Tου Κώστα Μπετινάκη
«Συμμαχία» υπέρ του ρωσικού σχεδίου για την κατασκευή του Turkish Stream διαμορφώνεται στην Ευρώπη. Το νέο μπλοκ θα προσδώσει πολιτική δύναμη στο ρωσικό πλάνο για τη δημιουργία αγωγού φυσικού αερίου μέσα από το τουρκικό έδαφος, παρακάμπτοντας τη Βουλγαρία, η οποία προηγουμένως είχε ταυτιστεί με τις πολιτικές των ΗΠΑ-ΕΕ.
- περιορισμός του ρόλου της Ουκρανίας στον τομέα της ενέργειας
- αντίδραση στον «Ψυχρό Πόλεμο» που δέχτηκε για τον South Stream και
- ηχηρή απάντηση στους περιορισμούς που επιβλήθηκαν στη Ρωσία μέσω του 3ου Ενεργειακού Πακέτου (που εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή).
Σε πολιτικό επίπεδο, οι δύο νέοι αγωγοί επηρεάζουν θετικά τις σχέσεις Ρωσίας – Τουρκίας – Ελλάδας, ενισχύοντας, παράλληλα, οικονομικά Άγκυρα και Αθήνα, σε μια περίοδο που η συνεργασία τους με τις Βρυξέλλες δεν είναι η καλύτερη δυνατή. Επιπρόσθετα, αυξάνεται η εξάρτηση της χώρας μας από την Τουρκία, κάτω πλέον από την ευρύτερη εποπτεία της Ρωσίας, εξέλιξη όμως που δεν αναιρεί την ενίσχυση του ελληνικού γεωπολιτικού ρόλου στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου.
Που στοχεύει η Ρωσία
Τα ρωσικά σχέδια στον τομέα της ενέργειας παρακολουθούνται στενά από Κύπρο και Ισραήλ, λόγω των μεγάλων αποθεμάτων φυσικού αερίου στα ανατολικά της Μεσογείου αλλά και της έντονης πολιτικής διάστασης με την Τουρκία.
Η Ρωσία επιχειρεί μέσω των νέων αγωγών να ενδυναμώσει την εμπορική της θέση ως προς την Ευρώπη έναντι της ανερχόμενης δύναμης στον τομέα της προμήθειας φυσικού αερίου, Αζερμπαϊτζάν. Πρέπει ακόμη να σημειωθεί ότι η Τουρκία επιτυγχάνει νέα σημαντική αύξηση των ποσοτήτων φυσικού αερίου που θα λαμβάνει από τη Ρωσία μέσω του Turkish Stream, κάτι που έχει ζωτική σημασία για εκείνη.
Σήμερα η Gazprom καλύπτει περίπου το 1/3 της ευρωπαϊκής κατανάλωσης αερίου, ποσότητα που ισοδυναμεί με το 50% των συνολικών εισαγωγών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι ποσότητες αυτές εξάγονται μέσα από ένα πλέγμα επτά βασικών αγωγών (Nord Stream, Yamal – Europe 2, Soyuz, Minsk – Vilnius, Dzhubga – Lazarevskoye, Trans Balkan και Blue Stream). Η μεγάλη διαφορά μεταξύ του South Stream, του Turkish Stream και του Greek Stream έγκειται στο γεγονός ότι ο νέος αγωγός θα πηγαίνει απευθείας στην Τουρκία και στη συνέχεια στην Ελλάδα, περνώντας παράλληλα από την Κωνσταντινούπολη, πόλη με μεγάλες ενεργειακές ανάγκες.
Η Τουρκία από τα 63 BCM χωρητικότητας του Turkish Stream θα παραλαμβάνει 16-17 ή και περισσότερο BCM για την κάλυψη των δικών της αναγκών. Τα υπόλοιπα 45-47 BCM διοχετεύονται στην Ευρώπη μέσω της Βόρειας Ελλάδας σε σημείο κοντά στην Ηγουμενίτσα. Εναλλακτικό σημείο για τη διέλευση του αγωγού στο ελληνικό έδαφος είναι η τοποθεσία Έψιλα στον Έβρο, το οποίο προβλέπεται να είναι έτοιμο μέχρι το 2018.
Στο παιχνίδι και η Ιταλία
Το επόμενο αναμενόμενο στάδιο είναι η εμπλοκή και της Ιταλίας στο γεωπολιτικό παιχνίδι της Ρωσίας. Το δείχνουν, άλλωστε, και οι πολιτικές δηλώσεις κυβερνητικών εκπροσώπων της γειτονικής χώρας. Μην ξεχνάμε πως η Ιταλία είναι ο 2ος μεγαλύτερος εξαρτώμενος από τη Ρωσία ενεργειακός καταναλωτής της Ε.Ε., μετά τη Γερμανία.
