Ποιος έχει στα χέρια του την πραγματική εξουσία στην Κίνα;

Από τα μέσα Νοεμβρίου, οπότε πραγματοποιήθηκε το 18ο συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος, η Κίνα έχει αλλάξει ηγεσία και έχει αφήσει να διαφανεί μια νέα γενιά ηγετικών στελεχών, με προεξάρχοντα τον Σι Τζινπίνγκ. Πίσω από την άκρατη ονοματολογία, όμως, η πραγματική λειτουργία της εξουσίας – σε μια χώρα που σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ θα είναι το 2016 η πρώτη δύναμη στον κόσμο – παραμένει σκοτεινή και σύνθετη.

Σύμφωνα με τον «Economist», το πολιτικό σύστημα της Κίνας μοιάζει με «ένα σύμπλεγμα αλληλοεπικαλυπτόμενων οντοτήτων, κάθετων και οριζόντιων ιεραρχικών γραμμών που αλληλοσυγκρούονται και σύνθετων αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στην κυβερνητική γραφειοκρατία, το κόμμα και τον στρατό». Mπερδευτήκατε…;

Με μια πρώτη ματιά, αυτή η κατανομή των εξουσιών προκαλεί σύγχυση στους επισκέπτες, που δεν ξέρουν ποτέ αν ο αξιωματούχος τον οποίο συναντούν διαθέτει πράγματι την εξουσία που δηλώνει ο τίτλος του. Οι διπλωμάτες, για παράδειγμα, που συναντούν τους ομολόγους τους στο Υπουργείο Εξωτερικών διαπιστώνουν σχετικά γρήγορα ότι έχουν να κάνουν με τους λιγότερο ισχυρούς παράγοντες του συστήματος. Το ίδιο συμβαίνει με τους υπουργούς Εξωτερικών, Οικονομικών ή Αμύνης, που δεν είναι καν μέλη του Πολιτικού Γραφείου του Κόμματος.

Οι θεσμοί που κατέχουν πραγματικά την εξουσία είναι η Διαρκής Επιτροπή του Πολιτικού Γραφείου του Κόμματος – που έχει μόλις επτά μέλη, συμπεριλαμβανομένων του προέδρου και του πρωθυπουργού – και τα στρατιωτικά όργανα, των οποίων τα 12 μέλη ορίζονται από το Κόμμα και τον στρατό. Στη συνέχεια έρχεται το Πολιτικό Γραφείο, του οποίου τα μέλη ανανεώθηκαν τον περασμένο μήνα.

Διαπιστώνει, επίσης, κανείς ότι ο στρατός διαθέτει την ίδια εξουσία με το Συμβούλιο Κρατικών Υποθέσεων, δηλαδή την εκτελεστική πτέρυγα της κυβέρνησης, που κατά συνέπεια δεν μπορεί να δώσει εντολές στον στρατό. «Ακόμη και το Υπουργείο Αμύνης δεν μπορεί να ασκήσει έλεγχο στις κινεζικές ένοπλες δυνάμεις, με αποτέλεσμα να λειτουργεί ως απλός συνομιλητής με τις ξένες ένοπλες δυνάμεις» σημειώνει ο αναλυτής του «Economist».

Το ζήτημα περιπλέκεται ακόμη περισσότερο, αν λάβει κανείς υπ’ όψιν ότι πολλά όργανα είναι ταυτοχρόνως (σ.σ.: παράλληλα, εντός, εκτός και επί ταυτά…) υπεύθυνα για την ίδια υπόθεση. Στην περίπτωση των διαφιλονικούμενων νησιών Ντιαόγιου-Σενκάκου, για παράδειγμα, όπου υπάρχει αντιπαράθεση με την Ιαπωνία είναι υπεύθυνα 11 όργανα. Περιττό να πει κανείς ότι ο συντονισμός μεταξύ τους είναι… ανύπαρκτος. Αν, δε, βάλουμε στο παιχνίδι και τις διάφορες περιφερειακές κυβερνήσεις που βρίσκονται στο ίδιο ιεραρχικό επίπεδο με τα υπουργεία της κεντρικής κυβέρνησης, μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις που οι πρόεδροί τους – μέλη της «νομενκλατούρας» – δεν λαμβάνουν καμιά εντολή από τα υπουργεία και μεγάλες τράπεζες που δεν υπόκεινται στην ιεραρχική εξουσία της τραπεζικής εποπτείας, τότε φτάνουμε στα όρια της απόλυτης παράνοιας…

Στην Κίνα, πάντως, μεγαλύτερη εξουσία έχουν οι «ηγετικές μικρές ομάδες», άτυποι οργανισμοί που έχουν άμεση πρόσβαση στους κομματικούς ηγέτες μέσω των υπουργείων. Ορισμένοι Κινέζοι αναλυτές έχουν προτείνει, μάλιστα, να δημιουργηθεί μια κινεζική εκδοχή του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, αλλά η αντίσταση που συναντούν είναι λυσσαλέα για προφανείς λόγους.