Ο ηγέτης του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK), Αμπντουλάχ Οτσαλάν, καλεί την οργάνωση που ο ίδιος δημιούργησε το 1978 «να αυτοκαταργηθεί» και να καταθέσει τα όπλα της. Παράλληλα, απευθύνει έκκληση για επίλυση του Κουρδικού ζητήματος στην Τουρκία μέσω της «ειρήνης και της δημοκρατίας».

Το μήνυμα του Οτσαλάν ανέγνωσαν σε συνέντευξη στην Κωνσταντινούπολη τα μέλη της διευρυμένης αντιπροσωπείας του φιλοκουρδικού Κόμματος Δημοκρατίας των Λαών και Ισότητας (DEM) που τον επισκέφτηκε νωρίτερα στο νησί-φυλακή Ιμρανλί της Προποντίδας, όπου κρατείται τα τελευταία 26 χρόνια.

«Συγκαλέστε το συνέδριό σας και αποφασίστε, όπως θα έκανε εθελοντικά κάθε σύγχρονη κοινότητα και κόμμα του οποίου η ύπαρξη δεν έχει καταργηθεί βίαια, ότι όλες οι ομάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα και το ΡΚΚ πρέπει να διαλυθεί. Στέλνω τους χαιρετισμούς μου σε όλους εκείνους που πιστεύουν στη συνύπαρξη και προσβλέπουν στο κάλεσμά μου: το ΡΚΚ πρέπει να αυτοδιαλυθεί. Όλες οι ομάδες πρέπει να καταθέσουν τα όπλα» αναφέρει ο Αμπντουλάχ Οτσαλάν.

Ο ίδιος σημειώνει ότι το κάλεσμα του αρχηγού του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης (ΜΗΡ), Ντεβλέτ Μπαχτσελί, η βούληση του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και η θετική ανταπόκριση των άλλων πολιτικών κομμάτων στο κάλεσμα αυτό «δημιούργησαν ένα περιβάλλον στο οποίο κάλεσα να καταθέσουν τα όπλα και αναλαμβάνω την ιστορική ευθύνη για το κάλεσμα αυτό».

Στις 22 Οκτωβρίου πέρυσι, ο πρόεδρος του υπερεθνικιστικού ΜΗΡ και κυβερνητικός εταίρος του Ερντογάν, Ντεβλέτ Μπαχτσελί, προς έκπληξη των πάντων, είχε καταθέσει πρόταση για αποφυλάκιση του Οτζαλάν, υπό αυστηρά περιοριστικούς όρους αν αυτός αποκηρύξει δημοσίως στην Εθνοσυνέλευση την ένοπλη δράση και καλέσει τα μέλη του ΡΚΚ να διαλύσουν την οργάνωση. Ο Οτσαλάν είχε απευθύνει παρόμοια έκκληση και κατά τη διάρκεια μιας αποτυχημένης ειρηνευτικής διαδικασίας πριν από μια δεκαετία.

Βρίσκεται η Τουρκία στα πρόθυρα της ειρήνης με τους Κούρδους;

Σε ανάλυση που αναρτήθηκε σήμερα, Πέμπτη 27 Φεβρουαρίου, στο Middle East Eye και υπογράφει η Esra Elmas, γίνεται μια αναδρομή στο κουρδικό ζήτημα, προτού η συντάκτρια αναφέρει όλους τους λόγους που η Τουρκία θα μπορούσε να είναι στα πρόθυρα της ειρήνης. Το άρθρο δημοσιεύτηκε πριν δημοσιοποιηθεί η δήλωση του Αμπντουλάχ Οτσαλάν.

Το κείμενο έχει ως εξής:

«Τον περασμένο Οκτώβριο, μια εκπληκτική χειρονομία του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ηγέτη του Κόμματος Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) της Τουρκίας και βασικού συμμάχου του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, σηματοδότησε την έναρξη μιας εποχής που θα μπορούσε να είναι μετασχηματιστική για τη χώρα.

