Του Κώστα Μπετινάκη
Οι ΗΠΑ έχουν εδώ και καιρό στρέψει το ενδιαφέρον τους στην Αρκτική, την οποία βλέπουν ξεκάθαρα ως πιθανή νέα αρένα γεωπολιτικής αναμέτρησης. Καθώς το μεταβαλλόμενο κλίμα του πλανήτη σταδιακά μετατρέπει λόγω υπερθέρμανσης τον πάγο σε υδάτινες οδούς, η Ουάσινγκτον σχεδιάζει να πάρει το κομμάτι της οικονομικής δραστηριότητας στην περιοχή που θα μπορούσε να γίνει μεγάλη λωρίδα θαλάσσιου εμπορίου στο κοντινό μέλλον.
Καθώς η Ρωσία ενισχύει τις προσπάθειές της για την εξασφάλιση και την αξιοποίηση της Αρκτικής, τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεσμεύονται να ανταποκριθούν στην «πρόκληση».
«Σημαντικό πρόβλημα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πόλεμο, υποστηρίζουν οι ειδικοί.
“Δεν πρόκειται για λίμνη που ανήκει σε κάποιον”, δήλωσε ο Αμερικανός ναύαρχος James Foggo σε πρόσφατη συνέντευξη σε αμερικανικά Μέσα Ενημέρωσης.
Πρόκειται για την πλέον πρόσφατη από σειρά αμερικανικών προειδοποιήσεων ενάντια στην προώθηση της Ρωσίας προς τα βόρεια.
«Κύριο μέλημά μου είναι πρωταρχικά να ανησυχήσουν τα ‘έθνη του Συμβουλίου της Αρκτικής’ – στα οποία είμαστε επίσης μέλος και τα οποία δεν δείχνουν να ενδιαφέρονται για τη διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας που εκμεταλλεύονται αντίπαλες δυνάμεις όπως η Ρωσία και η Κίνα».
Ο υπουργός Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου Gavin Williamson προσχώρησε πρόσφατα σε συγχορδία προειδοποιήσεων, υποστηρίζοντας ότι η Βρετανία θα «μείνει σε διαρκή επαγρύπνηση στις νέες αυτές προκλήσεις», «διαμορφώνοντας τις ικανότητές μας σε συνθήκες κάτω του μηδενός, μαθαίνοντας από μακροχρόνιους συμμάχους όπως η Νορβηγία ή παρακολουθώντας τις υποβρύχιες απειλές με τα αεροσκάφη μας τύπου Poseidon».
Όμως, η Ρωσία είναι καλύτερα «τοποθετημένη», τόσο νομικά όσο και φυσιολογικά, για να επιβλέπει την Αρκτική και -ενώ εξακολουθεί να είναι επικίνδυνες- οι στρατιωτικές δηλώσεις δεν έχουν την βαρύτητα για το τι πραγματικά συμβαίνει στον πάγο, ανέφεραν εμπειρογνώμονες στην ιστοσελίδα RT.
Η παρέμβαση του Williamson να υπερασπιστεί τη βόρεια πτέρυγα του ΝΑΤΟ από τη Ρωσία εντάσσεται “στο πλαίσιο της κατάστασης που επικρατεί αυτή την εποχή στην Βρετανία”, πιστεύει ο αναλυτής ασφαλείας και ο πρώην αξιωματικός του στρατού του Ηνωμένου Βασιλείου Charles Shoebridge.
Με το Brexit όλο πιο κοντά, ο Williamson επαναλαμβάνει την παλιά ιστορία με τις απειλές της Ρωσίας και της Κίνας, έτσι ώστε άλλα ευρωπαϊκά έθνη να μην “μπουν στον πειρασμό να στραφούν στην ΕΕ για την ασφάλειά τους, αλλά να συνεχίσουν να βασίζονται στις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο μέσω του ΝΑΤΟ”.
Τελικά όμως ίσως στοχεύει μόνο σε πολιτικό κέρδος, επειδή ο Williamson τοποθετεί τον εαυτό του ως μελλοντικό υποψήφιο για να αντικαταστήσει την Τερίζα Μέι στην πρωθυπουργία.
Ο πόλεμος μπορεί να αποτραπεί, πιστεύουν οι ειδικοί, αν και ο κίνδυνος κλιμάκωσης είναι στα ενδεχόμενα. Η κατάσταση περιπλέκεται όμως, από την ασάφεια του διεθνούς δικαίου όσον αφορά την Αρκτική.
Οι ΗΠΑ επιδιώκουν να μην επιτρέψουν στην Ρωσία και την Κίνα να χρησιμοποιήσουν την διαδρομή της Βόρειας Θάλασσας – αλλά η λωρίδα εκτείνεται κατά μήκος των ρωσικών ακτών, οι οποίες, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, προσδίδουν στη Ρωσία κάποιο βαθμό ελέγχου.
Κάτι που η Ρωσία υποστηρίξει όταν υπερασπίζεται τα δικαιώματά της να χρησιμοποιήσει αυτήν την περιοχή.
Επιπλέον, η Ρωσία έχει αναβαθμίσει τις στρατιωτικές της εγκαταστάσεις που φυλάσσουν την περιοχή, συμπεριλαμβανομένων συστοιχιών ραντάρ και μόνιμων στρατιωτικών και ναυτικών βάσεων.
Για τη Ρωσία, η θαλάσσια διαδρομή στην Βόρεια Θάλασσα έχει επίσης σημασία για την άμυνα, επειδή παρέχει πρόσβαση σε όλους τους ωκεανούς του πλανήτη, καθώς και τη δυνατότητα ελιγμών που βασίζονται στις δυνατότητες του ρωσικού ναυτικού.
