Χρήστος Μαζάνης
Η σύλληψη από τις Ιταλικές Αρχές του αρχινονού της Σικελικής Μαφίας, Ματέο Μεσίνα Ντενάρο το μεσημέρι της Δευτέρας 16 Ιανουαρίου μέσα σε μια ιδιωτική κλινική στο Παλέρμο για πολλούς που γνωρίζουν καλά το οργανωμένο έγκλημα της χώρας, αποτέλεσε έκπληξη. Μπορεί η είδηση να έκανε τον γύρο του κόσμου, οι ερευνητές που ασχολήθηκαν με την υπόθεση να πήραν τα εύσημα, να στήθηκαν ακόμα και πανηγυρισμοί από πολίτες, όμως το κυνήγι κατά της Μαφίας είναι προφανές πως συνεχίζεται.
Με τη σύλληψη του Ντενάρο κλείνει ένας κύκλος αίματος παλαιός, εκείνος του απόλυτου πολέμου της Μαφίας κατά του κράτους με τη μέθοδο της τρομοκρατίας.
Με βόμβες και με εκτελέσεις σε μια εποχή όπου κουμάντο στην Κόζα Νόστρα έκαναν οι Κορλεονέζι με επικεφαλής τον Τοτό Ριίνα και αργότερα τον Μπερνάντο Προβεντσάνο.
Τα τελευταία χρόνια όμως οι εγκληματικές οργανώσεις της Ιταλίας, η Ντράγκετα, η Καμόρα, η Σάκρα Κορόνα Ουνίτα και η Κόζα Νόστρα έχουν αφήσει πίσω τους, τους κλασικούς τρόπους επιρροής και έχουν καταφέρει να διεισδύσουν με διάφορους τρόπους ,ακόμα και νόμιμους, στην πραγματική οικονομία της χώρας μέσω εταιρειών και επενδύσεων.
«Άφαντος» για 30 χρόνια
Ο 60χρονος Μεσίνα Ντενάρο ήταν καταζητούμενος για 30 χρόνια. Οι επαφές του, το δίκτυό του και η προστασία που είχε τον έκαναν «άπιαστο» και «άφαντο». Οι περισσότεροι γνωρίζουν την εμπλοκή του στις δολοφονίες των εισαγγελέων Τζιοβάνι Φαλκόνε και Πάολο Μπορσελίνο το 1992 αλλά η δράση του είναι πολύ μεγαλύτερη καθώς και οι καταδίκες του πολλές. Είχε διαφύγει της σύλληψης το 1993 και έκτοτε καταζητούνταν. Όλα αυτά τα χρόνια ακούστηκαν και γράφτηκαν πολλά για τον αρχινονό του Καστελβετράνο της Σικελίας, ακόμα και ότι τα παράτησε και διέφυγε για πάντα στο εξωτερικό. Πολλοί ήταν αυτοί οι οποίοι πίστευαν πως δεν θα βρεθεί ποτέ. Κάτι που δυσκόλευε πάρα πολύ στον εντοπισμό του ήταν το γεγονός πως οι Αρχές είχαν στην κατοχή τους φωτογραφίες από όταν ήταν νέος κι έτσι το μόνο που μπορούσαν να κάνουν είναι να δημιουργούν σκίτσα. Βέβαια δεν έλειψαν και οι πληροφορίες που ανέφεραν πως ο αρχιμαφιόζος είχε κάνει πλαστικές στο πρόσωπο και κυκλοφορούσε κανονικά χωρίς να γίνεται αντιληπτός.
Η επαφή με την Ελλάδα
Σε διαχρονικές έρευνες έχει προκύψει έπειτα από ομολογία πως τον Ιούνιο του 1994 ο Ματέο μαζί με μια γυναίκα ταξίδεψε στην Ελλάδα με πλοίο από το Μπρίντιζι αλλά με πλαστό διαβατήριο. Άλλες αναφορές ήθελαν τον αρχηγό να κρύβεται στη γενέτειρά του, στο Τράπανι στην Ιταλία, και άλλες να κυκλοφορεί ντυμένος ως γυναίκα. Η εφημερίδα «L’ Espresso» είχε μάλιστα δημοσιεύσει συνέντευξη ενός μάρτυρα ο οποίος αποκάλυψε πως συναντούσε τον Ματέο και ανέφερε ότι το πρόσωπό του είχε τελείως αλλάξει, αφού είχε υποβληθεί σε πλαστική επέμβαση στη Βουλγαρία. Επίσης, σύμφωνα με τον μάρτυρα, αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα υγείας και η όρασή του είναι προβληματική.