Η χειραψία του με βουλευτές του φιλοκουρδικού κόμματος Λαϊκή Ισότητα και Δημοκρατία (DEM), ακολουθούμενη από τις πρωτοποριακές δηλώσεις του – στις οποίες περιλαμβάνεται η πρόσκληση του φυλακισμένου ηγέτη του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) Αμπντουλάχ Οτσαλάν να «έρθει να μιλήσει» στο κοινοβούλιο και η δήλωση «Τούρκοι και Κούρδοι πρέπει να αγαπιούνται» – σηματοδότησε μια πιθανή αλλαγή στην προσέγγιση της Τουρκίας στο κουρδικό ζήτημα.

Ενώ η ρητορική του Μπαχτσελί έδωσε έμφαση στον τερματισμό της τρομοκρατίας, άνοιξε επίσης την πόρτα για την επίλυση του κουρδικού ζητήματος με πολιτικά μέσα. Η απροσδόκητη αυτή κίνηση κυριαρχεί έκτοτε στην πολιτική ατζέντα της Τουρκίας, εν μέσω της πιθανότητας να διαμορφωθεί μια νέα ειρηνευτική διαδικασία.

Η διαδικασία αυτή απέκτησε δυναμική καθώς η κυβέρνηση διευκόλυνε πρόσφατα την επαφή μεταξύ του Οτσαλάν και μιας αντιπροσωπείας της DEM.

Ο Οτσαλάν εξέφρασε την προθυμία του να διαδραματίσει ρόλο στη διασφάλιση της ειρήνης και όλα τα βλέμματα είναι τώρα στραμμένα πάνω του, καθώς αναμένεται σύντομα να απευθύνει μια καίρια έκκληση προς το ΡΚΚ να καταθέσει τα όπλα.

Η επιτυχία αυτής της πρωτοβουλίας εξαρτάται όχι μόνο από τη δήλωση του Οτσαλάν, αλλά και από την αντίδραση του ΡΚΚ, η οποία πιθανότατα θα επηρεαστεί από τις εξελίξεις στη Συρία.

Η εν εξελίξει διαδικασία δεν αποτελεί μια συνολική λύση για τις κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις του κουρδικού ζητήματος- πρόκειται για μια πρωτοβουλία αφοπλισμού με στόχο τον τερματισμό της βίας του PKK. Ο Ερντογάν τα αντιμετωπίζει εδώ και καιρό αυτά ως δύο ξεχωριστά ζητήματα.

Όμως, ενώ η κυβέρνηση επικεντρώνεται στον αφοπλισμό του PKK, μια επιτυχής έκβαση θα μπορούσε να ανοίξει τον δρόμο για τον ευρύτερο εκδημοκρατισμό και μια ανανεωμένη πολιτική ατζέντα.

Πολιτική κρίση

Εάν το ΡΚΚ αφοπλιστεί, η δικαιολογία για κατασταλτικά μέτρα, όπως η σύλληψη πολιτικών με την κατηγορία της τρομοκρατίας, θα αποδυναμωθεί. Αυτό θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για πιο ανοιχτό δημόσιο διάλογο και δημοκρατική πολιτική.

Μαζί με τον Οτσαλάν, ο φυλακισμένος Κούρδος πολιτικός Selahattin Demirtas και το κόμμα DEM φαίνεται να υποστηρίζουν τη διαδικασία, αναγνωρίζοντας τη δυνατότητά της να ξεκλειδώσει νέες πολιτικές επιλογές. Αλλά ο σκεπτικισμός παραμένει.

Πολλοί έχουν αμφισβητήσει κατά πόσον η πρωτοβουλία αυτή αποτελεί μια πραγματική προσπάθεια ειρήνευσης ή απλώς έναν πολιτικό ελιγμό. Το πολιτικό τοπίο της Τουρκίας βρίσκεται σε κρίση εδώ και χρόνια, αποτυγχάνοντας να αντιμετωπίσει τα πιο πιεστικά ζητήματα της χώρας. Το εκλογικό σώμα, ενώ διατήρησε την κυβερνώσα κυβέρνηση στην εξουσία, έχει σηματοδοτήσει την επιθυμία για αλλαγή.