Μπορούν οι ΗΠΑ να επεκταθούν στην Βόρεια Θάλασσα;
Στα αμερικανικά σχέδια εντάσσεται και η αποστολή πολεμικών πλοίων στα ύδατα της Αρκτικής σε απόδειξη ελευθερίας πλοήγησης, δήλωσε ο υπουργός Ναυτικού Richard Spencer στο Wall Street Journal.
Το αμερικανικό ναυτικό είχε ήδη πραγματοποιήσει παρόμοιες αποστολές στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας για να αμφισβητήσει τις εδαφικές αξιώσεις του Πεκίνου εκεί . Μέχρι στιγμής, αυτό έχει οδηγήσει σε εντάσεις στις ήδη ταραγμένες σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας, Η Ουάσινγκτον είναι προφανώς πρόθυμη να χρησιμοποιήσει την ίδια προσέγγιση και στην Αρκτική.
Ο υπουργός Άμυνας της Ρωσίας Σεργκέι Σόιγκου έχει δηλώσει ότι οι αρκτικές περιοχές που είναι πλούσιες σε πόρους έχουν γίνει ελκυστικές για πολλά έθνη και προειδοποίησε ότι η κατάσταση θα μπορούσε να οδηγήσει σε στρατιωτική αντιπαράθεση για την οποία πρέπει να προετοιμαστεί η Μόσχα.
“Η προστασία των συμφερόντων της Ρωσίας στην περιοχή της Αρκτικής και η ενεργειακή ανάπτυξη αυτής της περιοχής παραμένουν μεταξύ των κορυφαίων προτεραιοτήτων των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων. Σήμερα η Αρκτική έχει γίνει ένα σημείο εδαφικών, στρατιωτικών και στρατηγικών συμφερόντων ενός πλήθους εθνών. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση των δυνατοτήτων σύγκρουσης στην περιοχή “, δήλωσε ο Shoigu σε διάσκεψη ανώτερων στελεχών του Υπουργείου Άμυνας.
Η Ρωσία έχει δημιουργήσει νέα διοίκηση στις ένοπλες δυνάμεις της με σκοπό να υπερασπιστούν τα στρατηγικά συμφέροντα της Ρωσίας στην περιοχή της Αρκτικής. Βάση αποτελεί το τμήμα του ναυτικού του Βορείου Στόλου και συμπεριλαμβάνει διάφορες υπάρχουσες στρατιωτικές μονάδες με βάση την Αρκτική, αλλά και νέους σχηματισμούς.
Η Κεντρική Διοίκηση που ονομάζεται ‘Κοινή Στρατηγική Διοίκηση του Βόρειου Στόλου’ έχει ως κύριο καθήκον να υπερασπιστεί το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας στην Αρκτική, ανέφερε το πρακτορείο ειδήσεων Itar-Tass.
Η Αρκτική κλειδί για την ρωσική κυριαρχία
Η Ρωσία ενδέχεται να χάσει κυριαρχικά δικαιώματά της σε περίπου 40 χρόνια εάν δεν καταφέρει να καθορίσει σαφώς τα εθνικά της συμφέροντα στην Αρκτική, πιστεύει ο αντιπρόεδρος της χώρας Dmitry Rogozin.
«Είναι πολύ σημαντικό για μας να θέσουμε στόχους για τα εθνικά μας συμφέροντα στην περιοχή αυτή. Εάν δεν το κάνουμε, θα χάσουμε τη μάχη για τους πόρους, πράγμα που σημαίνει ότι θα χάσουμε επίσης τη μεγάλη μάχη για το δικαίωμα στην κυριαρχία και την ανεξαρτησία», δήλωσε ο Rogozin στην πρόσφατη συνάντηση του Συμβουλίου των Θαλασσών στη Μόσχα.
Όπως υποστήριξε, μέχρι τα μέσα του 21ου αιώνα ο αγώνας για πόρους μεταξύ διαφορετικών κρατών θα μετατραπεί τελείως σε “ασυνείδητο”. Ως υπεύθυνος για την αμυντική βιομηχανία, ο Rogozin ήταν απεσταλμένος της Μόσχας στο ΝΑΤΟ το 2008 -2011.
Ο βυθός της Αρκτικής πιστεύεται ότι περιέχει τεράστιους πόρους πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Πέντε έθνη που συνορεύουν με τον Αρκτικό Ωκεανό – Ρωσία, Νορβηγία, Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδάς και Δανία – βρίσκονται σε στην διαμάχη για το πώς θα καθορίσουν την περιοχή ελέγχου τους. Σύμφωνα με τη σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, η οικονομική ζώνη που ανήκει σε κάποιο κράτος περιορίζεται στα 200 ναυτικά μίλια από την ακτογραμμή του. Η περιοχή αυτή μπορεί να επεκταθεί μόνον εάν η χώρα παρέχει στοιχεία ότι η υφαλοκρηπίδα αποτελεί γεωλογική επέκταση της επικράτειάς της.
Από το 2007, η Ρωσία έχει οργανώσει αρκετές αποστολές για να αποδείξει ότι υποθαλάσσια οροσειρά της Αρκτικής, αφου η κορυφογραμμή Lomonosov, αποτελεί μέρος της δικής της γης. Υποστηρίζει ακόμη ότι η κορυφογραμμή αποτελεί συνέχεια της πλατφόρμας της Σιβηρίας και δεν είναι απομονωμένη από το ρωσικό οροπέδιο.