Ο ρόλος που αμφισβητήθηκε
Κι ενώ οι έρευνες συνεχίζονταν, μετά τον θάνατο των αφεντικών Προβεντσάνο το 2016 και του Τοτό Ριίνα το 2017, η Ιταλική Αστυνομία τον Δεκέμβρη του 2018 ανακοινώνει πως συνέλαβε έπειτα από επιχείρηση των 80χρονο αρχινονό Σέτιμο Μινέο. Ο Μινέο φέρεται να είχε αντικαταστήσει τον Ριίνα, που καταγόταν από το γνωστό χωριό Κορλεόνε και είχε «εκλεγεί» με τη συναίνεση όλων των ισχυρών νονών της Σικελίας. Το γεγονός λοιπόν ότι το «κονκλάβιο» της Κόζα Νόστρα προωθούσε τον Μινέο για «κάπο ντέι κάπι» είχε δημιουργήσει αμφιβολίες για τον ρόλο του Ματέο Μεσίνα Ντενάρο.
Παρ΄όλες αυτές τις δυσκολίες οι δημόσιες απόψεις από Ιταλούς ερευνητές, από πρώην μαφιόζους που συνεργάστηκαν με τη Δικαιοσύνη ή ακόμα και από δικαστικούς λειτουργούς κατά καιρούς ήταν αντιφατικές. Κάποιοι έλεγαν πως ο Ντενάρο δεν υπάρχει, κάποιοι άλλοι πως είναι το απόλυτο αφεντικό. Το κυνήγι βέβαια δεν σταμάτησε ποτέ. Κατασχέσεις περιουσιακών στοιχείων, συλλήψεις πρώην και νυν συνεργατών του, ακόμα και συγγενών του, ανακρίσεις και παρακολουθήσεις ήταν μερικές από τις τακτικές των Αρχών.
Ο μετανοημένος μαφιόζος που προέβλεψε τη σύλληψη του αρχινονού
Πριν από δύο μήνες, τον Νοέμβριο του 2022, ο πρώην μαφιόζος και συνεργάτης της Δικαιοσύνης, Σαλβατόρε Μπαϊάρντο κατά τη διάρκεια συνέντευξής του στην Ιταλική τηλεόραση και συγκεκριμένα στο κανάλι «La7» σχετικά με το οργανωμένο έγκλημα στη χώρα ξεστομίζει κάτι το οποίο αφήνει άφωνο τον δημοσιογράφο. Λέει το εξής: «Μπορεί να έρθει ένα μικρό δώρο;… Ίσως υποθέσουμε ότι ένας Ματέο Μεσίνα Ντενάρο είναι πολύ άρρωστος και διαπραγματεύεται να παραδοθεί για να κάνει μια συγκλονιστική σύλληψη;». Ο Μπαϊάρντο δεν έδωσε περισσότερες εξηγήσεις για το τι ακριβώς εννοούσε παρόλο που πέταξε την «βόμβα». Από εκείνη την ημέρα σιωπή, μέχρι που τη Δευτέρα 16 Ιανουαρίου ανακοινώνεται επίσημα πως ο «Ντιαμπολίκ» (ένα από τα προσωνύμιά του) συνελήφθη.
Πώς τον εντόπισαν
Στην κλινική όπου και εντοπίστηκε είχε πάει να κάνει χημειοθεραπεία. Ήταν άρρωστος. Έπασχε από καρκίνο στο έντερο. Είχε υποβληθεί σε δύο χειρουργικές επεμβάσεις αλλά ο καρκίνος έκανε μετάσταση στο συκώτι. Σύμφωνα με τον ιατρικό φάκελο διεγνώσθη με καρκίνο στις 24 Νοεμβρίου 2020, εν μέσω της πανδημίας. Η υγεία του φέρεται να είχε επιβαρυνθεί αρκετά το τελευταίο διάστημα λόγω των ηπατικών μεταστάσεων. Μάλιστα ιατρικές πηγές ανέφεραν πως η περίπτωσή του είναι δύσκολη.
Όλο αυτόν λοιπόν τον καιρό για να μπορεί να πηγαίνει στην κλινική και να κινείται γενικότερα, χρησιμοποιούσε το όνομα και την ταυτότητα ενός άλλου προσώπου, του «Αντρέα Μποναφέντε», γεννημένου στις 23 Οκτωβρίου 1963. Σύμφωνα με τους Ιταλούς, ο Μποναφέντε είναι υπαρκτό πρόσωπο και μέλος γνωστής οικογένειας της Κόζα Νόστρα.
Και ακριβώς σε αυτόν τον άνθρωπο, σε αυτό το όνομα, έχει επικεντρωθεί η προσοχή των ερευνητών τον τελευταίο καιρό, οι οποίοι τον βρήκαν έπειτα από μια επιχείρηση που συντονίστηκε από την Εισαγγελία του Παλέρμο, με επικεφαλής τον Μαουρίτσιο Ντε Λουτσία.