Το κουρδικό ζήτημα, το οποίο διασταυρώνεται με πολλές από τις προκλήσεις της Τουρκίας – οικονομική ανισότητα, δημοκρατικές ελλείψεις και κοινωνική πόλωση – προσφέρει μια ευκαιρία για την οικοδόμηση ενός νέου πολιτικού πλαισίου. Η αντιμετώπιση αυτού του ζητήματος θα μπορούσε να βοηθήσει στην επίλυση ευρύτερων συστημικών προβλημάτων.

Το οικονομικό και ανθρώπινο κόστος της κουρδικής σύγκρουσης ήταν τεράστιο. Δεκαετίες πολιτικών που επικεντρώθηκαν στην ασφάλεια απέτυχαν να επιλύσουν το ζήτημα, αντιθέτως διαβρώνοντας τις ελευθερίες, πολώνοντας την κοινωνία και υπονομεύοντας το κράτος δικαίου.

Ορισμένοι επικριτές υποστηρίζουν ότι η δημοκρατία φαίνεται δευτερεύουσα σε σχέση με τις οικονομικές ανησυχίες – αλλά χωρίς δημοκρατική διακυβέρνηση, η σταθερότητα και η ευημερία παραμένουν άπιαστες. Η επίλυση του κουρδικού ζητήματος δεν αποτελεί απλώς ηθική επιταγή, αλλά και στρατηγική αναγκαιότητα για το μέλλον της Τουρκίας.

Απροσδόκητη στροφή

Η απροσδόκητη στροφή του Μπαχτσελί έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με τα κίνητρά του. Πρόκειται για μια υπολογισμένη πολιτική κίνηση ή μήπως σηματοδοτεί την έναρξη μιας νέας πολιτικής εποχής;

Από τον σχηματισμό της συμμαχίας AKP-MHP, ο Μπαχτσελί θεωρήθηκε εμπόδιο στην επίλυση του κουρδικού ζητήματος. Οι πρόσφατες δηλώσεις του, ωστόσο, υποδηλώνουν μια προθυμία να υποστηρίξει μια λύση. Είτε πρόκειται για μια ιστορική ευκαιρία είτε για έναν ελιγμό τακτικής, είναι μια ευκαιρία που πρέπει να αξιοποιηθεί.

Η συνεπής στάση του Μπαχτσελί από τον Οκτώβριο, σε συνδυασμό με τη διευκόλυνση των συνομιλιών της κυβέρνησης με τον Οτσαλάν, προσδίδει αξιοπιστία στην πιθανότητα μιας πραγματικής αλλαγής. Αλλά η τελική κατεύθυνση αυτής της διαδικασίας θα εξαρτηθεί από τις ενέργειες των βασικών πολιτικών παραγόντων, συμπεριλαμβανομένου του Ερντογάν.

Ενώ ο Μπαχτσελί έχει την πολυτέλεια να κάνει τολμηρές δηλώσεις, ο Ερντογάν φέρει την ευθύνη της εφαρμογής οποιασδήποτε πιθανής συμφωνίας. Η προσεκτική του προσέγγιση αντανακλά το υψηλό διακύβευμα.

Το περιφερειακό πλαίσιο, ιδίως οι εξελίξεις στη Συρία, θα διαδραματίσουν κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση αυτής της διαδικασίας. Οι μεταβαλλόμενες δυναμικές έχουν επηρεάσει σημαντικά τη θέση του PKK στη Συρία, όπου οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), μια ομάδα υπό κουρδική ηγεσία, παραμένει βασικός παίκτης. Η Τουρκία και η νέα συριακή διοίκηση διαπραγματεύονται το μέλλον των SDF, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής δομής και του διοικητικού πλαισίου τους.

