μπέκιου εκπληκτικό. Ο Μπέκιου στη συνέχεια του τηλεφώνησε τρεις ημέρες πριν από τη δίκη και ηχογράφησε κρυφά την ομιλία τους. Προσπάθησε να πείσει τον Πάπα να πει ότι είχε εξουσιοδοτήσει τα χρήματα για την επιχείρηση απελευθέρωσης της μοναχής. «Δεν μπορώ να σε καλέσω στο δικαστήριο ως μάρτυρα. Δεν θα το τολμούσα ποτέ. Αλλά πρέπει να υπάρχει μια δήλωση από εσάς», είπε ο Μπέκιου στον Πάπα κατά τη διάρκεια της ηχογράφησης έξι λεπτών, που διέρρευσε και δημοσιεύτηκε πέρυσι.
Οι πιέσεις του Μπέκιου και οι αρνήσεις του Πάπα συνεχίστηκαν.
Οι εισαγγελείς -εκτός από τις οικονομικές ατασθαλίες- κατηγόρησαν τον Μπέκιου σχετικά με τη σχέση του με τη Σεσίλια Μαρόνια, η οποία πρόσφερε τις υπηρεσίες της στη γραμματεία ως εμπειρογνώμονας σε θέματα πληροφοριών. Τα είδη πολυτελείας που αγοράστηκαν θεωρούνται ότι προορίζονταν για εκείνην. Η εισαγγελία πρότεινε ότι υπήρχε σεξουαλική σχέση μεταξύ τους, γεγονός που και οι δύο αρνούνται.
Με πληροφορίες από Wall Street Journal
