Η κόρη του πρώην δικτάτορα της Γουατεμάλας Εφρέν Ρίος Μοντ και η σύζυγος πρώην προέδρου της κεντροαριστεράς προηγούνται στις δημοσκοπήσεις ενόψει του πρώτου γύρου των προεδρικών εκλογών στη Γουατεμάλα, που θα διεξαχθούν την 25η Ιουνίου, μετά την επίσημη έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας χθες Δευτέρα.
Μεταξύ των περίπου είκοσι υποψηφίων, οι δημοσκοπήσεις υποδεικνύουν πως τα φαβορί, με 20% των προθέσεων ψήφου για την καθεμιά, είναι η δεξιά υποψήφια Σούρι Ρίος, κόρη του αποβιώσαντα πρώην δικτάτορα Ρίος Μοντ (1982-1983), και η Σάντρα Τόρες, ο σύζυγος της οποίας, ο Άλβαρο Κολόμ, υπήρξε αρχηγός του κράτους (2008-2011). Αυτή είναι η τρίτη προσπάθεια για την κυρία Τόρες, ατυχήσασα υποψήφια σε δύο προηγούμενες εκλογικές αναμετρήσεις (2015, 2019).
Αν ουδείς ή ουδεμία εκ των υποψηφίων εξασφαλίσει πάνω από το 50% των ψήφων, θα οργανωθεί δεύτερος γύρος των εκλογών τον Αύγουστο στο κράτος της κεντρικής Αμερικής, όπου η βία των «μάρας», των συμμοριών, χαρακτηρίζεται μάστιγα και όπου το 59% των 17 εκατομμυρίων κατοίκων ζει κάτω από το όριο της φτώχειας.
Το Ανώτατο Εκλογοδικείο (TSE), που μένει να αποφανθεί για τρεις υποψηφιότητες ακόμη, δέχεται έντονες επικρίσεις διότι απέκλεισε τελεσίδικα από τις εκλογές το ψηφοδέλτιο με επικεφαλής την αυτόχθονη Θέλμα Καμπρέρα και τον πρώην εισαγγελέα ειδικευμένο σε υποθέσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων Χορδάν Ρόδας. Οι αυτόχθονες που ανήκουν στη φυλή Μάγια αποτελούν από το 42% ως το 60% του πληθυσμού της Γουατεμάλας, κατά εκτιμήσεις που ποικίλλουν· μολαταύτα, η κυρία Καμπρέρας είναι μόλις η δεύτερη αυτόχθονη που διεκδίκησε ποτέ την προεδρία της χώρας.
Η ΜΚΟ Guatemala Verifica, από την πλευρά της, κατήγγειλε την «εξάλειψη» (από το TSE) «των πιο ισχυρών κομμάτων και υποψηφίων», με σκοπό να αφεθεί ελεύθερο το πεδίο σε άλλους.
Η επικύρωση της υποψηφιότητας της Σούρι Ρίος προκαλεί επίσης αγανακτισμένες αντιδράσεις, ιδίως από τη συλλογικότητα Μέτωπο αντίστασης εναντίον της εκλογικής απάτης και της δικτατορίας, που οργάνωσε την Παρασκευή διαδήλωση στην πρωτεύουσα. Οι επικριτές της κυρίας Ρίος, που διεκδικεί την πολιτική κληρονομιά του πατέρα της, κρίνουν πως η υποψηφιότητα της κόρης του δικτάτορα αντίκειται προς το Σύνταγμα.
Ο στρατηγός Ρίος Μοντ, ο οποίος κατέλαβε με πραξικόπημα την εξουσία κατά τη διάρκεια μιας από τις πιο αιματηρές περιόδους του εμφυλίου πολέμου, που σημαδεύτηκε από σφαγές αυτοχθόνων, καταδικάστηκε το 2013 να εκτίσει 80 χρόνια κάθειρξη για γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Όμως η καταδίκη του ακυρώθηκε, εξαιτίας διαδικαστικών «σφαλμάτων». Ξεκίνησε νέα δίκη κατ’ εντολή της δικαιοσύνης της Γουατεμάλας, όμως ο πρώην δικτάτορας πέθανε προτού ολοκληρωθεί, το 2018, σε ηλικία 91 ετών.