Ένα από τα κεντρικά ζητήματα είναι αν οι μαχητές των SDF θα ενσωματωθούν στον συριακό στρατό ή θα διατηρήσουν μια ξεχωριστή στρατιωτική παρουσία. Το αποτέλεσμα θα έχει άμεσο αντίκτυπο στη στάση του ΡΚΚ και στην αντίδρασή του στην αναμενόμενη έκκληση του Οτσαλάν για αφοπλισμό.

Κρίσιμη ευκαιρία

Ένα άλλο επίμαχο ζήτημα είναι η διοικητική δομή των περιοχών με κουρδική πλειοψηφία στη Συρία. Ενώ η Τουρκία και η συριακή κυβέρνηση υποστηρίζουν ένα ενιαίο κράτος, οι SDF επιδιώκουν ένα αποκεντρωμένο μοντέλο που επιτρέπει την τοπική διακυβέρνηση. Η επίλυση αυτών των διαφορών θα διαμορφώσει την ευρύτερη περιφερειακή δυναμική και θα επηρεάσει τις προοπτικές ειρήνης στην Τουρκία.

Η δήλωση του Οτσαλάν αναμενόταν αρχικά να γίνει στις 15 Φεβρουαρίου. Η σημασία αυτής της ημερομηνίας – η επέτειος της σύλληψής του το 1999 – θα προσέδιδε περαιτέρω βάρος στη στιγμή, μετατρέποντάς την ενδεχομένως σε μια ημέρα για τον εορτασμό της «μεγάλης ειρήνης» και όχι για τη σηματοδότηση της «μεγάλης διεθνούς συνωμοσίας», ενός όρου στο λεξικό του PKK για να περιγράψει τη σύλληψη του Οτσαλάν.

Αλλά αυτό δεν συνέβη, και η δήλωσή του αναμένεται τώρα την Πέμπτη. Ανεξάρτητα από την ημερομηνία, το αν η δήλωση αυτή θα αποτελέσει ιστορική καμπή ή θα παραμείνει σύμβολο της συνεχιζόμενης σύγκρουσης, θα εξαρτηθεί τόσο από τη σαφήνεια του μηνύματος του Οτσαλάν όσο και από τις ευρύτερες εξελίξεις στη Συρία.

Μια ισχυρή, ξεκάθαρη δήλωση από τον Οτσαλάν θα μπορούσε να πιέσει το PKK να συμμορφωθεί, ενώ η ασάφεια θα μπορούσε να επιτρέψει στην ομάδα να καθυστερήσει ή να απορρίψει τον αφοπλισμό.

Η πρωτοβουλία που ξεκίνησε ο Μπαχτσελί έχει εξελιχθεί σε πολιτική διαδικασία, με τις επιφυλάξεις του Ερντογάν να αμβλύνονται υπό το φως των περιφερειακών εξελίξεων. Η επιτυχία της θα εξαρτηθεί από την ποιότητα της πολιτικής ηγεσίας και την προθυμία όλων των ενδιαφερομένων να συμμετάσχουν εποικοδομητικά. Οι επικριτές που φοβούνται ότι η διαδικασία θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα αντιδημοκρατικό αποτέλεσμα πρέπει να συμμετάσχουν ενεργά για να διασφαλιστεί η διαφάνεια και η λογοδοσία.

Το κουρδικό ζήτημα παραμένει στο επίκεντρο των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών προκλήσεων της Τουρκίας. Ενώ η τρέχουσα διαδικασία δεν αποτελεί συνολική λύση, αντιπροσωπεύει μια κρίσιμη ευκαιρία για την αντιμετώπιση δεκαετιών συγκρούσεων και την οικοδόμηση ενός πιο περιεκτικού και δημοκρατικού μέλλοντος».

σχόλια αναγνωστών
oδηγός χρήσης
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: #PKK #Αμπντουλάχ Οτσαλάν #κουρδικό #Τουρκία