Οι αστυνομικοί εμφανίστηκαν το πρωί της Δευτέρας λίγο πριν τις οκτώ στην κλινική Maddalena στο Παλέρμο περιμένοντας να φτάσει ένας ασθενής με όγκο με το όνομα «Αντρέα Μποναφέντε». Είδαν λοιπόν πως ο άνδρας που χρησιμοποίησε αυτό το όνομα και το επίθετο, φορούσε σκούρα γυαλιά και ένα άσπρο μάλλινο σκουφί και εμφανίστηκε στην ώρα του για να κάνει τη χημειοθεραπεία.
Τους τελευταίους τρεις μήνες οι ερευνητές είχαν εστιάσει στο γεγονός ότι το αφεντικό θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτό το ψευδώνυμο για να μπορέσει να κάνει χημειοθεραπείες. Από υποκλοπές φίλων και συγγενών, που έγιναν οι ανακριτές επιβεβαίωσαν ότι ο Μεσίνα Ντενάρο ήταν βαριά άρρωστος, τόσο που υποβλήθηκε σε δύο μεγάλες επεμβάσεις. Από εκείνο το σημείο ξεκίνησαν έρευνες σε καρκινοπαθείς με ηλικία συμβατή με αυτή του Μεσίνα Ντενάρο. Ανάμεσα λοιπόν στα ύποπτα ονόματα ήταν και όνομα που χρησιμοποιούσε ο αρχινονός για κάλυψη.
Έβγαλαν «λαβράκι»
Χάρη στο κέντρο του Υπουργείου Υγείας που συλλέγει δεδομένα από καρκινοπαθείς, οι ερευνητές συνέταξαν μια λίστα ασθενών που, λόγω παθολογιών, φύλου, ηλικίας και καταγωγής, ήταν συμβατοί με τον αναζητούμενο νονό. Όταν είδαν το όνομα «Αντρέα Μποναφέντε» δεν πίστευαν στα μάτια τους. Από τα αρχεία τους διαπίστωσαν πως πρόκειται για υπαρκτό πρόσωπο, ανιψιό ενός βοηθού του αρχινονού. Και οι αποκαλύψεις δεν σταματούν εκεί. Διαπιστώνουν επίσης από αρχεία, πηγές και βιντεοληπτικό υλικό πως ο Μποναφέντε βρισκόταν σπίτι του όταν ο αρχινονός χρησιμοποιούσε την ψεύτικη ταυτότητα για να κάνει θεραπείες ή χειρουργείο.
Έμενε πια η επιβεβαίωση από κοντά. Κι έτσι κι έγινε. Ήταν θέμα χρόνο να στηθεί μια ασφαλής επιχείρηση. Τον περίμεναν και όταν έφτασε, μετά από λίγο τον σταμάτησαν. Έκανε κάποιες κινήσεις σαν να ήθελε να ξεφύγει αλλά σταμάτησε. Σύμφωνα με όσα ανέφεραν οι Ιταλοί έγινε ο εξής διάλογος: «Συγγνώμη, είσαι ο Mατέο Μεσίνα Ντενάρο;», τον ρωτούν οι αστυνομικοί. Και απαντά: «Είμαι ο Mατέο Μεσίνα Ντενάρο».
Η μέθοδος «Ντάλα Κιέζα»
Ο διοικητής των Καραμπινιέρι Τέο Λουίτζι ήταν σαφής σε δήλωσή του: «Συνελήφθη χάρη στη μέθοδο “ Dalla Chiesa”, δηλαδή τη συλλογή μεγάλου αριθμού πληροφοριών από τα πολλά τμήματα των καραμπινιέρι, στον δρόμο, μέσω τηλεφωνικών υποκλοπών, κρατικών βάσεων δεδομένων, διοικητικών περιοχών»
Τη μέθοδο αυτή εφηύρε ο στρατηγός Κάρλο Αλμπέρτο Ντάλα Κιέζα ο οποίος δολοφονήθηκε από τη Σικελική Μαφία στο Παλέρμο το 1982. Πρόκειται ουσιαστικά για μια μέθοδο που μεταξύ άλλων ξεκινά από τα οικογενειακά δέντρα για να ανασυγκροτήσει τη δύναμη των μαφιόζικων «οικογενειών».
Το ρολόι των 30.000 ευρώ
Όσον αφορά την κατάσταση του αρχινονού, ο αναπληρωτής εισαγγελέας Πάολο Γκουίντο είπε: «Δεν καταστράφηκε οικονομικά, έχει περιουσία. Κατά τη διάρκεια της σύλληψης ήταν ντυμένος με πολυτελή ρούχα και αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι δεν αντιμετωπίζει οικονομικά προβλήματα. Για να καταλάβετε την οικονομική κατάσταση του αφεντικού, απλώς σκεφτείτε ότι φορούσε ρολόι 30.000 ευρώ».
