Δεκάδες χιλιάδες πολίτες διαδήλωσαν το Σάββατο στη Βαρσοβία, σε ένδειξη διαμαρτυρίας για την «κατεδάφιση της δημοκρατίας» από μέρους της συντηρητικής κυβέρνησης, η οποία ανέλαβε την εξουσία πριν από έναν μήνα, καθώς η Πολωνία συνεχίζει να αντιμετωπίζει μια συνταγματική κρίση.
Ανεμίζοντας πολωνικές σημαίες και σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι συμμετέχοντες στην κινητοποίηση φώναζαν το σύνθημα «θέλουμε Σύνταγμα, όχι επανάσταση», απαιτώντας από την κυβέρνηση να σεβαστεί το κράτος δικαίου.
Η σύγκρουση σχετικά με το Σύνταγμα της Πολωνίας ξέσπασε όταν το ευρωσκεπτικιστικό κόμμα του Νόμου και της Δικαιοσύνης (PiS), το οποίο κατήγαγε σαρωτική νίκη στις εκλογές του Οκτωβρίου, διόρισε πέντε νέα μέλη επί του συνόλου των 15 στο Συνταγματικό Δικαστήριο, μια κίνηση που η αντιπολίτευση χαρακτηρίζει παράνομη.
Το PiS απορρίπτει την κατηγορία. Επιχειρηματολογεί ότι οι δικαστές έπρεπε να αντικατασταθούν για να υπάρχει ισορροπία ισχύος στο δικαστήριο και ότι ήταν η προηγούμενη κυβέρνηση εκείνη που είχε παραβιάσει τον νόμο όταν προχώρησε στους προηγούμενους διορισμούς.
«Οι διορισμοί εκείνοι είχαν γίνει με βάση έναν ελαττωματικό νόμο», δήλωσε η πρωθυπουργός Μπεάτα Σίντλο. «Απλά αποκαθιστούμε τον νόμο», πρόσθεσε.
Η απόκτηση του ελέγχου στο Συνταγματικό Δικαστήριο θεωρείται μια κίνηση-κλειδί για το κυβερνών κόμμα. Ενδέχεται να κρίνει εάν το PiS θα μπορέσει να εφαρμόσει τις κυριότερες συνιστώσες της πολιτικής του, όπως η μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού και συνταξιοδοτικού συστήματος, αλλά και η περιστολή του ποσοστού του μετοχικού κεφαλαίου των τραπεζών που μπορούν να διακρατούν ξένοι. Το Συνταγματικό Δικαστήριο θα μπορούσε να εμποδίσει την εφαρμογή τέτοιων μέτρων.
«Το Συνταγματικό Δικαστήριο με τη σημερινή του σύνθεση είναι μια αντανάκλαση όλων όσα πάνε στραβά στην Πολωνία», υποστήριξε ο ηγέτης του PiS Γιάροσλαβ Κατσίνσκι στο ιδιωτικό τηλεοπτικό δίκτυο TV Republika. «Όλες οι κινήσεις μας μπορεί να υπονομευθούν (από το δικαστήριο) με αυθαίρετο τρόπο», πρόσθεσε.
Όμως οι επικριτές της λένε πως η κυβέρνηση θέλει να μιμηθεί το παράδειγμα του πρωθυπουργού της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν και να επιβάλλει το πολιτικό της πρόγραμμα αψηφώντας τα όρια της δημοκρατίας.
Μια δημοσκόπηση η οποία διενεργήθηκε για τη δημόσια πολωνική τηλεόραση κατέδειξε ότι οι μισοί Πολωνοί και πλέον πιστεύουν πως η δημοκρατία στη χώρα απειλείται.
Η πορεία οργανώθηκε από μια ακομμάτιστη οργάνωση, την Επιτροπή για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας, αλλά υποστηρίχθηκε από την αντιπολίτευση.
«Εδώ είναι Βαρσοβία, όχι Βουδαπέστη!» φώναζαν οι διαδηλωτές. Μικρότερες κινητοποιήσεις έγιναν και σε άλλες πόλεις.
«Σήμερα γίνεται επίθεση εναντίον του Συνταγματικού Δικαστηρίου, αύριο μπορεί να γίνει επίθεση εναντίον της ελευθερίας μας», δήλωσε ο Ρίσαρντ Πέτρου, πρώην οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και νυν ηγέτης του Μοντέρνου κόμματος, του τέταρτου σε κοινοβουλευτική ισχύ.
Ανάμεσα στους διαδηλωτές ήταν και ο οικονομολόγος Λέσεκ Μπαλσερόβιτς, ο οποίος σχεδίασε τη «θεραπεία σοκ» για τη μετάβαση της Πολωνίας από τον κομμουνισμό στον καπιταλισμό.
Το PiS επιμένει πως ήταν η προηγούμενη κυβέρνηση της κεντροδεξιάς Πλατφόρμας Πολιτών (PO) που παραβίασε τον νόμο. Η προηγούμενη κυβέρνηση έχει περάσει φέτος έναν νόμο που επέτρεψε στην προηγούμενη Βουλή να διορίσει πέντε δικαστές αντί για τρεις που ήταν προγραμματισμένο. Αλλά ο πρόεδρος Αντρέι Ντούντα, σύμμαχος του PiS, αρνήθηκε να τους ορκίσει ανοίγοντας τον δρόμο στο κόμμα να αμφισβητήσει τους διορισμούς τους.
Αφού εξελέγη στην κυβέρνηση το PiS αναίρεσε τους διορισμούς και η νέα κοινοβουλευτική πλειοψηφία διόρισε πέντε νέους δικαστές, που όρκισε ο Ντούντα.
Ο πρόεδρος ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα τη δημιουργία μιας ομάδας εργασίας για την αναμόρφωση του Συνταγματικού Δικαστηρίου και ειδικά του τρόπου ανάδειξης των μελών του.