Το ενδιαφέρον της Ρώμης για τον νέο αγωγό είναι τεράστιο, καθώς η κατασκευή του σηματοδοτεί το κλείσιμο των δύο υφιστάμενων ενεργειακών διόδων (Soyuz και ο Trans Balkan). Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης είναι οι χώρες που τροφοδοτούνταν από αυτούς τους αγωγούς να στραφούν προς την Ιταλία.
Επιπλέον, εξαιρετικά σημαντικό θεωρείται το μειωμένο κόστος της νέας κατασκευής (10 δισ. ευρώ), το οποίο δίνει πάτημα στην Gazprom να «σηκώσει» μεγάλο μέρος της. Το χαμηλό κόστος οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο γεγονός ότι ο Turkish Stream περνάει σε μεγάλο βαθμό πάνω από τον South Stream, ο οποίος μένει στα χαρτιά.
Η προπληρωμή 2 δισ. ευρώ ευνοεί Ελλάδα – Ρωσία
Πληροφορίες επισημαίνουν πως στην πρόσφατη συνάντηση Πούτιν – Τσίπρα τέθηκε το ζήτημα της προκαταβολής 2 δισ. ευρώ προς την Ελλάδα για τον Greek Stream, χρήματα που θα προέλθουν άμεσα ή έμμεσα από την Gazprom.
Η προκαταβολή αυτή ευνοεί σημαντικά και τις δύο χώρες: την Ελλάδα λόγω της οικονομικής στενότητας και του ασφυκτικού κλοιού της Ε.Ε. και τη Ρωσία επειδή θα «κλειδώσει» τον αγωγό ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στις σχέσεις Αθήνας – Βρυξελλών.
Επίσης, η εξόφληση δεν θα καθυστερήσει, καθώς η αποπληρωμή θα ξεκινήσει μέσω των δικαιωμάτων της Ελλάδας από το 2019, όταν και είναι προγραμματισμένη η ροή φυσικού αερίου μέσω του αγωγού.
Ευρωπαϊκό μπλοκ υπέρ του Turkish Stream
Ρώσοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι στην Ευρώπη σχηματίζεται ένας πολιτικός συνασπισμός αρωγής στο ρωσικό σχέδιο κατασκευής του αγωγού φυσικού αερίου New Blue (Turkish) Stream, ο οποίος μέσω της Μαύρης Θάλασσας θα πηγαίνει από τη Ρωσία στην Τουρκία και μέσω Ελλάδας θα προωθείται σε χώρες της Νότιας Ευρώπης.
Λίγο πριν από το ραντεβού Τσίπρα – Πούτιν, είχε διεξαχθεί στη Βουδαπέστη η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας, Σερβίας, Ουγγαρίας, Τουρκίας και πΓΔΜ, κατά τη διάρκεια της οποίας τέθηκε επί τάπητος η συμμετοχή των χωρών αυτών στο σχέδιο της Gazprom για την κατασκευή του Turkish Stream. Με την ιδιότητα του παρατηρητή, συμμετείχε στη συνάντηση εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μετά τη συνάντηση υπεγράφη κοινή δήλωση ενεργειακής συνεργασίας και διαφοροποίησης των προμηθειών φυσικού αερίου, από την Τουρκία στις χώρες της Ευρώπης.
Όπως αναφέρει ο γενικός αναλυτής της επενδυτικής εταιρείας UFS, Αλεξέι Κοζλόφ, «η υπογραφή αυτής της δήλωσης για τον Turkish Stream μπορεί να χαρακτηριστεί ως προσπάθεια δημιουργίας ενός μπλοκ, το οποίο θα εξασφαλίσει την υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου».
«Αναμφίβολα, η συμφωνία αποτέλεσε ένα από τα βασικά σημεία του ενεργειακού ρωσικού προγράμματος, αυξάνοντας σημαντικά τις πιθανότητες υλοποίησης αυτού του στόχου» πρόσθεσε.
Το περιεχόμενο της συμφωνίας
Οι εκπρόσωποι των πέντε κρατών συμφώνησαν στη διεξαγωγή τακτικών συναντήσεων και τη σύσταση ομάδας εμπειρογνωμόνων όσον αφορά στην ανάπτυξη των υποδομών μεταφοράς φυσικού αερίου. Η νέα ομάδα θα ασχοληθεί επίσης και με τα θέματα χρηματοδότησης του σχεδίου κατασκευής του Turkish Stream.
Σύμφωνα με την Gazprom, το πλάνο προϋποθέτει την κατασκευή αγωγού με δυνατότητα μεταφοράς 63 δισ. κυβικών μέτρων αερίου, από τα οποία τα 47 δισ. θα διοχετεύονται στα σύνορα Τουρκίας και Ελλάδας, δηλαδή θα προορίζονται για τους Ευρωπαίους καταναλωτές. Μέσω αυτών των προμηθειών, η εταιρεία-κολοσσός προσδοκά να αντισταθμίσει τη μείωση της διαμετακόμισης αερίου μέσω της Ουκρανίας.