Κάποιες πληροφορίες από την κλινική ανέφεραν πως ο αρχινονός δήλωνε στο προσωπικό το εξής: «Μου αρέσει να είμαι μόνος, αλλά μου αρέσει να ζω, μου αρέσουν τα όμορφα πράγματα».
Ο κύκλος δεν κλείνει
«Ο κύκλος δεν κλείνει. Είναι ένα αποτέλεσμα που δίνει θάρρος που μας δίνει νέα κίνητρα για να προχωρήσουμε και μας δίνει μια μέθοδο εργασίας για το μέλλον για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος» καταλήγει η ερευνητική ομάδα.
«Ο Mεσίνα Ντενάρο δεν ήταν το μόνο αφεντικό της Κόζα Νόστρα, αλλά είχε μια αξιοσημείωτη ικανότητα να είναι παρών στις επιχειρήσεις, και να έχει ρόλο εγγυητή στις εσωτερικές σχέσεις της οργάνωσης», τονίζει ο εισαγγελέας Ντε Λουτσία.
Η Κόζα Νόστρα ή Σικελική Μαφία συνεχίζει να επηρεάζει σημαντικά την οικονομική ζωή όλου του ιταλικού Νότου και να διεισδύει σε πολλούς θεσμούς του ιταλικού κράτους.
Όπως τονίζει η DIA, «χωρίς πλέον διακεκριμένα αφεντικά, η Κόζα Νόστρα δεν είναι σε θέση να ανασυνθέσει την “Επιτροπή” και τώρα εφαρμόζει κυρίως “οριζόντια” σχέδια λήψης αποφάσεων, εντείνοντας ταυτόχρονα και τις σχέσεις, με ξένες φαμίλιες. Δεν παραμελεί φυσικά την ευκαιρία να βάζει χέρι στα ευρωπαϊκά κεφάλαια και στη διακίνηση ναρκωτικών».
Στη Σικελία υπάρχουν πια και ετερογενείς εγκληματικές οργανώσεις. Όμως στις επαρχίες Παλέρμο, Τράπανι και Αγκριτζέντο, η Κόζα Νόστρα εξακολουθεί να κατέχει την ηγεμονία. Παρόλο που δεν μπόρεσε να δημιουργήσει ένα ανώτατο διοικητικό όργανο για τον καθορισμό των πιο λεπτών ζητημάτων, φαίνεται να έχει υιοθετήσει έναν συντονισμό ο οποίος βασίζεται στην ανταλλαγή κατευθυντήριων γραμμών μεταξύ επιφανών αρχηγών των διαφόρων περιοχών που ελέγχει ακόμα και από διαφορετικές επαρχίες.
Τι ετοιμάζουν τα αφεντικά στο μέλλον ;
Ιταλός ερευνητής των εγκληματικών οργανώσεων τύπου Μαφίας, επισημαίνοντας πως θέλει να κρατήσει την ανωνυμία του, δηλώνει στο zougla.gr: «Η Κόζα Νόστρα άντεξε στον χρόνο διότι πάντα είχε τη δυνατότητα να προσαρμόζεται αλλά και να βρίσκεται πιο μπροστά, ακόμα κι αν οι Αρχές νόμιζαν πως έχουν κάνει καίρια χτυπήματα. Φυσικά και εκσυγχρονίζεται. Το γεγονός όμως ότι η οργάνωση μπορεί και παραμένει χωρίς ένα δημοφιλές αφεντικό των αφεντικών είναι κάτι το οποίο με προβληματίζει. Από την εποχή των πραγματικών εκτελέσεων, περνάμε στην εποχή των οικονομικών εκτελέσεων. Ίσως να κατάλαβαν πως η δημοφιλία δεν χρειάζεται πια αλλά προσωπικά πιστεύω ότι τα νέα αφεντικά με τις συμβουλές των παλαιών ετοιμάζουν κάτι αθόρυβα που δεν μπορούμε να το δούμε άμεσα. Όπως η “Ντράγκετα” (μαφία της Καλαβρίας), έχει κατακτήσει τον πλανήτη αθόρυβα. Κι όπως ο χρόνος έχει δείξει άλλωστε, η Κόζα Νόστρα είναι μια οργάνωση η οποία έχει μάθει να κάνει υπομονή. Μπορεί να περιμένει για καιρό, δεν βιάζεται εύκολα για την επόμενή της κίνηση».
Queste sono cose nostre…
