Η ημέρα της Λαμπρής, είναι η σημαντικότερη γιορτή στο χριστιανικό ημερολόγιο. Αυτή την Κυριακή, οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί και στη Ρωσία, γιορτάζουν το Πάσχα. Στη σοβιετική εποχή δεν «ενθαρρυνόταν» η συμμετοχή των πολιτών στις εορταστικές Αναστάσιμες και Πασχαλινές εκδηλώσεις. Στην πραγματικότητα, λαμβανόταν κάθε μέτρο, προκειμένου να αποτρέψει τους πολίτες να πάνε ακόμα και στην εκκλησία εκείνες τις ημέρες.
Μεγάλες ομοιότητες και μικρές διαφορές ανάμεσα στα έθιμα του ρωσικού και του ελληνικού Πάσχα.
Παρόλο που επί ΕΣΣΔ, πάρα πολλές εκκλησίες, ούτε καν λειτουργούσαν, σήμερα, στις ρωσικές παραδόσεις του Πάσχα προστέθηκαν νέες, που πηγάζουν από την σοβιετική εποχή. Τις νιόφερτες στη ρωσική λαμπριάτικη παράδοση αλλαγές, η Εκκλησία τις ανέχεται. χωρίς όμως στην ουσία, να τις είχε πραγματικά εγκρίνει.
Οι πασχαλινοί εορτασμοί, ξεκινούν με την αναστάσιμη ακολουθία στους ναούς της αχανούς χώρας, η οποία συνοδεύεται από την πομπή του Σταυρού. Κατά τη διάρκεια της σεμνής πομπής, οι ιερείς της εκκλησίας περιφέρουν το Σταυρό γύρω από τον ναό, μεταφέροντας εικόνες και ψάλλοντας προσευχές. Στην πομπή ενώνονται και οι ενορίτες. Μετά τη Θεία Λειτουργία του Μ. Σαββάτου, ολοκληρώνεται η περίοδος της Μεγάλης Σαρακοστής και οι πιστοί μπορούν να ξεκινήσουν τους χαρούμενους λαμπριάτικους εορτασμούς.
Το ρωσικό λαμπριάτικο γλυκό κέικ, «Πάσχα»
Το βασικό εορταστικό πασχαλινό «μενού» των ρώσων Ορθοδόξων είναι απλό και πολύχρωμο: Βαμμένα αυγά, γλυκά, τσουρέκια και το περίφημο κέικ «Πάσχα», με ανθότυρο (τβορόγκ) και σταφίδες. Τα πασχαλιάτικα αυγά και τα γλυκίσματα τα ευλογούν οι ιερείς και ένα από αυτά, συνηθίζεται να το κρατάει το νοικοκυριό μέχρι το επόμενο Πάσχα. Πιστεύεται, ότι το ευλογημένο αυγό δεν χαλάει κατά τη διάρκεια του έτους.
Παρά το γεγονός ότι η θρησκεία στη Σοβιετική Ένωση είχε υποβαθμιστεί (κατά περιόδους, είχε πρακτικά απαγορευτεί), βαμμένα πασχαλιάτικα αυγά, έβρισκες σε κάθε σπίτι. Οι σοβιετικοί πολίτες, δεν έδιναν ειδική θρησκευτική σημασία στο γεγονός, δεν ήταν προσκολλημένοι στις λατρευτικές συνήθειες της γιορτής, αλλά το Πάσχα, το γιόρταζαν.
«Είχαμε ένα αγαπημένο παιχνίδι για το οποίο περιμέναμε με λαχτάρα το Πάσχα», λέει η Ναταλία, συνταξιούχος σήμερα. «Το τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών! Ο νικητής, παίρνει το ραγισμένο αυγό του “αντιπάλου” και έτσι, από σπίτι σε σπίτι, κάποιος τυχερός μπορούσε να πάρει σ’ ένα καλάθι, όλα τα ραγισμένα αυγά του χωριού. Χωρίς να είναι υποχρεωτικό να φάει όλα τα … “κέρδη” του. Έχοντας φάει αρκετά, απλά μοιράζαμε τα αυγά σε όποιον τα ζητούσε. Η οικογένειά μου θεωρούνταν μη-θρήσκα: Η μητέρα ήταν δασκάλα και ο πατέρας μου ηλεκτρολόγος, βετεράνος του πολέμου. Αλλά στις γιορτές, πήγαινα κρυφά με τη γιαγιά μου στην εκκλησία, όπου μας κερνούσαν σοκολατάκια».