Νέοι σύμμαχοι και ρωσικά… κατάστιχα
Όπως αναφέρθηκε νωρίτερα, ανάμεσα στους συμμετέχοντες στο νέο πολιτικό μπλοκ που τάσσεται υπέρ του Turkish Stream, δεν περιλαμβάνεται η Βουλγαρία, η οποία πληρώνει ουσιαστικά τις πολιτικές αποφάσεις της και την υποστηρικτική της στάση απέναντι στις Βρυξέλλες.
Υπενθυμίζεται πως η Σόφια ήταν βασικός «παίκτης» στο σχέδιο κατασκευής του South Stream, το οποίο δεν υλοποιείται πλέον. Σύμφωνα με αυτό, το θαλάσσιο τμήμα του αγωγού επρόκειτο να περνά από τη Βουλγαρία και στη συνέχεια από χώρες της Νότιας Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων της Σερβίας και της πΓΔΜ. Η απόφασή της να εναρμονιστεί με τις οδηγίες της Κομισιόν για τη διακοπή των εργασιών κατασκευής του αγωγού, την τοποθέτησε στα ρωσικά… κατάστιχα!
Σύμφωνα με τον Αλεξέι Κοζλόφ, τα προβλήματα του South Stream έδωσαν ώθηση στην επεξεργασία του σχεδίου για τον Turkish Stream. «Η Βουλγαρία έδειξε ότι είναι ένας εξαρτώμενος από τη Δύση εταίρος, χάνοντας έτσι τη δυνατότητα να συνεργαστεί με την Gazprom» πρόσθεσε ο γενικός αναλυτής της επενδυτικής εταιρείας UFS. Βάσει των συμφωνιών μεταξύ Μόσχας – Άγκυρας, το θαλάσσιο τμήμα του έργου θα «πατήσει» κατά 660 χλμ. πάνω στη διαδρομή του South Stream πριν στρίψει προς την ευρωπαϊκή ακτογραμμή της Τουρκίας. Η Gazprom, δηλαδή, δεν θα κληθεί να δαπανήσει χρήματα για νέες θαλάσσιες έρευνες.
Το προηγούμενο χρονικό διάστημα, ο ρωσικό ενεργειακός κολοσσός είχε καταβάλει στους Ευρωπαίους εταίρους του το ποσό του 1 δισ. δολαρίων, στο πλαίσιο των μεριδίων για το πρόγραμμα South Stream. Σύμφωνα με τον Σορόκο, η κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου στη νέα διαδρομή, μπορεί επίσης να προσκρούσει σε αντιρρήσεις των Βρυξελλών. Σε τελική ανάλυση όμως θα τεθεί σε λειτουργία. Υπενθυμίζεται πως κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στη Μόσχα, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας εξέφρασε την υποστήριξή του στο σχέδιο Turkish Stream.
Μεγάλα έσοδα για την Ελλάδα
Είναι λογικό η ελληνική κυβέρνηση να έχει πάρει σαφή θέση υπέρ της κατασκευής του αγωγού μέσα από το έδαφός της, με προώθηση στη συνέχεια στα Σκόπια, στη Σερβία, στην Ουγγαρία και στην Αυστρία.
Από τα 63 δισ. κυβικά που θα φθάνουν στα τουρκικά παράλια, τα 15 θα μένουν στην Τουρκία για εσωτερική κατανάλωση και τα υπόλοιπα 47 θα προωθούνται, μέσω Ελλάδας, στις αγορές των βαλκανικών χωρών και αυτών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Για την Ελλάδα, το ετήσιο οικονομικό όφελος διαμορφώνεται σ’ ένα ποσό περίπου 500 εκατ. ευρώ μόνο για το τράνζιτ (διέλευση του αγωγού από το ελληνικό έδαφος). Η κατασκευή του μεγάλου αυτού έργου θα κοστίσει γύρω στο 1,7 δισ. ευρώ και ήδη ιδιωτικές κοινοπραξίες με ευρωπαϊκές και ρωσικές εταιρείες δηλώνουν έτοιμες να αναλάβουν και να χρηματοδοτήσουν εξ ολοκλήρου το έργο αυτό που για δύο – τρία χρόνια θα δώσει εκατοντάδες θέσεις εργασίας στη Βόρεια Ελλάδα.
Μονόδρομος ο ενεργειακός εφοδιασμός από τη Ρωσία;
Η συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία και οι επιπτώσεις της στις σχέσεις Ε.Ε. – Ρωσίας αναζωπύρωσαν στη Γερμανία το ζήτημα του ενεργειακού εφοδιασμού και της επάρκειας καυσίμων.
Το Βερολίνο εξαρτάται σήμερα σε μεγάλο βαθμό από το ρωσικό φυσικό αέριο και το πετρέλαιο. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα η καγκελάριος Μέρκελ έκανε λόγο για την ανάγκη επαναξιολόγησης «του συνόλου της γερμανικής ενεργειακής πολιτικής». Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, η Γερμανία κάλυψε πέρσι το 71% των ενεργειακών της αναγκών από εισαγωγές.
(Με πληροφορίες από philenews.com/ RBTH / Deutsche Welle)