Στη μνήμη των νεκρών
Με την επίσημη απαγόρευση των θρησκευτικών εορτών, σχετίζεται και η παράδοση της επίσκεψης των πιστών ανήμερα το Πάσχα στο νεκροταφείο, για να τιμήσουν τη μνήμη των νεκρών συγγενών τους και να φροντίσουν τους τάφους τους.
Αυτή η παράδοση δεν εξαφανίστηκε και μετά την ανάκτηση της θέσης της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στη μετασοβιετική Ρωσία. Σήμερα, το Πατριαρχείο Μόσχας έχει την πλήρη ελευθερία και τη στήριξη του κράτους, και οι πολιτικοί ηγέτες της χώρας άρχισαν να επισκέπτονται όλες τις βασικές εκκλησιαστικές ακολουθίες και Θείες Λειτουργίες. Έτσι, μέχρι και σήμερα, την ημέρα της Λαμπρής, μπροστά στην είσοδο των νεκροταφείων υπάρχουν εκατοντάδες παρκαρισμένα αυτοκίνητα.
«Η παράδοση της επίσκεψης στα νεκροταφεία την Κυριακή του Πάσχα, αφήνοντας πρόσφορα στους νεκρούς πασχαλινά αυγά και γλυκίσματα, είναι ειδωλολατρικό (παγανιστικό) έθιμο, που αναβίωσε κατά τη διάρκεια της Σοβιετικής Ένωσης», λέει ο πατήρ Αλέξανδρος. «Όταν η αληθινή πίστη διώκεται, πάντα εμφανίζονται δεισιδαιμονίες στους ανθρώπους. Ωστόσο, αυτή την Άγια μέρα, έρχονται στους ναούς, ακόμα και εκείνοι, που οποιαδήποτε άλλη μέρα του χρόνου δεν θα τους δείτε στην εκκλησία».
Και μετά την εκκλησία (την ακολουθία της Ανάστασης), συνηθίζεται οι πιστοί να μαζεύονται στο γιορτινό λαμπριάτικο τραπέζι, σηματοδοτώντας την ολοκλήρωση της νηστείας της Μεγάλης Σαρακοστής και τον ερχομό της πιο φωτεινής ημέρας του έτους.
Καμπανοκρουσίες
Ένα από τα πιο αγαπημένα μέρη του πασχαλινού προγράμματος για τους μοσχοβίτες, είναι η εβδομάδα των καμπανοκρουσιών. Αυτή η παράδοση υπάρχει από την εποχή της τσαρικής Ρωσίας: Την εβδομάδα του Πάσχα, οι καμπάνες ηχούσαν στη Μόσχα συνεχώς. Και στην πόλη, των «σαράντα φορές το σαράντα» εκκλησιών, οι καμπανοκρουσίες δεν σταματούσαν. Επιπλέον, είχε αποφασιστεί ότι στην περίοδο της γιορτής των καμπανών, θα επιτρέπεται στα παιδιά να εισέρχονται στο καμπαναριό και να κρούουν με το δικό τους ρυθμικό τρόπο τις καμπάνες.
Αργότερα, όταν αρκετές εκκλησίες της Μόσχας, είτε είχαν κλείσει, είτε είχαν κατεδαφιστεί ο γλυκός ήχος από τις καμπάνες είχε διακοπεί. Η εβδομάδα των καμπανοκρουσιών, είναι μια προσπάθεια να αναβιώσουν οι παραδόσεις της ρωσικής καμπάνας με το μοναδικό της ήχο, που είναι ριζικά διαφορετικός από εκείνους τους οποίους έχουν συνηθίσει να ακούν οι Ευρωπαίοι.
Επιμέλεια: Κ. Μπετινάκης
Πηγή: Ρωσία Τώρα
